Kan sayımı veya hemogram adıyla bilinen bir grup kan testinde bakılan parametrelerden bir tanesi olan MCV, kırmızı kan hücrelerinin boyutlarını gösterir.
Kan sayımı veya hemogram adıyla bilinen bir grup kan testinde bakılan parametrelerden bir tanesi olan MCV, kırmızı kan hücrelerinin boyutlarını gösterir. Vücuttaki çeşitli sağlık sorunları ile ilişkili olabilen MCV yüksekliği ya da MCV düşüklüğü, söz konusu hastalıkların teşhisinde veya tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde bir araştırma yöntemi olarak kullanılabilir. Kan sonuçlarında MCV değerine ilişkin hafif yükselme ve düşüşler her zaman ciddi bir sağlık sorununun habercisi olmak zorunda değildir. Fakat çeşitli hastalıklar da MCV değerini etkileyebildiğinden kan sonuçları mutlaka hekime gösterilmelidir.
Sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilen kan tahlillerinin büyük bir çoğunluğu kan sayımını da içerir. Kan sayımında bakılan MCV değeri, “Mean Corpuscular Volume”, yani ortalama korpüsküler hacim teriminin kısaltmasıdır. Kanda kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler olmak üzere üç farklı kan hücresi türü yer alır. Kan örneğinin mikroskop altında incelenmesi ile ölçülen MCV değeri, kırmızı kan hücrelerinin ortalama boyutunun hesaplanmasında kullanılır. Eritrosit olarak da adlandırılan kırmızı kan hücreleri kanda oksijen taşınmasından sorumludur ve akciğerlerden gelen oksijeni vücuttaki hücrelere ulaştırır. Hücrelerin sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürmesi, büyümesi ve çoğalması için oksijene ve dolayısıyla bu oksijeni hücrelere ulaştıracak eritrositlere ihtiyacı vardır. Eritrositlerin normalden büyük veya normalden küçük boyutta olması anemi, vitamin ve mineral eksiklikleri veya farklı bir tıbbi sorundan kaynaklanabilir. Böyle bir durumun araştırılmasında MCV testinden yararlanılabilir.
MCV yüksekliği ve MCV düşüklüğü kanda oksijenin taşınmasını doğrudan etkiler. Bu nedenle MCV değerinin normal değer aralığının dışına çıkması, yüksekliğin veya düşüklüğün boyutuyla orantılı olarak çeşitli belirtilere yol açar. MCV yüksekliğinde veya düşüklüğünde ortak olarak görülen bazı belirtiler şunlardır:
Bunların haricinde B12 eksikliği, folik asit eksikliği gibi nedenlerle anemi (kansızlık) sorunu geliştiyse bundan kaynaklı olarak da MCV değeri etkilenebilir. B12 eksikliği anemisinden kaynaklanan MCV bozukluklarında olduğunda el ve ayaklarda karıncalanma, mide bulantısı ve kusma, gaz sorunu ve karında şişkinlik, depresyon, konsantrasyon güçlüğü gibi sorunlar görülebilir. Folik asit eksikliğinden kaynaklı anemide ise MCV değerine ilişkin sorunlara ek olarak ishal, iştahsızlık, sinirlilik, dilde hassasiyet gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu gibi belirtiler yaşayan kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurarak tam kan sayımını da içeren kan tahlillerini yaptırmasında fayda vardır.
MCV yüksekliği ve düşüşünün birçok farklı nedeni söz konusu olabilir. MCV değerinin normal aralığı 80 ile 100 fL’dir. Bu değerlere göre normalden düşük çıkan MCV değerlerinde en yaygın neden yetersiz kırmızı kan hücresi üretimi, yani anemidir. Dolayısıyla MCV düşüklüğü belirtilerinin büyük bir çoğunluğu anemi belirtileriyle benzerdir. MCV yüksekliği ise çeşitli sağlık sorunlarının etkisiyle ortaya çıkabilmektedir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
MCV değerinin normalden düşük ya da daha yüksek çıkması, yukarıda da belirtildiği gibi pek çok durumdan kaynaklı olabilir. Ciddi bir sağlık sorununun varlığı halinde çoğu zaman farklı kan parametrelerinde de bozukluklar söz konusu olur. Bu nedenle tam kan sayımı içerisinde yer alan tüm parametreler bir arada değerlendirilmelidir. Eğer neden anemi ise, kan sayımındaki hemoglobin, hemataokrit gibi farklı değerler bu durumun tespiti için yeterli gelecektir. Kansızlık söz konusu değilse teşhis için birtakım farklı tarama testlerine ihtiyaç duyulması muhtemeldir. Aynı zamanda hastanın detaylı tıbbi öyküsünün alınması, kullandığı ilaçların değerlendirilmesi, eşlik eden sağlık sorunlarının öğrenilmesi, fiziksel muayene ve radyoloji görüntülerinin incelenmesi gibi yöntemlerle MCV’ye ilişkin sorun tam olarak teşhis edilebilir ve tedavi süreci buna göre planlanabilir.
