Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir?

Halk arasında saç koparma alışkanlığı olarak bilinen trikotillomani hastalığı, zihinsel bir sağlık sorunudur. Tedavi gerektiren bu sağlık sorunu genellikle ergenlik ve yetişkinlik yılları arasında görülür. Trikotillomani hastalığına sahip olan kişilerin stres, kaygı, endişe gibi durumlarda saçlarını kopardığı bilinir. Bu yüzden kişinin yaşam standartları üzerinde ciddi bir olumsuz etki yaratır.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir?

Trikotillomani, saç koparma hastalığı olarak bilinir. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalığı sınıfına giren bir tür psikolojik rahatsızlıktır. Kişi kaygı, endişe, stres gibi durumlardan başa çıkma yöntemi olarak saç, kaş ve kirpiğini yolma eğiliminde olur. Bu durum zamanla kıl köklerine ve kişinin kendisine zarar vermeye başlar. Bu hastalık şiddetli seyrettiğinde ise kişinin yaşam kalitesi ve refahında ciddi olumsuz etkiler yaratır.

Trikotillomani ve Obsesif Kompulsif Bozukluk Arasındaki Farklar Nelerdir?

Trikotollomani ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) aynı kategori içine giren psikolojik rahatsızlık türleridir. Aynı kategoride bulunmalarına rağmen bu iki hastalığı birbirinden ayıran önemli özellikler vardır bunlar şu şekildedir:

Obsesif kompulsif bozukluk kişinin kontrol edemediği takıntılar (düzen takıntısı gibi) içerir. Trikotillomani hastalığında bu durum görülmez.
Trikotillomani hastalığında, kişi streslendiği zaman saç, kaş, kirpik yolma eylemlerini gerçekleştirir. Bu durum kişiyi rahatlatır ve mutlu eder. Obsesif kompulsif bozukluk hastalığında böyle bir rahatlama görülmez.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedenleri Nelerdir?

Trikotillomani hastalığının henüz günümüzde neden olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Yapılan bazı araştırmalar sonucu hastalığa neden olabilecek bazı faktörler bulunur. Bu faktörler şu şekilde sıralanır:

Başkasından görerek yani öğrenerek saç koparma veya kırma alışkanlığı edinilebilir.
Kişini stres, kaygı, endişe gibi durumlarla başa çıkamayıp vücut rahatlamak için savunma mekanizması oluşur. Bunlardan biride saç koparma hastalığıdır.
Saç koparma alışkanlığını durdurmak veya daha az sıklıkla yapmak için yardım almadan denemeler yapmak bu alışkanlığı daha ciddi boyuta taşıyabilir.
Genetik faktörler sonucu görülebilir. DNA mutasyonları sebebi ile meydana geldiği durumlarda görülür. Bunun için hasta üzerinde yoğun bir araştırılma yapılması gerekir.
Hiperaktivite, yeme bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, madde kullanımı, majör depresif bozukluk gibi farklı psikolojik rahatsızlıklar tetikleyebilir. Bu rahatsızlıklara sahip olan kişilerde saç koparma hastalığı görülme olasılığı artar.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?

Trikotillomani hastalığına sahip olmak için 5 temel kriter bulunması gerekir. Hastalığı farklı psikolojik hastalıklardan ayırt etmek için kullanılan kriterler şu şekilde sıralanır:

Saç dökülmesine sebep olduğu bilindiği halde saçın tekrar tekrar çekilmesi
Saç çekmenin iş, arkadaş çevresi gibi sosyal hayatı olumsuz etkilediği kanısına varmak
Etraftakilerden farklı olduğunu düşünerek kişinin kasıtlı saç yolması
Başka bir konu hakkında düşünürken farkında olmadan kişinin saç koparma eylemini gerçekleştirmesi
Saç olması gereken bölgelerde kellik olmuşması gibi belirtileri bulunur.

Yukarıdaki belirtilere sahip olan kişilerin, hastalık ciddi bir boyuta ulaşmadan en yakın bir sağlık kuruluşuna giderek muayene olması önerilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Kişiyi Nasıl Etkiler?

Çocukluk döneminde bu hastalığa sahip olan kişiler genelde hastalıktan kolay kurtulur. Hastalık psikolojik ve sosyal anlamda çocukluk döneminde çok fazla olumsuz etki bırakmaz. Bu hastalığa sahip olan ergen ve yetişkinler çok daha ciddi sorunlar yaşama eğilimindedirler. Trikotillomani hastalığının kişide psikolojik ve sosyal açıdan etkileri bulunur. Bu etkiler şu şekildedir:

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Kişiye Psikolojik Etkileri:

Saç koparma hastalığına sahip olan kişiler genelde bu durumdan utanç duyarlar. Hastalığa sahip olan birçok kişi utanç duygusundan dolayı tedaviye başvurmaz. Bu yüzden hastalık seyri zaman geçtikçe artar. Bu da kişinin iş ve sosyal hayatını olumsuz etkiler.

Bu rahatsızlığa sahip olanların yaklaşık %20’si saçlarını kopardıktan sonra yeme eğilimindedir. Bu durum trikofaji olarak adlandırılır.

