Hipotermi Nedir? Hipotermi Belirtileri ve Tedavisi

Hipotermi vücut sıcaklığının 35°C’nin altına düşmesi ile karakterize, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Hipotermi şiddetine göre değişkenlik göstermektedir. Vücut kendini erken aşamalarında korumaya yönelik tepkiler geliştirirken şiddeti arttıkça ölüm ve koma gelişme riski artmaktadır. Bu nedenle tıbbi müdahale yapılana kadar doğru ilk yardım yöntemleri uygulanmalıdır. İlk yardım aşamasında kişi soğuk, rüzgarlı ve ıslak koşullardan uzaklaştırılarak sıcak ve kuru bir alana getirilmelidir. Hipotermide ilk yardım ve tıbbi müdahale süreçlerinde 2 önemli amaç vardır. Bu hastanın daha fazla ısı kaybetmesini önlemek ve vücut sıcaklığını arttırmaktır.

Hipotermi Nedir?

Vücudun ısı üretiminden daha hızlı ısı kaybetmesi ve vücut sıcaklığının hayati tehlike oluşturacak kadar düşük olması ile karakterize tıbbı bir acil durumdur. Çevresel faktörler ve bazı hastalıklar vücuttan ısı kaybını artırmaktadır. Vücuttan iletim, konveksiyonel, radyasyon ve buharlaşma ile ısı kaybedebilmektedir.

İletim: Vücudun kendinden daha düşük bir cisim ile teması sonucunda ısı aktarımı meydana gelir. Bu durum vücut sıcaklığının düşmesine neden olmaktadır.
Konveksiyonel: Cilde temas eden soğuk hava ve sıvı vücut sıcaklığının düşmesine neden olmaktadır.
Radyasyon: Elektromanyetik dalgalar ısıyı çevreye yaymaktadır. Özellikle çocukların açık kalan kafası güçlü bir ısı kaybı kaynağıdır.ıs
Buharlaşma: Ciltteki sıvı buhara dönüşerek ısı kaybına neden olmaktadır. Nemli cilt ısıyı daha hızlı kaybetmektedir.

Hipotermi Belirtileri Nelerdir?

Vücut sıcaklığı düşmeye başladığında ilk ortaya çıkan belirti titremedir. Hipotermi belirtileri hafif, orta derecede ve şiddetli olmak üzere 3 kategoride değerlendirilmektedir. Hafif hipotermi belirtileri hipotermiyi önlemeye yönelik vücut reaksiyonlarının kapsamaktadır. Fakat şiddetli hipotermide ise vücutta tükenmişlik görülmektedir. Bu nedenle vücut kendini koruyamadığı için hayati tehlike riski yüksektir.

Hafif Hipotermi

Vücut sıcaklığının 35°C ile 32°C arasında olduğunda hafif hipotermi bağlı meydana gelen belirtiler şunlardır:

Titreme
Yorgunluk
Hareketlerde yavaşlama
Konsantrasyon kaybı ve konuşmada problem yaşama
Soluk ten rengi
Sık idrara çıkma
Uyku hali
Taşikardi
Takipne

Orta Derecede Hipotermi

Vücut sıcaklığının 32°C ila 28°C arasında olduğunda orta derecede hipotermi meydana gelmesiyle görülen belirtiler şunlardır:

Zihinsel işlevlerde azalma
Kalp atışında ve nefes almada yavaşlama
Titremede azalma
Kas sertliğinin artması
Cildin renginin mavi tonlarına dönmesi
Hipotansiyon
Reflekslerde zayıflama
Bilinç kaybı
Halüsinasyonlar görme

Şiddetli Hipotermi

Vücut sıcaklığının 28°C’nin altına düşmesi sonucunda görülen şiddetli hipotermi belirtileri şunlardır:

Hipotansiyon
Akciğerlerde sıvı birikimi
Tam kas sertliği
Ölüm
Oligüri
Koma
Kalbin durması
Titremelerin durması

Hipotermi Neden Olur?

