Şevket Murat Apaydın

Akciğer kanseri, dünya genelinde görülen en yaygın kanser türlerinden biridir. Bu hastalığın tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemler, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Robotik cerrahi ise bu yenilikçi yaklaşımların öncülerinden biri olarak, akciğer kanseri tedavisinde devrim niteliğinde bir adım atılmasını sağlamıştır. Geleneksel açık cerrahi yöntemlerin yerini alan robotik cerrahi, minimal invaziv bir teknik olup, cerrahın hassasiyetini artıran ve hasta için daha az travmatik olan bir tedavi seçeneği sunar.

Halk arasında verem olarak bilinen tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu, bulaşıcı ve kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık, özellikle akciğerleri hedef almasına rağmen vücudun diğer organ ve dokularını da etkileyebilir. Tüberküloz, tarihte milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açmış, uzun bir süre boyunca korkulan bir salgın hastalık olmuştur. Günümüzde tüberküloz, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler arasında yaygınlığını sürdürür. Küresel çapta önemli bir halk sağlığı sorunu olarak varlığını devam ettirir. Tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen bu ciddi hastalık, yavaş ilerleyen ve sinsi bir doğaya sahiptir. Erken dönemde teşhis edilmesi zor olabilecek belirtilerle kendini gösterebilir. Tüberkülozun belirtileri; bağışıklık sistemi, enfeksiyonun şiddeti ve hastalığın hangi organları etkilediğine bağlı olarak çeşitlilik gösterebilir. Bu durum da hastalığın teşhis ve tedavi sürecini karmaşık hale getiren etkenlerdendir.

“KOAH nedir?” sorusuna “Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerden hava akışının engellenmesine neden olan kronik bir inflamatuar akciğer hastalığı” şeklinde cevap verilebilir. Semptomlar arasında nefes alma zorluğu, öksürük, mukus (balgam) üretimi ve hırıltı bulunur. Genellikle tahriş edici gazlara veya partikül maddelere uzun süreli maruz kalma nedeniyle oluşur. KOAH'lı kişilerde kalp hastalığı, akciğer kanseri ve çeşitli diğer rahatsızlıklar geliştirme riski daha yüksektir. KOAH zamanla kötüleşen ilerleyici bir hastalık olsa da tedavi edilebilir. Uygun yönetimle, KOAH'lı çoğu kişi iyi semptom kontrolü ve yaşam kalitesi elde edebilir. Ayrıca, ilişkili diğer rahatsızlıkların riskini azaltabilir.

Nefes darlığı, yeteri kadar hava alamama veya nefes almakta zorlanma hissidir. Bu durum solunum sistemi ile ilgili farklı birçok sağlık sorunu sonucunda ortaya çıkabilir. Tıp dilinde dispne olarak da adlandırılan nefes darlığı, hafif veya şiddetli bir şekilde oluşabilir. Solunum sıkıntısına birbirinden farklı birçok faktör yol açabilir. Bu durum hastalığın tanı almasını ve tedavi edilmesini zorlaştırabilir. Solunum güçlüğü, kalp veya akciğer problemlerinden kaynaklanabileceği gibi, anemi, anksiyete, egzersiz eksikliği veya obezite gibi diğer durumlardan da kaynaklanabilir. Nefes darlığı akut veya kronik olarak ortaya çıkabilir. Akut nefes darlığı hızla ortaya çıkabilir. Kısa sürede iyileşme gösterebilen akut nefes darlığı alerjiler, kaygı, egzersiz ve bazı sağlık sorunları (soğuk algınlığı veya grip gibi) sonucunda meydana gelebilir. Kalp krizi, ani hava yolu daralması ( anafilaksi) veya kan pıhtısı (pulmoner emboli) gibi daha ciddi sağlık sorunları da akut dispneye neden olabilir. Kronik dispne uzun süren (birkaç hafta veya daha uzun) veya tekrarlayan nefes darlığıdır. Astım, kalp yetmezliği ve KOAH gibi bazı sağlık sorunları kronik nefes darlığına neden olabilir Ani veya şiddetli belirtilerle ortaya çıkan dispne ciddi bir tıbbi durumun işareti olabilir.

Akciğerlerde hava keseciklerinin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan zatürre, ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Pnömoni olarak da bilinen hastalık, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlarda, yaşlılarda ve küçük çocuklarda daha ağır seyredebilir. Bakteri, virüs veya mantar enfeksiyonları zatürreye neden olabilir. Enfeksiyonun şiddetine bağlı olarak hafif veya yaşamı tehdit edici olabilir. Zatürrede akciğerlerde sıvı veya irin birikmesi solunumu zorlaştırır. Oksijen seviyelerini düşürür ve genel sağlık durumunu olumsuz etkileyebilir.

Akciğer embolisi olarak da bilinen pulmoner emboli, çeşitli sebeplerle akciğer damarlarında oluşan tıkanıklığı ifade eder. Genelde bacaklardaki veya vücudun başka yerindeki pıhtının dolaşımda ilerleyerek akciğer arterini tıkaması sonucu meydana gelir. Bu durum akciğerdeki kan dolaşımını bozarak hücrelere oksijen taşınmasında sorun oluşturur ve önemli solunum sorunlarına neden olabilir.

