Akciğer Embolisi: Nedir, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğerlerdeki arterlerde tıkanıklık oluşturması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Tıp dilinde pulmoner emboli olarak adlandırılan akciğer embolisi kalp ve damar hastalıkları arasında yer alır. Pıhtı genellikle bacak bölgesinde bir damarda oluşum gösterir. Bununla birlikte vücutta başka bir bölgedeki damarda da pıhtı oluşumu gözlenebilir. Bu şekilde vücuttaki bir veya daha fazla derin damarda kan pıhtısı oluşması sonucunda derin ven trombozu (DVT) hastalığı ortaya çıkar. Bir veya daha fazla pıhtı sonucunda akciğerlere kan akışının engellenmesi hayatı tehdit edici olabilir. Bununla birlikte akciğer embolisinin erken dönemde teşhis edilmesi ve hızlı bir şekilde tedavi edilmesi hastalık sonucunda oluşabilecek riskleri azaltmaya yardımcı olabilir.

Akciğer embolisi, bir kan pıhtısının akciğerlerdeki arterlerde tıkanıklık oluşturması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Tıp dilinde pulmoner emboli olarak adlandırılan akciğer embolisi kalp ve damar hastalıkları arasında yer alır. Pıhtı genellikle bacak bölgesinde bir damarda oluşum gösterir. Bununla birlikte vücutta başka bir bölgedeki damarda da pıhtı oluşumu gözlenebilir. Bu şekilde vücuttaki bir veya daha fazla derin damarda kan pıhtısı oluşması sonucunda derin ven trombozu (DVT) hastalığı ortaya çıkar.                                 

Bir veya daha fazla pıhtı sonucunda akciğerlere kan akışının engellenmesi hayatı tehdit edici olabilir. Bununla birlikte akciğer embolisinin erken dönemde teşhis edilmesi ve hızlı bir şekilde tedavi edilmesi hastalık sonucunda oluşabilecek riskleri azaltmaya yardımcı olabilir. 

Akciğer Embolisi Belirtileri

Akciğer embolisi sonucunda birden çok semptom oluşabilir. Akciğer embolisi sonucunda oluşan belirtilerden bazıları şu şekildedir:

Nefes Darlığı: Akciğer embolisi sonucunda ani nefes darlığı ortaya çıkabilir. Dinlenirken bile iyileşme göstermeyen nefes darlığı fiziksel aktivite sırasında daha da kötüleşebilir.

Göğüs Ağrısı: Akciğer embolisi sonucunda şiddetli göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Oluşan ağrı derin nefes alıp vermede daha çok hissedilebilir.

Bayılma: Akciğer embolisi kalp atış hızında veya kan basıncında ani azalmalara neden olabilir. Bu durum sonucunda senkop olarak da bilinen bayılma durumu ortaya çıkabilir.
 

Akciğer embolisi sonucunda sıkça karşılaşılan bu tür durumların yanı sıra oluşan bazı belirtiler de akciğer embolisini işaret edebilir. Bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:

• Kanlı mukus içerebilen bir öksürük,
• Kalp hızında artış,
• Ani bir şekilde oluşan baş dönmesi,
• Herhangi bir nedene bağlı olmaksızın aşırı terleme,
• Yüksek ateş,
• Genellikle alt bacağın arkasında ağrı veya şişlik,
• Siyanoz adı verilen nemli veya renksiz bir cilt.

Akciğer embolisi hayatı tehdit edici olabilir. Bu nedenle açıklanamayan nefes darlığı, göğüs ağrısı veya bayılma gibi durumların yaşanması sonucunda bir sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Akciğer Embolisi Neden Oluşur?

Bir kan pıhtısının akciğerlerdeki bir arterde sıkışıp kan akışını bloke etmesi sonucunda akciğer embolisi oluşabilir. Kan pıhtıları yaygın olarak derin ven trombozu olarak da bilinen bir durum olan bacakların derin damarlarında oluşum gösterir.