Hipotermi soğuk, ıslak ve rüzgarlı koşullara maruz kalınması ile ortaya çıkma olasılığı artmaktadır. Vücut soğuk havaya maruz kaldığında ilk olarak endojen ısı üretmek için enerji harcamaktadır. Bu durum uzun sürmesi halinde vücuttaki enerji depoları tükenir. Buna bağlı olarak vücut sıcaklığını düşmektedir. Eğer vücut tekrardan kendini ısıtmazsa hipoterminin şiddeti artmaktadır. Bu mekanizmayı tetikleyen faktörler şunlardır:

Hava koşullarına uygun kıyafet giyilmemesi hipotermiye neden olmaktadır.
Yaşlanma ile ciltteki sinir uçlarında kayıp meydana gelmesi ile sıcaklıktaki değişiklikleri fark etme yeteneğinde bozulma meydana gelmektedir. Bunun yanı sıra daha az aktif olmalarından dolayı metabolizmaları yavaşlamaktadır.
Felç gibi hareket azaltan hastalıklar hipotermi gelişme riskini arttırmaktadır.
Soğuk havalarda uzun süre dışarıda vakit geçirmek vücut sıcaklığını düşürmektedir.
Kıyafetlerin ıslak olması ve soğuk koşullar altında olmak hipotermiye neden olmaktadır.
Yetersiz ısıtmaya sahip bir evde yaşamak vücut sıcaklığının normalin altına düşürmektedir.
Uzun süre suda vakit geçirmek önemli miktarda ısı kaybına yol açmaktadır.

Hipotermi Kaç Derecede Olur?

Vücudun normal sıcaklığı 37°C’dir. Vücut sıcaklığı 35°C’nin altına indiğinde hipotermi ortaya çıkmaktadır. Hafif hipotermi belirtileri 32-35°C arasında gözlenmektedir. Ancak vücut sıcaklığı 32°C’nin altına düştüğü an ölüm riski arttırmaktadır. Eğer 28°C’nin altına düşmesi söz konusu olursa bazı yaşam belirtileri yok olmaktadır. Kişi bu aşamada dokunulmayacak kadar soğuk, katı, hareketsiz görünür, nabız atışı yoktur.

Hipotermi Nasıl Teşhis Edilir?

Uzman hekim ateş ölçümü ve fizik muayene ile hipotermiyi teşhis etmektedir. Fizik muayene kişinin hipotermi belirtilerini yaşayıp yaşamadığı kontrol edilir. Belirtiler birçok hastalığın belirtileri olabileceğinden dolayı hastanın acile getirilmeden önce nerede bulunduğu hakkında bilgi alınmalıdır. Bu bilgiler sayesinde hipotermi teşhisi konulur. Kan tahlilleri hipoterminin ciddiyetinin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır.

Hipotermi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yöntemi daha fazla ısı kaybını önlemeye ve yeniden ısınma süreçlerini kapsamaktadır. Bazı hipotermi tedavisinde uygulanan tıbbi yöntemler şunlardır:

Kişinin üstüne battaniye örtmek ve sıcak içecek vererek pasif ısıtma sağlanabilir. Bu yöntemi uygulamak için hastanın iyi bir termogenez mekanizması, endokrin sisteminin sağlam olması ve endojen ısı üretmesi için yeterli enerji deposunun olması gerekmektedir. Bu yöntem ile vücudun sıcaklığı yavaş yavaş artmaktadır.
Normalde diyaliz hastalarında kullanılan hemodiyaliz makinelerinde kanın dolaştırılıp vücuda tekrar verilmesi yöntemi kullanılmaktadır. Bu sayede kan ısıtılarak vücut sıcaklığını hızlı bir şekilde yükseltmektedir.
Hastaya sıcak intravenöz sıvılar vererek vücut sıcaklığı artırılabilir. Bu yöntem hipotermide hızlı iyileşmeyi desteklemektedir.
Bir maske veya solunum tüpü aracılığıyla sıcak oksijen verilerek hava yolu ile vücut sıcaklığı artırılmaktadır. Bu yöntem ile solunum yolu ile kaybedilen ısı kaybı engellenmektedir.
Akciğer etrafına veya karın boşluğuna kateterle vücudu ısıtmak amacıyla ılık tuzlu su çözeltisi verilebilir.

