Check-up

Her insanın; yaşam ve yeme-içme tarzı, madde alışkanlıkları, genetik risk faktörleri, yaşadığı çevreye bağlı faktörler, günlük veya sportif hareketlilik düzeyi ve stres ile baş etme becerisi onun sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürdürmesi için belirleyici unsurlardır. Tüm bu faktörlerin kişilerin sağlığı üzerindeki etkisi her birey için farklı vücut sistemlerinde ve farklı düzeylerde olmaktadır. Bu nedenle kişilerin sağlık risk analizini planlarken, check-up kapsamının ve içeriğinin kişiye özel olarak belirlenmesi çok önemlidir. Bu bağlamda, check-up paketleri yaş ve cinsiyete göre standart hale getirilmiş olmasına rağmen, kişinin sahip olduğu risk faktörlerine göre içerikleri temel programlardan çok, ileri araştırmaların yapıldığı daha geniş taramalara kadar farklı alternatiflerle sunulmaktadır.

Check-up’ta her tetkik yapılıyor mu?

Check-up, çoğu zaman, herhangi bir şikâyeti olmayan kişiler tarafından, sağlık durumu hakkında bilgi edinmek ya da olası risk faktörlerinin araştırılması beklentisiyle tercih edilir.

Laboratuvar ve radyolojik tetkikler içerisinde herhangi bir sağlık taramasında kullanılması gerekenler bilimsel araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. Gereksiz tetkiklerin yapılması maliyet artışına yol açtığı gibi hastaya zarar da verebilir. Özellikle radyolojik incelemelerde hastanın mümkün olan en az radyasyon dozuna maruz kalması amaçlanmaktadır. Ayrıca bazı tetkikler, kişiler herhangi bir hastalığa sahip olduğu zaman bunun takibi amacıyla veya bir şikâyeti bulunduğu zaman bunun altında yatan nedenleri araştırmak amacıyla yapılır. Bu nedenle, check-up tetkikleri içinde bu tür spesifik hastalık belirteçleri ya da radyolojik incelemeler çoğu zaman yer almaz. Elbette herhangi bir kronik hastalığı veya bazı şikâyetleri olan ve genel sağlık durumu hakkında bilgi sahibi olmak isteyen kişiler de check-up yaptırabilir. O zaman tarama paneline ek olarak kişinin şikayetlerine veya mevcut kronik hastalığına yönelik tetkikler check-up programına eklenebilir ve daha sonra rahatsızlığı ile ilgili branş hekimlerine hasta yönlendirilebilir.

Check-up paket içeriğinde hangi testler yapılıyor?

Tüm check-up paketlerinde, seçilen paket içeriğine göre değişen kapsamlarda olmasına rağmen, temel olarak;

biokimyasal analizler,
kardiyolojik incelemeler,
radyolojik görüntülemeler,
diyabet tarama testleri,
kan yağları,
karaciğer fonksiyonları,
böbrek fonksiyonlar,ı
tiroid tetkikleri,
temel vitamin,
mineraller,
bazı kanser tarama testleri

bulunmaktadır.

Biyokimyasal analizler;

tam kan sayımı (hemogram),
tam idrar analizi,
romatizmal ve iltihabi durum belirteçleri (sedim ve CRP gibi),
vücut protein durumu,
kolesterol,
trigliserit düzeyleri,
böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri,
diyabet tarama testleri,
esansiyel mineral ve vitaminlerden,

oluşmaktadır.

Radyolojik görüntülemeler içinde tüm check-up paketlerinde;

akciğer grafisi,
tüm batın ultrasonu,
tiroit ultrasonu,

Diğer paket içerikleri ise şu şekildedir;

40 yaş altı check-up programlarında kardiyolojik incelemeler; ekokardiyografi (EKO Doppler) ve EKG tetkikleri ile yapılmaktadır.
40 yaş üstü, yönetici ve exclusive check-up paketlerinde EKO Doppler ile birlikte eforlu EKG (eforlu kardiyovasküler stres test) yapılmaktadır.
Yönetici erkek check-up programında akciğer grafisi yerine toraks tomografisi bulunmakta ve koroner kalsiyum skorlaması ile birlikte yapılmaktadır. Ayrıca karotis doppler incelemesi bu paket içeriğinde bulunmaktadır.
Exclusive check-up paketinde temel tetkiklere ilave olarak kronik enfeksiyon tarama testleri, toraks tomografisi, koroner BT anjiyografi, karotis doppler ultrasonu mevcuttur.
Geriatri (65 yaş üstü) check-up programlarında ilave olarak kemik yoğunluğuna da bakılmaktadır.