Akciğer Embolisi Risk Faktörleri

Bazı durumlar akciğer embolisi oluşma olasılığını arttırabilir. Bu tür durumlardan bazıları şu şekildedir:

Genetik Faktörler: Kan akrabalarından herhangi birinin geçmişte venöz kan pıhtılaşması veya pulmoner emboli geçirmesi durumunda akciğer embolisi oluşma olasılığı daha fazla olabilir.

Kalp Hastalığı: Kalp yetmezliği gibi bazı hastalıklar akciğerde pıhtı oluşumuna neden olabilir.

Ameliyat: Bazı ameliyatlar sonucunda kan pıhtılaşma bozuklukları ortaya çıkabilir. Bu nedenle ameliyattan önce ve sonra pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar verilebilir.

Uzun Süre Hareketsiz Kalmak: Uzun süre yatağa bağlı kalmak veya yolculuk yapmak bacakların hareketsiz kalmasına yol açarak kanda pıhtılaşma oluşmasına neden olabilir.

Sigara İçmek: Sigara kullanımı kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek kan pıhtılaşması riskini artırabilir.

Aşırı Kilolu Olmak: Fazla kilolu olmak vücuttaki yağ oranının artmasına neden olabilir. Vücutta gereken aralıktan daha fazla yağ olması damar sağlığını olumsuz etkileyerek kan pıhtısı oluşmasına neden olabilir.

Gebelik: Gebelik sırasında pelvisteki damarlarda baskı oluşabilir. Bu durum sonucunda bacaklardan vücuda kan dönüşü yavaşlayabilir. Kan akışının yavaşlaması sonucunda kan pıhtısı oluşabilir.

Bu tür faktörler akciğer embolisi için risk oluşturabilir.

Akciğer Embolisi Sonucunda Oluşabilecek Komplikasyonlar

Akciğerlerdeki atardamarlarda oluşan tıkanıklık sonucunda kalp bu damarlarda kan akışını sağlamak için daha çok çalışmak zorunda kalabilir. Bu durum kan basıncını artmasına ve kalbin zayıflamasına neden olabilir. Kan basıncının artması sonucunda pulmoner hipertansiyon oluşumu gözlenebilir.

Akciğer Embolisi Önlenebilir Mi?

Bacaklardaki derin damarlarda pıhtı oluşmasını önlemek akciğer embolisinin önlenmesine yardımcı olabilir. Akciğer embolisini engellemek için alınabilecek olan önlemlerden bazıları şu şekildedir:

Kan Sulandırıcı (Antikoagülan) İlaç Kullanımı: Bazı ameliyatlar sonucunda kan pıhtılaşma sorunları oluşabilir. Bu nedenle ameliyattan önce ve sonra antikoagülan ilaç verilebilir. Antikoagülan ilaç kullanımı kan pıhtısı oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

Bacakları Yükseğe Kaldırmak: Bacakları ara ara yukarıya kaldırmak ve bir süre kalp seviyesinden yukarıda tutmak kan pıhtısı oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

Fiziksel Aktivite: Rutin hayatta düzenli fiziksel aktivite yapmak kan pıhtı oluşumunu önlemeye katkı sağlayabilir.

Bol Miktarda Sıvı Tüketmek: Vücutta yeterli miktarda su bulunmaması sonucunda dehidrasyon ortaya çıkabilir. Dehidrasyon kan pıhtılarının gelişimine neden olabilir. Yeterli miktarda su tüketimi dehidrasyonu önlemeye yardımcı olabilir.

Yolculuklarda Düzenli Aralıklarla Hareket Etmek: Uzun süreli yolculuklar sonucunda ayakları hareket ettirememek akciğer embolisi oluşmasına neden olabilir. Yolculuklar sırasında ayak bileklerini dairesel hareket ettirmek ve ayak parmaklarını her on beş ile otuz dakikada bir yukarı ve aşağı kaldırmak akciğer embolisinin oluşmasını engellemeye yardımcı olabilir.

