Girişimsel Radyoloji

Girişimsel radyoloji görece yeni doğmuş bir üst ihtisas alanı olup açık cerrahi ve ameliyathane gerektirmeden yapılan minimal cerrahi yöntemleri içermektedir.

Girişimsel radyoloji görece yeni doğmuş bir üst ihtisas alanı olup açık cerrahi ve ameliyathane gerektirmeden yapılan minimal cerrahi yöntemleri içermektedir.

Anadolu Sağlık Merkezi Girişimsel Radyoloji bölümünde; anjiyografi, bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi, manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemleri eşliğinde ciltteki küçük bir kesiden (perkütan) veya damar içinden (endovasküler) özel iğne, tel, kataterler (ince uzun esnek borucuklar)  vb kullanarak tanı ve tedavi hizmeti sağlanıyor.

Bölümde, hasta ile hekimlerin tanı ve tedavi amaçlı tüm taleplerini karşılayabilecek şekilde en ileri teknoloji kullanılarak hizmet sunuluyor.

Girişimsel radyoloji hizmetlerinde; işlem ve hasta hazırlama, ekipman, eleman gibi kalite kontrol konuları, uluslararası rehberler (CIRSE vb) göz önüne alınarak planlanıyor. Tüm girişimsel işlemlerde ideal sonuç (yüzde 100 başarı, yüzde 0 komplikasyon) hedefleniyor; uluslararası rehberlerde belirlenen başarı ve komplikasyon standartlarına uygun hareket ediliyor.

Her işlem öncesi hastalar girişimsel radyoloji doktoru tarafından değerlendirilmekte ve muayene sonrasında gerekli görülürse bazı görüntüleme ve laboratuvar testleri yapılmaktadır. Bölümde beceri, bilgi ve tecrübe gerektiren özel tedaviler akredite ve uluslararası diplomalara sahip (European Board of Interventional Radiology, EBIR) girişimsel radyologlar tarafından uygulanmaktadır.

Girişimsel Radyoloji Bölümü’nde hangi girişimsel işlemler yapılıyor?

Anadolu Sağlık Merkezi’nde aşağıda genel örnekleri verilen farklı sistem ve organlara yönelik tüm girişimsel radyolojik işlemler yapılabilmektedir.

Biyopsiler

US / MR / BT rehberliğinde özel iğneler farklı organlardan yapılan doku örneklemesi tanı için laboratuvarda değerlendirilir. Bu işlemler genelde günübirlik yatış ve lokal anestezi ile yapılmaktadır. 

Tümör işaretlemesi

Tümör işaretlemeleri tel metal gibi materyaller ile tanı amaçlı (cerrahi olarak dokunun çıkarılması için) veya tedavi amaçlı (Cyberknife öncesi) benzer şekilde yapılmaktadır. Bu yöntem temel olarak biyopsi işlemlerine benzer.

Drenaj (sıvı boşaltma) işlemleri / kateterler

US / BT / Floroskopi rehberliğinde özel iğneler ile vücutta toplanan sıvı, idrar, safra, abse, kist boşaltmasını (drenaj) takiben gerekliyse kateter vb yerleştirilebilir, bazen bu alan içerisine tekrar sıvı birikimini önleyecek kimyasallar verilebilir.

Damar içi kateterler

Yeterli damar yolunun bulunamadığı veya daha uzun süreli daha geniş damar yoluna ihtiyaç olan durumlarda, damar içi kateterler kullanılabilir. Örneğin US / Floroskopi rehberliğinde özel iğne ve tellerle boyun / kol gibi toplardamardan ana toplardamar sistemine kateterler kemoterapi ve diyaliz amaçlı yerleştirilebilir. Daha nadiren atardamarlara da benzer amaçlarla kateter yerleştirilebilir.

Vasküler (Damara ait) tedaviler

Girişimsel radyoloji uzmanları kalpte koroner arterlere yapılan stent ve balon tedavilerine benzer anjiyografik yöntemle vücuttaki tüm diğer organlara ait atar ve toplar damar hastalıklarını tedavi edilebilmektedir. Amaç burada sadece damarı açmak olmayabilir, bazen kanamaya neden olan ya da dolaşımı bozan damarı kapatmak hedeflenebilir. 