Check-up paketlerinde seçenekler nelerdir?

Check-up programlarında içerik belirlenirken, yaş ve cinsiyet temel alınmaktadır. 18-40 yaş arası erişkinlerde eğer kişinin genetik bir risk faktörü, bilinen herhangi bir kronik hastalığı ya da sigara gibi alışkanlıkları yok ise standart 40 yaş altı kadın veya erkek check-up programları yeterli olmaktadır. 40-65 yaş arası kişilerde 40 yaş üstü check-up programları uygulanmaktadır. Kişinin genetik risk faktörleri ya da madde kullanımı öyküsü varsa yönetici veya exclusive check-up programları önerilmektedir, bu programlar olası kardiyolojik veya diğer kronik hastalıklar için risk faktörlerini araştırmaya yönelik olarak daha geniş kapsamda hazırlanmıştır. 65 yaş ve üstü kişilerde geriatri check-up programları mevcuttur ve bu yaş grubuna özellikli tetkikler içermektedir.

Yaş grubundan bağımsız olarak check-up paketlerine ilave olarak alınması mümkün olan check-up panelleri mevcuttur. Bunlar; kalp hastalıkları tarama paneli, kanser tarama paneli, alerji ve besin intoleransı paneli, enfeksiyon hastalıkları tarama paneli, tütün ürünleri kullananlar için tarama paneli, kemik sağlığı paneli, uyku sağlığı paneli, bellek paneli, anti-aging ve bağışıklık sistemini değerlendirme paneli, romatizmal hastalıklar tarama paneli vb. gibi ek paneller olup temel check-up paketleri ile birlikte hastanın şikayetlerine yönelik tamamlayıcı olarak uygulanabilmektedir.

Check-up paketi seçimine kim karar vermelidir?

Check-up içerikleri ayrıntılı olarak hastaların bu seçimlerini kolaylaştıracak şekilde sunulmaktadır. Kişiler, yaş, mevcut kronik hastalıkları, genetik ve yaşam tarzına bağlı risk faktörleri doğrultusunda kendileri için uygun check-up paketlerini her zaman seçebilirler. İdeal olanı, check-up paketinin içeriğini check-up hekimi ile yapılan ilk görüşmede, beklenti ve endişeler konuşulduktan sonra hasta ile check-up hekiminin birlikte belirlemesidir. O zaman daha düşük maliyet ile daha etkin bir sağlık taraması mümkün olur.

Check-up sonuçlarını kim değerlendirir?

Check-up multidisipliner bir prosedür olup, çeşitli branşlardan bir çok hekimin görüşü ile birlikte laboratuvar, radyolojik, mikrobiyolojik ve nükleer tıp tetkiklerinden oluşan büyük bir bilgi birikiminin analiz edilmesi, yorumlanması ve ileriye yönelik takiplerin planlamasını gerektirir. Tüm bu verilerin hastanın anlayabileceği bir dille açıklanması ve takiplerin yapılması çok önemlidir. Genellikle dâhiliye uzmanları check-up merkezlerinde görev yapmaktadır. Check-up hekimi orkestra şefi gibidir. Tüm verilerin derlenmesi, hastanın bilgilendirilmesi, soruları varsa bunların yanıtlanması, diğer branş hekimleri ile koordinasyon ve takiplerin planlanmasından sorumludur. Bu, olası problemlerin gözden kaçması, yanlış anlaşılmalar ve yönlendirmelerin önüne geçer.

Check-up yaptırmaya ne zaman başlamak lazım?

Check-up yaptırmanın yaşı yoktur. Sağlıklı çocuk check-up programları çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları tarafından belirlenmekte ve takip edilmektedir. Erişkin yaş grubunda 18 yaşından itibaren uygun check-up programları uygulanabilmektedir.

