Yusuf Avni Yılmaz

Göz insanın dış dünyayla görsel bağlantısını sağlayan, ışığı algılayıp kırarak beyindeki duyu merkezine ileten organdır. Göz hem hassas bir organ olması sebebi ile hem de dış faktörlere açık olmasından dolayı çevresel koşullardan çok çabuk etkilenir. Genellikle dış faktörlerden etkilenmeye bağlı olarak oluşan göz kaşıntısı da sık görülen göz rahatsızlıklarından biridir. Göz kaşıntısı hava kirliliği, alerjik etkenler ve patojen mikroorganizmalara bağlı olarak açığa çıkabilir. Fakat yine de göz kaşıntısı daha farklı ve ciddi hastalıkların habercisi olabileceğinden hafife alınmalıdır. Göz kaşıntısı isminden de anlaşılacağı gibi ilk belirti olarak kaşıntı ile kendini gösterir. Bunun yanında gözde kızarma ve sulanma, berrak veya koyu akıntı, göz kapağında şişme, yanma hissi, batma hissi gibi belirtiler de oluşabilir.

Korneanın şeklinde ortaya çıkan farklılıklardan kaynaklanan astigmat, yaygın bir görme sorunudur. Bu durum sonucunda gece görüşünde güçlük veya bulanık görüş gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Astigmat durumunda göz merceği veya kornea düzensiz bir eğriliğe sahiptir. Kornea veya göz merceğinin düzensiz bir eğriliğe sahip olması ışığın retinada kırılmasına veya kırılma aralığının değişmesine neden olabilir. Astigmat, hipermetrop (yakın görüşte oluşan görme sorunu) veya miyop (uzak görüşte oluşan görme sorunu) ile birlikte ortaya çıkabilir. Astigmat durumunun düzelmesi için bir göz doktoru tarafından gözlük veya lens reçete edilebilir. Bununla birlikte tedavi için cerrahi yöntemler de kullanılabilir.

Katarakt kelimesinin kökeni Yunanca “katarraktes” ve Latince “cataracta” sözcüklerine dayanmaktadır. Demir parmaklık anlamına gelen katarakt terimi göz merceğindeki sorunlara bağlı olarak açığa çıkan göz hastalığını ifade etmektedir. Katarakt hastalığı gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkeler başta olmak üzere körlüğe en sık sebep olan hastalıklardan biridir. Gözde bulunan lensin saydamlığının azalması ile matlaşması sonucu katarakt hastalığı açığa çıkmaktadır. Katarakt hastalığının farmakolojik bir tedavisi bulunmamaktadır. Tek tedavi yöntemi ameliyattır. Sıklıkla ileri yaşlarda açığa çıkan bu problemin tedavisi için saydamlığını kaybeden lens operasyonla çıkarılır ve yerine yapay bir göz içi lens yerleştirilir. Katarakt ameliyatının tarihi çok eski dönemlere dayanmaktadır. Teknolojinin ilerlemesi ile ameliyat uygulamaları da gelişmiş ve komplikasyonlar oldukça azalmıştır.

Gece körlüğü tıp literatüründeki ismi ile niktalopi, geceleri ya da restoran, sinema salonu gibi zayıf veya loş ışık koşullarında iyi görememe rahatsızlığıdır. Çoğunlukla iyi aydınlatılmış bir ortamdan az aydınlatılmış bir ortama geçişte görme kabiliyetinin hızlı bir şekilde uyum sağlayamama durumu ile kendini gösterir. Gece körlüğü olan kişiler açık bir gecede yıldızları görmekte veya sinema salonu gibi karanlık bir odada yürümekte zorluk çekebilirler. Bu durum tek başına bir hastalık olmayıp, çoğunlukla retina problemlerinden kaynaklı altta yatan göz rahatsızlığının belirtisidir. Gece körlüğü, genetik faktörlere, retina hastalıklarına veya beslenme eksikliklerine bağlı olarak gelişebilir. Bu sorunlar, görsel bilgi işleme sürecinde aksaklıklara yol açar ve gece görme yeteneğini olumsuz etkiler. Tedavi, genellikle altta yatan nedenin belirlenmesine dayanır.