Akciğer Embolisi Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor tarafından yapılan fizik muayene akciğer embolisini teşhis etmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte yapılacak olan bazı testler akciğer embolisi için tanı koymaya katkı sağlayabilir. Akciğer embolisini teşhis etmede kullanılan bazı yöntemler şu şekildedir:

Kan Testleri: Akciğerlerdeki damarlarda oluşan bir kan pıhtısı, kan oksijen seviyesinin azalmasına neden olabilir. Kan testleri kanda bulunan oksijen ve karbondioksit miktarını ölçebilir.

Göğüs Röntgeni: Akciğerlerin görüntülendiği bu yöntem akciğer embolisini teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Ultrason: Bu test uyluk, diz ve baldırdaki damarları incelemek için kullanılabilir. Dönüştürücü adı verilen değnek şeklindeki bir cihaz cilt üzerinde hareket ettirilerek ses dalgaları test edilen damarlara yönlendirilir. Bu dalgalar daha sonra bilgisayarda hareketli bir görüntü oluşturmak için dönüştürücüye geri yansıtılır. Oluşan görüntülerde pıhtı olmaması derin ven trombozu olasılığını azaltır.

BT Pulmoner Anjiyografi: BT pulmoner anjiyografi, akciğerlerdeki bulunan damarlarda pulmoner emboli gibi değişiklikleri gösterebilen üç boyutlu görüntüler oluşturur. Oluşan görüntüler akciğer embolisini teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Manyetik Rezonans (MR): Akciğerlerin detaylı olarak görüntülenmesine olanak sağlayan MR uygulaması akciğer embolisini teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Bu tür yöntemlerin kullanılması akciğer embolisi için tanı koymaya yardımcı olabilir.

Akciğer Embolisi Tedavi

Akciğer embolisinde uygulanan tedavi ile var olan kan pıhtısının büyümesini engellemek ve yeni pıhtıların oluşmasını önlemek hedeflenir. Akciğer embolisinde kullanılan tedavi yöntemlerinden bazıları şu şekildedir:

İlaç Kullanımı
 

Akciğer embolisini tedavi etmek için doktor tarafından bazı ilaçlar reçete edilebilir. Akciğer embolisinde uygulanan ilaç tedavisinden bazıları şu şekildedir:

Kan Sulandırıcı İlaçlar: Antikoagülan adı verilen kan sulandırıcı ilaçlar, vücutta oluşan pıhtıları parçalamak için çalışır, mevcut pıhtıların büyümesini ve yeni pıhtıların oluşmasını engellemeye yardımcı olur.

Pıhtı Çözücü İlaçlar: Bazı durumlarda kendi kendine çözülmeyen pıhtılar için damar yoluyla verilen trombolitikler (pıhtı çözücü ilaçlar) pıhtıların hızla çözülmesine yardımcı olabilir.

Akciğer embolisi tedavisinde kullanılan bu tür ilaçlar istenmeyen yan etkilerin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle akciğer embolisini tedavi etmek için kullanılan ilaçların bir doktor kontrolünde olması oldukça önemlidir.
 

Cerrahi Prosedürler

Akciğerde yaşamı tehdit eden bir pıhtı oluşması durumunda doktor tarafından kan damarlarından geçirilen ince ve esnek bir kateter yardımıyla pıhtı çıkarılabilir. Bununla birlikte antikoagülan ilaçları alamayan veya antikoagülan kullanımına rağmen kan pıhtılaşması olan kişiler için damarlara filtre uygulaması yapılabilir. Damar filtresi bacaklardan kalbin sağ tarafına giden vücudun ana damarına filtre yerleştirmeyi içeren bir yöntemdir. Uygulanan filtre oluşan pıhtıların akciğere geçmesini önlemeye yardımcı olabilir.

Akciğer embolisi erken dönemde tedavi edilmezse hayati tehdit oluşturabilir. Bu nedenle akciğer embolisini işaret eden belirtilerden bir veya birkaçının aynı anda yaşanması durumunda bir sağlık kuruluşuna başvurmak oldukça önemlidir.