Yenilen saçlar kıl yumağı oluşturarak sindirim kanallarında tıkanıklara yol açabilir. Bu durum oldukça riskli olup birçok kişide ameliyat gerektirebilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Kişiye Sosyal Etkileri:

Saç koparma hastalığının ileri boyutunda hasta cilt ve cilt altı dokulara zarar verirler. Deri dokusunun bazı durumlarda onarılabilmesi için deri nakline başvurulabilir. Bu yüzden koparılan kıl köklerinde kalıcı kayıplar yaşanabilir. Bu kayıplar beraberinde kellik getireceği için kişinin toplumdan ayrışmasına sebep olabilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nasıl Teşhis Edilir?

Kişide trikotollomani belirtileri gözlenirse en yakın bir sağlık kuruluşuna başvurması önerilir. Sağlık kuruluşunda bulunan hekimin trikotollomani belirtilerini fiziki muayene ile incelemesi gerekir.

Teşhis edilmesi kolay bir hastalıktır ancak kişi utanç duygusundan dolayı hastalığı gizlemeye çalışır. Sağlık uzmanının soruları karşısında bu durumu gizler veya fiziki muayeneyi reddedebilir. Bu gibi durumlarda belirli cilt testleri ile de hastalığı teşhis etmek mümkündür.

Hastalık teşhisi için kullanılan cilt testlerinden biri ‘’punch biyopsisi’’dir. Sağlık uzmanının laboratuvar testi için deriden örnek alınması işlemine verilen isimdir. Bu test sayesinde hastalık kesin teşhis edilir ve trikotillomani hastalığı saç dökülmesi ile karıştırılmaz.

Kişiden koparılan saçları yuttuğu şüphesi varsa eğer tıkanıklıkları kontrol etmek için bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri istenir. Hastalık teşhis sürecinde bu testlerin yanı sıra gerekli kan testleri de istenebilir.

Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Tedavisi Nedir?

Trikotillomani hastalığı, genellikle psikolojik olarak ortaya çıkar. Bu yüzden tek tip bir tedavi söz konusu olamaz. Hastalara terapi ve ilaç kombinasyonu önerilir. Hastalığın boyutuna göre ilaç dozu ve terapi süresi değişebilir.

Terapi sürecinde ilk yapılması gereken sorunun kaynağını tespit etmektir. Kişide stres ve endişeye sebep olan olaylar açık açık konuşulur. Hastalığın tedavisi için hasta hekim işbirliği içinde çalışmalı, hastalığa sebep olabilecek durumların iyileştirilmesi hedeflenir. Terapi sürecinde hastalığın yoğun olduğu dönemlerde iyi gözlem yapılmalıdır. Hastalığa sebep olabilen davranış ve düşünceler o dönemlerde tespit edilir.

İlaç tedavilerinde hastalığın durumu, hastanın diğer kronik rahatsızlıkları, hastanın yaşı gibi faktörler tedavi için önemlidir. Bu faktörler doğrultusunda kullanılacak olan ilacın dozu ve kullanım süresi değişebilir. Bu yüzden ilaç kullanmadan önce mutlaka hekim tarafından muayene edilip, ilacın reçete edilmesi gerekir. Tedavide kullanılan ilaçlar şu şekilde sıralanabilir:

Antidepresan İlaçlar: Antidepresan ilaçlar depresyona karşı kullanılan ilaçlar olarak bilinir. Bazı kişilerde saç koparma dürtüsünü azaltmakta yardımcı olur.

Antipsikotik İlaçlar: Antipsikotik ilaçlar psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar beyin kimyasının dengelenmesinde yardımcı olur. Bu yüzden trikotillomani hastalığında da tedavi amaçlı kullanılır.

Antikonsülvan İlaçlar: Antikonvülsan ilaçlar kas hareketleri ve nöbetleri etkileyen hastalıklar için kullanılan ilaçlardır. Bazı kişilerde trikotillomani hastalığında da tedavi amaçlı kullanılabilir.

Nutrasötik İlaçlar: Aminoasit takviyesi gibi beslenme ürünleridir. Hastalığın tedavisinde yardımcı olarak kullanılır.

Trikotillomani Hakkında Sık Sorulan Sorular Nelerdir?

Saç koparma hastalığı genellikle birçok kişide aynı şekilde seyreder. Bu yüzden kişiler saç dökülmesini de trikotillomani hastalığı ile karıştırılabilir. Bu yüzden sık bu hastalık hakkında sık sorulan bazı sorular vardır. Şu şekilde sıralanır:

Trikotillomani Hastalığı Bulaşıcı mıdır?

Bu hastalık bulaşıcı değildir. Genetik yatkınlık ve psikolojik sebeplerden dolayı ortaya çıkan bir hastalık türüdür.

Trikotillomani Hastalığı Sonrası Saç Çıkar mı?

Trikotillomani hastalığında erken teşhis ve tedavi sonucunda yolunan saçların çıkma olasılığı yüksektir. Eğer hastalık tedavi edilmediği durumlarda kişi deri altı dokusuna zarar vermeye başlamış ise o bölgeden saç çıkma ihtimali de çok düşük olur.