Ne sıklıkla check-up yapılmalıdır?

40 yaş altı erişkinlerde check-up tetkiklerinde olumsuz bir sonuç yoksa ve bilinen ya da tespit edilmiş risk faktörü (örneğin tiroit ultrasonu, batın ultrasonu, meme ultrasonu gibi tetkiklerde takibi önerilen kist, nodül veya fibroadenom vb. gibi) mevcut değilse 2 senede bir check-up yaptırması yeterlidir.

40 yaş üstü erişkinlerde, eğer daha kısa süreli aralıklar ile takip edilmesi geren bir problem yoksa her yıl check-up yapılması önerilmektedir. Check-up ’da en önemli unsur “takip” dir. Birçok hastalık ya da risk faktörü düzenli takipler sonunda erkenden teşhis edilebilmekte ve tedavi edilmektedir. Risk faktörüne özel takipler aylık, 3’er aylık, 6 aylık ya da yıllık olarak belirlenmektedir. Bu konuda hastanın uyumu çok önemlidir. Kişi bu takiplerin öneminin farkında olmalı ve belirlenen periyodlar ile istenilen tetkikleri yaptırmak için zaman ayırmalıdır.

Check-up da kalp hastalıklarını araştırmaya yönelik ne gibi tetkikler yapılmaktadır?

Kalp hastalıkları ile ilgili risk faktörlerinin araştırılması, kalp-damar sağlık durumunun ortaya konulması, tespit edilen risk faktörlerinin ve kalp hastalıklarının takip ve tedavisi check-up’ın en önemli unsurlarından biridir. Bu konuda kardiyoloji uzmanları ile check-up hekimleri sıkı bir iş birliği içindedirler.

40 yaş altındaki kişilerde ailevi risk faktörleri yoksa ve kişi sigara içmiyorsa ekokardiyografi ve EKG çoğu zaman yeterli olmaktadır. Eğer ailevi risk faktörleri mevcutsa, uzun süre tütün mamulleri kullanımı varsa veya temel tetkiklerde bir problem tespit edildi ise eforlu EKG, koroner kalsiyum skorlaması, hatta bazı durumlarda koroner BT anjiyografi bile istenebilmektedir. Tüm bunlara kardiyoloji uzmanı karar vermektedir. Burada amaç, koroner kalp damarları içinde damar tıkanıklığı ve kalp krizine zemin hazırlayan plak varlığı ve eğer varsa bu plağın neden olduğu darlık derecesinin ortaya konulmasıdır. Aterosklerotik plak denilen bu yağlı maddelerin ve kolesterol artıklarının damar duvarında birikmesi kalp krizine zemin hazırlamaktadır./p>

40 yaş üstü kişilerin kalp taramasında standart olarak eforlu EKG ve ekokardiyografi kullanılmaktadır. Eğer kişiler belirtilen kardiyak risk faktörlerine sahipse veya temel tetkiklerde bir sorun mevcutsa kişi koroner kalsiyum skorlaması veya koroner BT anjiyografi tetkiklerini içeren check-up paketlerine yönlendirilmektedir. 40 yaş üstü kişilerde ve sigara kullanan kişilerde kalp-damar sisteminin durumunu değerlendirmede sıklıkla kullanılan bir başka tetkik karotis doppler tetkikidir. Karotis arterleri, kalpten gelen oksijence zengin kanı beyne ileten ve boynun her iki yanında bulunan ve şah damarı olarak bilinen atardamarlardır. Karotis damarında, aynı koroner damarlarda olduğu gibi, aterosklerotik plak varlığı damar tıkanıklığı yapabilir, beyne pıhtı gitmesine zemin hazırlayabilir ve sonuçta felç riskinde artışa neden olabilir. Aterosklerotik kalp ve damar hastalıkları dışında, check-up esnasında; kalp kapak hastalıkları, hipertansiyon ve kalp ritim bozuklukları da tespit edilebilmekte ve tedavi edilmektedir. Bu bağlamda check-up testlerine ekstra olarak 24 saatlik kalp ritim ve tansiyon holteri kullanılmaktadır. Alt ve üst ekstremite doppler tetkikleri (vücudun üst kısımlarındaki veya bacaklarındaki damarların durumunu araştırmak için yapılan bir tür damar ultrasonu) rutin check-up paketlerinde bulunmaz, varis ya da damar yetmezliği bulguları olan kişiler kalp-damar cerrahisine yönlendirilir ve bu tetkikler gerekli ise check-up tetkiklerine ekstra olarak eklenir.