Damar daralmaları ve tıkanıklıkların tedavileri

Atar ya da toplardamarlarda farklı sebeplere bağlı oluşan pıhtı darlık ve tıkanıklıklar, bulunduğu organ ve damar tipine göre şikayetler oluşturabilir. Örneğin bacak atardamarların tıkanması diyabetik hastalarda ayaklarda iyileşmeyen yaralara böbrek atardamarının daralması yüksek tansiyon ve böbrek fonksiyonlarında bozulmaya sebep olabilirken, bacak toplardamarının tıkanmasında bacakta şişlik, ağrı, ciltte dolaşım bozukluğu oluşabilir. Tanıya yönelik yapılan anjiyografiyi takiben daralan damarlara yönelik (kalp damarlarında yapıldığı gibi) anjiyoplasti (balonla genişletme) ve/veya stent (yapay damar) yapılabilir. Atar veya toplardamarlarda ani tıkanmaya sebep olan bir pıhtı var ise kan sulandırıcı ilaçlar ile veya mekanik olarak pıhtı yok edilebilir. Toplardamarlardaki pıhtının akciğer damarlarına atması ve tıkaması hayati tehlike yaratabileceği için damar içine filtre (şemsiye benzeri) takılabilir. 

Kanamaların tedavileri

Farklı organlarda travma, tümör, anevrizma, mide bağırsak sistemindeki ülserler vb sebeplere bağlı akut veya kronik şekilde kanayan damarlara yönelik embolizasyon (tıkama) tedavileri anjiyografik yolla yapılabilir. Bazen hayat kurtarıcı olabilen yöntemde, bu amaçla partiküller, metalik koller veya yapıştırıcı ya da tıkayıcı sıvı ajanlar kullanılır. 

Anormal doğumsal damar yapıları ve varis tedavileri

Doğumsal ya da gelişimsel olarak atardamar, toplardamar veya lenf damarlarının anormal gelişmesi ile vücudun değişik bölgelerinde organlarda veya ciltte ortaya çıkan vasküler malformasyonlar ve varisler sadece kozmetik değil önemli fonksiyon-organ kaybı ve kanamalara yol açabilir. Bu hastalıklar da girişimsel radyolojide skleroterapi, sıvı ajanlar, damar içi lazer vb yöntemler ile başarıyla tedavi edilmektedir.

Onkolojik tedaviler

Girişimsel radyoloji uzmanları, onkologlarla beraber çalışıp kanser hastalarının tanısı, kombine tedavileri, hastalığın komplikasyonlarının çözülmesi ve sonuç olarak hastanın yaşam kalitesinin artırılması için çaba göstermektedirler. Özellikle karaciğer tümörlerinde hızla gelişen girişimsel radyolojik tedaviler, hastaya sadece son şans olarak değil ilk veya ikinci sıra tedaviler olarak da sunulabilmektedir.

Tümör ablasyonu

Tümör ablasyonu; radyolojik görüntüleme (USG, BT, MR) eşliğinde vücuttaki farklı lokalizasyonlu tümörleri ısıtarak (Radyofrekans, Mikrodalga), dondurarak (Kriyoablasyon) veya alkol vb kimyasal madde enjekte ederek yapılan tedavilerdir. Bu yöntem özellikle karaciğerde çok etkili ve güvenli bir şekilde kullanılmaktadır, bunun yanında akciğer, böbrek, kemik myoma vb tedavisinde de kullanılabilir.

Kemoembolizasyon

Kemoembolizasyon bir anjiyografik yöntem olup, karaciğerde primer tümörlerde (hepatosellüler karsinom) ve metastatik tümörlerde kullanılmaktadır. Karaciğer damarına ince kateterler ile girildikten sonra kemoterapi ilaçları yüklenmiş mikroküreler tümöral yatağa enjekte edilmekte ve böylelikle tümör ile kemoterapi ajanının temas süresi uzamakta, tedavi etkinliği artmakta ve hastadaki sağlıklı dokulara kemoterapinin olası yan etkileri azalmaktadır. Ayrıca mikroküreler tümör dokusunun damarsal beslenmesini bozmaktadır.