Gözün kornea tabakasının oval şekil almasıyla bulanık ve dalgalı görme şeklinde kendini gösteren görme sorunudur. Sözcük anlamı itibariyle "noktasızlık" demektir.

Kornea nakli(keratoplasti) gözün saydamlığını ve netliğini geri kazandırmak için kullanılan bir cerrahi işlem olup kornea hastalıkları nedeniyle görme kaybı yaşayan bireylerde kullanılır. Kornea hastalıkları kornea tabakasının hasar gördüğü durumları ifade eder ve tedavi edilmezse kalıcı görme sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle kornea nakli, hastaların yaşam kalitesini artırmak ve göz sağlığını yeniden kazandırmak için önemli bir seçenek olarak kabul edilir.

Mevsim değişikliklerinin sebep olduğu problemlerden biri de göz nezlesidir.

Gözlerin sklera adı verilen beyaz kısmı ile göz kapaklarının iç yüzünü örten şeffaf doku, konjonktiva olarak adlandırılır. Konjonktiva tabakasında çeşitli nedenlerle oluşabilen enfeksiyonlar ise konjonktivit olarak adlandırılır. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde en yaygın görülen göz hastalıklarından biri olan konjonktivit, halk arasında kırmızı veya pembe göz hastalığı olarak da adlandırılır. Göz içerisinde enfeksiyon kaynaklı meydana gelen kanlanma, gözlerin pembeleşmesi veya kızarmasının nedenidir. Tedavi edilmeyen konjonktivitler şiddetlenerek gözde kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu nedenle gözlerde kızarıklık, kaşıntı gibi sorunlar söz konusu ise göz doktorlarına başvurularak muayeneden geçilmelidir.

Hipermetrop bir görme bozukluğudur ve gözleriniz uzaktaki nesnelere kıyasla, yakındaki nesnelere daha az odaklanır.

Halk arasında pek çok farklı anlama yorulan göz seğirmesi, çoğu zaman bir rahatsızlık olarak kabul edilmez. Göz seğirmesi genellikle stres, uykusuzluk ve fiziksel yorgunluk gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıksa da bazı durumlarda farklı göz hastalıklarının ve diğer sağlık problemlerinin belirtisi olarak da görülebilir. Göz kapağının bir süre boyunca istemsiz olarak kasılması ile karakterize olan göz seğirmesinin uzun süre boyunca devam etmesi, kişiyi rahatsız edecek boyutta olması, tekrarlayıcı nitelikte olması, durumunda biraz daha dikkatli olunmalıdır. Bu tür şikayetlerin varlığında kişinin mutlaka hekime başvurarak sağlık taramalarını yaptırması önerilir.

Marfan sendromu, çoğunlukla genetik nedenlerle meydana gelen ve bağ dokusunu etkileyen nadir bir hastalıktır. Bağ dokusu, vücuttaki destek dokusunu oluşturan ve organları bir arada tutan önemli bir yapıdır. Marfan sendromu, fibrillin-1 adlı proteini kodlayan FBN1 genindeki bir mutasyon sonucu ortaya çıkar. Bu mutasyon, bağ dokusunun esnekliğini ve dayanıklılığını etkileyerek bir dizi sistemik soruna neden olabilir. Marfan sendromu olan bireyler genellikle uzun boylu, ince yapılı ve uzun uzuvlara sahiptirler. En yaygın etkilenen bölgelerden biri kalp ve damar sistemidir; anevrizma ve kalp kapaklarındaki sorunlar sık görülür. Ayrıca, göz, iskelet ve ciltte de belirgin özellikler gösterebilir. Marfan sendromu tedavisi, birçok branşın görüşü alınarak hazırlanır ve tedavide amaç hastanın yaşam kalitesini artırmak ve semptomları kontrol altına almaktır.