İdiyopatik pulmoner fibrozis (İPF) direkt kelime anlamıyla sebebi bilinmeyen akciğer kalınlaşması, sertleşmesi hastalığıdır. Sebebi bilinmeyen tabiri, her türlü inceleme ve tanı yöntemlerine rağmen akciğerdeki yaranın sebebinin belirlenememesi durumunu ifade eder. Akciğerlerin yaralandığı ve ilerleyen dönemlerde nefes almanın zorlaştığı bir rahatsızlıktır. İdiyopatik pulmoner fibrozis, çoğunlukla ileri yaştaki kişileri etkileyen, orta ve genç yaştaki kişilerde nadir görülen bir hastalıktır. Bu hastalıkta tam bir iyileşme olmasa da uygulanacak tedavi yöntemleriyle hastalığın seyrini kontrol altına almak ve yaşam kalitesini stabil tutmak sağlanabilir.

Anadolu Sağlık Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tayfun Çalışkan, akciğerler başta olmak üzere COVID-19 enfeksiyonunun vücudumuzu nasıl etkilediğiyle ilgili önemli bilgiler verdi. Yazımızda COVID-19’un uzun süre etkileriyle, yani hastalığı geçirdikten sonra uzun bir süre devam edebilen belirtileriyle ilgili de bilgi bulabilirsiniz...

Akciğerlerde hava sirkülasyonunu sağlayan yapıya bronş adı verilir. Bronşların iltihaplanması ve mukus ile dolması durumunda bronşit hastalığı ortaya çıkar. Akut veya kronik olarak oluşum gösterebilen bronşit hastalığı sonucunda mukuslu öksürük ortaya çıkabilir. Bazı virüsler sonucunda vücutta bronşit ortaya çıkabilir. Solunum yolu enfeksiyonu veya soğuk algınlığı gibi bazı hastalıklar da akut bronşit oluşmasına neden olabilir. Göğüs nezlesi olarak da adlandırılan akut bronşit bir hafta ile on gün içerisinde kendiliğinden iyileşme gösterebilir. Bununla birlikte akut bronşit sonucunda ortaya çıkan öksürük haftalarca devam edebilir. Uzun süre sigara içmek bronşiyal tüplerin tahriş olmasına bunun sonucunda da bronşların iltihaplanmasına neden olabilir. Daha ciddi bir rahatsızlık olan kronik bronşit uzun süre sigara içmek gibi faktörler sonucunda ortaya çıkabilir. Kronik bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) içinde yer alan durumlardan biridir. Kronik bronşit tedavisi kendiliğinden iyileşme göstermeyerek tıbbi bir müdahale gerektirebilir.

Astım, zaman zaman nefes alma zorluğuna neden olan yaygın bir akciğer rahatsızlığıdır. Her yaştan insanı etkiler. Sıklıkla çocukluk çağında başlasa da yetişkinlikte de ortaya çıkabilir. Şu anda kesin bir tedavisi olmayan bu hastalığın semptomları kontrol altında tutulabilir. Doktor kontrolü ve önerilerini ihmal etmeyen astım hastaları, hayatlarına konforlu şekilde devam edebilir.

Dünyada ve ülkemizde oldukça yaygın olarak görülen alerjik astım hastalığı, bireylerin yaşam kalitesini düşürerek günlük hayatı olumsuz etkileyen rahatsızlık verici bir durumdur. Peki alerjik astım nedir?

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğerlerdeki arterlerde tıkanıklık oluşturması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Tıp dilinde pulmoner emboli olarak adlandırılan akciğer embolisi kalp ve damar hastalıkları arasında yer alır. Pıhtı genellikle bacak bölgesinde bir damarda oluşum gösterir. Bununla birlikte vücutta başka bir bölgedeki damarda da pıhtı oluşumu gözlenebilir. Bu şekilde vücuttaki bir veya daha fazla derin damarda kan pıhtısı oluşması sonucunda derin ven trombozu (DVT) hastalığı ortaya çıkar. Bir veya daha fazla pıhtı sonucunda akciğerlere kan akışının engellenmesi hayatı tehdit edici olabilir. Bununla birlikte akciğer embolisinin erken dönemde teşhis edilmesi ve hızlı bir şekilde tedavi edilmesi hastalık sonucunda oluşabilecek riskleri azaltmaya yardımcı olabilir.

Akciğer, göğüste nefes almayı kontrol eden iki süngerimsi organdır. Akciğer kanseri, bu organdaki hücrelerin büyümesiyle başlar. Dünya çapında kansere bağlı ölümlerin önde gelen nedenidir. Tedaviler arasında cerrahi, kemoterapi, immünoterapi, radyasyon ve hedefli ilaçlar bulunur. Yüksek risk altındaysanız tarama önerilir. Tedavilerdeki gelişmeler son yıllarda akciğer kanseri ölümlerinde önemli bir düşüşe neden olmuştur.