Bebeklerde Hipotermi Tedavisi

Bebeklerin kas kütlesi yetişkinlere göre daha az olmasından dolayı daha hızlı vücut sıcaklığında kayıp yaşayabilmektedir. Bu nedenle bebekler hipotermi açısından yüksek risk altında olan kesimdir. Bebeklerde hipotermi gelişiminde; parlak kırmızı, soğuk ten ve hareketlerde aşırı yavaşlama söz konusu meydana gelmesi hipotermi belirtileridir. Bu belirtiler meydana geldiğinde ilk uygulanması gerekenler şunlardır:

Bebekler yetişkinlere göre biraz daha kalın kıyafetler ile giydirilerek kışın hipotermiden korunmalıdır.
Bebekte hipotermi belirtileri varsa bebek daha sıcak bir ortama alınmalıdır.
Üstüne bir battaniye örtülerek ısınmalarına yardımcı olunmalıdır.

Eğer bebeğin hipotermisi düzelmezse en kısa sürede tıbbi tedaviye başvurulur. Bebeklerde hipotermi tıbbi tedavisi şunları içermektedir:

Doğalgaz kaynağı ile ısınmayı sağlayan radyant ısıtıcılar kullanarak vücut sıcaklığı yükseltilebilir.
Sıcak bir yatak yardımıyla veya sıcak bir odada bebek tutularak ısınması sağlanır.
Anne ile ten tene temas edilmesi sağlanır.

Bu işlemler yapılırken bebeğin sıcaklığı sık sık kontrol edilmektedir. Ayrıca süre içerisinde kullanılan ekipmanın ve odasının ısısı kontrol edilmelidir. Bu süre boyunca bebek beslenmesine devam etmelidir.

Hipotermi İlk Yardım Yöntemleri

Tıbbi tedavi sağlanana kadar bireye ilk yardım uygulanmaktadır. Bu aşamada uygulanan ilk yardım yöntemi doğru ve kişiye zarar vermemelidir. Bu ilk yardım yönergeleri şunlardır:

Hipotermisi olan bireye nazik olunmalıdır. Sarsıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Kişiye masaj yapılmamalıdır.
Kişiye sıcak içecekler verilmelidir. Eğer birey kusuyorsa içecek vermeyi bırakılmalıdır.
Kişinin bulunduğu yer soğuksa onu oradan uzaklaştırıp sıcak ve kuru bir yere dikkatli bir şekilde taşınmalıdır. Eğer birey hareket ettirilemiyorsa soğuktan ve rüzgardan korunmalıdır.
Eğer kişinin üstü ıslak ise giysileri çıkarılmalıdır.
Kişi soğuk bir zeminle temas ediyorsa mümkün olduğunca soğuk zemine temasını azaltılmalıdır.
Sıcak su torbası, sıcak havlu veya bir plastik şişeye ılık su koyarak boyun, göğüs duvarına ve kasık bölgesine sıcak ve kuru kompresler uygulanmalıdır.
Sıcak ve kuru kompresleri kesinlikle kollara ve bacaklara uygulanmaz. Bu ölümcül sonuçlara neden olabilmektedir.
Vücuda doğrudan ısı kaynağı uygulanmamalıdır. Sıcak su ve ısıtma yastığı gibi ekipmanlar kullanılmamalıdır.

Hipoterminin hafif belirtilerini yaşadığınızı fark ettiğiniz an gerek önlemleri mutlaka alınız. Düzelme sağlanmazsa mutlaka bir doktora başvurunuz. Çevrenizdekilerden biri hipotermi yaşıyorsa acil tıbbi müdahale yapılana kadar doğru ilk yardım yöntemlerini uygulayınız.

Son güncellenme tarihi: 11 Mart 2014

Yayınlanma tarihi: 11 Mart 2024