MCV değerinin 80 fL’nin altında olması mikrositik, 100 fL’nin üzerinde olması ise makrositik bozukluğun göstergesidir. MCV düşüklüğünde görülen semptomlar arasında halsizlik, güç kaybı, nefes darlığı, baş dönmesi, soluk rengli gibi birtakım belirtiler yer alır. Bu durum mikrositik anemi şeklinde isimlendirilir ve genellikle anemi, bazı durumlarda ise talasemi (Akdeniz anemisi), kurşun zehirlenmesi gibi farklı durumlardan kaynaklanır. MCV yüksekliği ise makrositoz olarak adlandırılır. Bu durumda ise iştahsızlık, kalp çarpıntısı, çabuk yorulma, nefes darlığı, ishal, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık gibi semptomlar baş gösterir. Bazı kişiler herhangi bir belirti hissetmeksizin kan sonuçlarında MCV değerinin düşük veya yüksek olduğunu fark edebilir. Sınıra yakın olan hafif yüksek ve hafif düşük MCV hastada herhangi bir semptoma yol açmayabilir, hatta geçici bir durum olabilir. Fakat yine de nedeni araştırılmalıdır.
Özofagus kanseri, böbrek hastalığı, rektum kanseri gibi hastalıkların tedavi süreçlerinin değerlendirilmesinde, kemoterapi ve radyoterapilerin etkinliğinin araştırılmasında MCV değerleri önemli bilgiler verir. Ayrıca unutkanlık, odaklanma sorunları, dikkat dağınıklığı gibi durumlarda bilişsel işlevlerin değerlendirilmesi için de MCV değerlerinin incelenmesinde fayda vardır. Bu gibi durumlarda MCV değerlerinin yüksek veya düşük olması tedavi planının belirlenmesi üzerinde oldukça belirleyici olabilir. Kişiler için yalnızca MCV testi sonucundaki bozukluk ile herhangi bir hastalığın tanısının konulması mümkün değildir. Dolayısıyla yüksek veya düşük çıkan değerler hekim tarafından değerlendirilmeli ve gerek duyulması halinde daha farklı tanı yöntemlerine başvurulmalıdır.
MCV değerindeki yükseklik veya düşüklüğün nedeninin belirlenmesi, kan değerlerinin normale döndürülebilmesi için gerekli ilk aşamayı oluşturur. Teşhis aşamasında hastanın tıbbi öyküsünün detaylı olarak alınması oldukça önemlidir. Kişide bulunabilen bazı hastalıklar, sürekli kullanılan ilaçlar ya da beslenme alışkanlıklarına ilişkin sorunlar bu duruma zemin hazırlamış olabilir. Bu gibi konularda bilgi alındıktan sonra hekimler farklı kan tahlilleri ve radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyerek çeşitli hastalık olasılıklarını değerlendirebilir. Anemi tespit edilmesi halinde öncelikle bu aneminin türü belirlenir. B12 vitamini, folik asit veya demir eksikliği gibi farklı nedenlerin yanı sıra talasemi gibi hastalıklar aneminin nedeni olabilir. Vitamin ve mineral eksikliği söz konusu ise eksik olan vitamin veya mineralin takviyesi yapılır. Bu takviyeler ağız yoluyla alınan haplar ya da enjeksiyon yöntemiyle uygulanabilir. Ciddi yetersizliklerde kas içi enjeksiyon yöntemiyle takviye yapılması daha hızlı sonuç verir.
Nedeni tespit edilemeyen anemilerde gastrointestinal sistem kanamalarından şüphe edilebilir. Gastrit, ülser, bağırsak hastalıkları gibi durumlar sindirim sistemi yoluyla kan kaybına neden olduğunda anemiye zemin hazırlar. Bu nedenle vitamin ve mineral eksikliğinin söz konusu olmaması ve kişinin anemiye yol açacak bir hastalığının bulunmaması durumunda bu olasılık da mutlaka değerlendirilmelidir. Gaitada gizli kan testi yapılarak kanama tespit edilmesi halinde endoskopi ve kolonoskopi gibi yöntemlerle sindirim sistemi incelenebilir. Talasemide ise ciddi anemi gelişmesi halinde kan değerlerinin belirli sınırların altına inmesi ile kan nakline ihtiyaç duyulabilir. Bunların haricinde herhangi bir kronik hastalıktan kaynaklanan MCV düşüklüğü ve yüksekliğinde ilgili hastalığa yönelik bir tedavi planı belirlenir.
Eğer siz de kan sonuçlarınızda MCV değerinizin referans aralığın dışında olduğunu gördüyseniz hekiminize danışarak bu durumun nedenleri hakkında bilgi alabilir, gerekli olması halinde ilave tanı testlerinizi yaptırabilirsiniz.
Son güncellenme tarihi: 28 Ocak 2022
Yayınlanma tarihi: 21 Ocak 2022
Kemik İliği Nakli Merkezi
23 Ağustos 2023 Çarşamba
Hemofili: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
18 Ekim 2023 Çarşamba
Kemik İliği Kanseri Nedir? Kemik İliği Kanseri Belirtileri
Öne Çıkan Kanser Yazıları
Bunları da oku
Doktorlar