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının check-up prosedüründe yeri nedir?

Yaşı ne olursa olsun tüm bayanların check-up paketlerinde kadın hastalıkları muayenesi vardır. Jinekolojik muayene ve jinekolojik ultrasona ek olarak serviko-vajinal smear ve human papilloma virüs (HPV) smear testleri ayrı ayrı alınmaktadır. Bu muayenelerin ve tetkiklerin yıllık olarak yapılması önerilmektedir. HPV’un yüzden fazla tipi vardır ve günümüzün en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyon hastalıklarındandır. HPV varlığı (özellikle bazı tipleri), rahim ağzı kanseri riskinde artış ile ilişkilidir. Bu nedenle check-up sırasında smear ve/veya HPV smear testlerinde pozitif sonuçlara sahip olanlar, tetkikler sırasında kitle, polip, riskli yumurtalık kisti ya da miyomu tespit edilen hastalar hastanemizin jinekolojik onkoloji cerrahisi uzmanı tarafından ileri teşhis yöntemleri ve gerektiğinde tedavi amacıyla ayrıca değerlendirilmektedir.

Meme Sağlığı Merkezi

Check-up’ın bir diğer önemli unsurudur. Mamografi ve meme ultrasonunun her yıl aynı merkezde yapılması, takip edilen problemlerin durumu konusunda yıllar içerisinde önemli bilgi birikimini sağlamaktadır. Meme Sağlığı Merkezi’nde hastaların hangi sıklık ile kontrol edileceği belirlenerek, kişi kontrol için geldiği zaman memedeki problemlerdeki değişiklik olup olmadığı titizlikle incelenmektedir. 40 yaş altı kadınlar meme US ve gerek görülürse meme MR, 40 yaş üstü kadınlar meme US ve mamografi ve gerek görülürse meme MR ile incelenmektedir. Takiplerin yıllık olarak yapılması önerilmekte, 3 ya da 6 aylık takip edilmesi gereken patolojiler mevcutsa hasta yakın takibe alınmaktadır. Radyolojik takipte şüpheli lezyonların biyopsi ile daha ileri değerlendirmesine karar verilirse, Meme Sağlığı Merkezi’nde görevli genel cerrahi uzmanlarının görüşü alınarak hızla teşhise gidilmektedir.

Üroloji uzmanlarının check-up prosedüründe yeri nedir?

Tüm erkek check-up paketlerinde prostat spesifik antijen (PSA) testi ve batın ultrasonunda prostat incelemesi mevcuttur, ancak sadece 40-65 yaş aralığındaki ve geriatrik yaş grubundaki tüm erkek hastalar üroloji uzmanı tarafından muayene edilmektedir. 40 yaş altı erkek check-up’larda hastanın PSA’sı yüksek ise veya ürolojik bir şikâyeti varsa ekstra olarak üroloji muayenesi yapılabilmektedir. PSA yüksekliği tespit edilen hastalarda multiparametrik prostat MR ve gerek duyulursa prostat biyopsisi üroloji uzmanları tarafından ekstra olarak istenmektedir. Sadece prostat kanserine yönelik değil, iyi huylu prostat büyümesi teşhis ve tedavisi de bu muayeneler sırasında yapılabilmektedir. Gereksinim olursa, idrar yaparken idrar akışının hızını ve kuvvetini ölçen bir test olan üroflowmetri testi (işeme testi) ekstra olarak yapılabilmektedir. Hematüri (idrarda kan görülmesi) tespit edilen hastalarda idrar yollarının tomografik incelemesi ve gerekirse sistoskopi (kamera ile idrar yollarının incelenmesi) ekstra olarak yapılabilmektedir. Testis ultrasonu (skrotal ultrason), check-up paketleri içinde yoktur, ancak üroloji uzmanı muayene sırasında bir problem tespit ederse veya hastanın bir şikayeti varsa ekstra olarak yapılabilmektedir.