Radyoembolizasyon

Radyoembolizasyon yine bir anjiyografik yöntem olup, karaciğerde primer tümörlerde (hepatosellüler karsinom) ve metastatik tümörlerde kullanılmaktadır. Karaciğer damarına ince kateterler ile girildikten sonra radyoizotop (Yttrium-90) yüklenmiş mikro küreler tümöral yatağa enjekte edilmektedir. Dokuda ortalama 2.5 mm ilerleyebilen beta ışınları yayan bu mikrokürecikler bu etkilerine birkaç hafta devam ettirir. Böylelikle tümör hücresinin DNA yapısı radyasyon etkisine bağlı olarak bozulur ve tümör hücresinde ölüm oluşur. Bu yöntem karaciğer portal damar sisteminde tümör ile tıkanma durumunda da kullanılabilmektedir. Kemoembolizasyona göre avantajı hasta tarafından daha kolay tolere edilmesi, etkinin daha az seansta elde edilebilmesi ve daha büyük lezyonlara etki edebilmesidir. Bu avantajlarına rağmen ancak akredite özel merkezlerde uygulanabilen iki aşamalı, multidisipliner ve kompleks bir tedavidir.

Nöroradyolojik tedaviler

Nöroradyolojik tedaviler beyin, omurilik ve diğer sinir sistemi hastalıklarına yönelik yapılan girişimleri içerir. Bu hastalıklar sadece fonksyion kaybı, felç vb belirtileri yanında hayatı tehdit eden ciddi komplikasyonlara sebep olabilirler. Anevrizmaya bağlı beyin kanamaları ve beyin damarlarına pıhtı atması sonucu oluşan felçler (inme) girişimsel radyolojide tedavi edilebilen hastalıkların başında gelir. 

Karotis stenti

Beyine giden ve şah damarı olarak adlandırılan karotis damarlarının darlıkları ve tıkanıklıkları geçici ve kalıcı felçlere neden olabilmektedir. Karotis damarlarının darlıklarında cerrahi veya stent tedavisi yapılabilir, ancak özellikle kalp problemi olan hastalarda stent bir adım öne çıkmaktadır.

Beyin anevrizmları

Beyin damarlarında oluşan anevrizmalar (baloncuk) boyut, yerleşim, hastanın cinsiyeti ve sigara kullanımı gibi faktörlere göre patlama riski taşır. Patlayarak kanayan beyin anevrizmları tıpta en ölümcül ve dramatik durumlardan birisidir, maalesef hastaların üçte biri daha hastaneye ulaşamadan hayatını kaybeder. Mümkünse yüksek riskli anevrizmların önceden tespit edilip tedavi edilmesi gereklidir. Bu anevrizmalara yönelik damar içinden yapılan tedaviler (metalik koil vb) açık cerrahiye göre daha etkin ve az riskli şekilde yapılabilmektedir.

Akut İnme

Beyin damarlarında pıhtıya bağlı oluşan felçler ilk 6 saat içerisinde girişimsel radyolojik olarak tedavi edilirse yüz güldürücü sonuçlar elde edilmektedir. Temel olarak anjiyografik yöntemle beyindeki damar içindeki pıhtının çıkarılmasına dayanmaktadır. Etkinliği son yıllarda kanıtlanmış olup diğer ilaç vb tedaviler ile karşılaştırıldığında ortaya çıkabilecek felç ve fonksiyon kaybı önemli derecede önlenebilmektedir.

Ağrı tedavileri

Hayat kalitesini bozan bir semptom olarak kronik ağrı tedavisi girişimsel radyolojinin de ilgi alanı içindedir. Sinir sistemindeki bası, kitle vb patolojiler ve bu sebepten oluşan ağrı, görüntüleme eşliğinde tedavi edilebilmektedir. Benzer şekilde ağrıya sebep olan kemik tümörleri, omurgadaki çökme kırıkları görüntüleme eşliğinde radyofrekans, çimento enjeksiyonu vb yöntemlerle tedavi edilebilir.