Check-up ve tiroit hastalıkları

Tüm check-up paketlerinde tiroit ultrasonu ve tiroit hormonu testi bulunmaktadır. Boynun ön tarafında yer alan tiroit bezindeki nodüller ultrason ile kolayca tespit edilmekte ve nodüllerin ultrasonografik görünümlerine göre risk durumu sınıflandırabilmektedir. Görünüm, büyüklük ve risk değerlendirmesinde yüksek risk taşıyan nodüllere tiroit ultrasonu eşliğinde biyopsi yapılabilir. Biyopsi örneğinin patolojik incelemesinde yüksek kanser riski taşıyan ya da kanserli olduğu tespit edilen nodüller genel cerrahi uzmanlarına yönlendirilmektedir. Diğer sık rastlanılan tiroit problemi “kronik tiroidit”tir; bir tür otoimmün tiroit bezi iltihabıdır ve çoğu kez check-up sırasında tesadüfen yakalanır. Tiroit fonksiyonlarının artmış veya azalmış olmasına göre tedavi edilebilir.

Tütün mamulleri kullananların daha ayrıntılı bir check-up yaptırması gerekir mi?

Evet, bunların sebep olduğu vücut üzerindeki olumsuz etkileri araştırmak için “Tütün ve tütün ürünleri kullananlar için tarama paneli” oluşturulmuştur. Bu panelin içeriğinde; “Bilgisayarlı Toraks Tomografisi”, Koroner Kalsiyum Skorlaması”, “Karotis Doppler US” gibi radyolojik tetkiklere ilave olarak Solunum Fonksiyon Testi ve Göğüs Hastalıkları Muayenesi de vardır. Böylece, sigaranın sadece kanserojen veya damar tıkanıklığı yapıcı etkileri değil, aynı zamanda akciğer fonksiyonlarını ne derecede bozduğunun da araştırıldığı bir panel oluşturmak amaçlanmıştır. Bu panel diğer temel check-up programlarına ek olarak alınabildiği gibi, sadece sigaranın olumsuz etkilerini öğrenmek isteyenlere bağımsız olarak da uygulanabilir.

Check-up Kapsamında Beslenme ve Diyet Hizmetleri

Beslenme; sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini yeterli miktarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir davranıştır. Bununla beraber bireyselleştirilmiş tıbbi beslenme tedavisi, tanısı konmuş çeşitli hastalıklarda iyileşmek için önemli bir destektir. Check-up yaptıran hastalar için ise sonuçlarına uygun beslenme önerileri almaları yaşam kalitelerine katkıda bulunur.

Beslenme ve Diyet Polikliniğinde hastaların check-up dahilindeki tahlilleri; doktor muayene, tanı ve tedavi planları belirlenmesi sonucunda değerlendirilir. Vücut analiz cihazında kilo, yağ, kas ve su değerleri ölçülür. Hastanın beslenme, fiziksel aktivite ile ilgili yaşam tarzı konusunda öyküsü alınır. Tüm bu bilgiler ile birlikte kişiye özel beslenme önerileri sunulur.

Anti-aging ve bağışıklık sisteminin değerlendirilmesine yönelik check-up’ta neler yapılmaktadır?

Anti-aging ve bağışıklık sistemi değerlendirme paneli, temel check-up paketlerine ilave olarak alınabilir ve bu paketlerdeki esansiyel vitamin ve minerallere ilave olarak daha detaylı analizlerle vücudun antioksidan kapasitesi ve bağışıklık sisteminin durumu hakkında bilgi edinmek mümkün olur. Eksik olan antioksidan, mineral ve vitaminler check-up sonuç görüşmesinde belirlenerek bir program dâhilinde bunların nasıl tamamlanacağının ve destek ilaçlarının nasıl kullanılacağının planlaması yapılır. Böylece daha güçlü bir metabolizma ve bağışıklık sistemi hedeflenir. Stresin, çevre kirliliğinin, kronik hastalıkların ve zararlı alışkanlıkların vücudumuza verdiği zararların minimuma indirilmesi amaçlanmaktadır.