Metamfetamin Nedir? Metamfetamin Bağımlılığı Tedavisi

Metamfetamin güçlü bir merkezi sinir sistemi stimülanı (uyarıcısı) olarak etki gösterir.

Metamfetamin güçlü bir merkezi sinir sistemi stimülanı (uyarıcısı) olarak etki gösterir. Yapı olarak amfetamine benzer fakat daha güçlü etkili olmasının yanında yarılanma ömrü amfetamine kıyasla daha uzundur. Birçok stimülan madde gibi öforiye (anormal olabilen büyük bir mutluluk, heyecan ve refah hali) sebep olur, dolayısıyla güçlü psikolojik bağımlılıklara yol açar. Kullanıcılar üzerinde farklılık gösterse de çoğu zaman etkisi hızlı başlayıp hızlı biter. Bu durum doz tekrarı yapma isteği uyandırır.

Metamfetamin, dopaminerjik (dopamin salgılayan sinir telleri) ve noradrenerjik (noradrenalin salgılayan sinir telleri) sinir uçlarını uyararak, dopamin (zevk, motivasyon, memnuniyet ve mutlulukla doğrudan alakalı hormon) ve noradrenalin (mutluluk, beyin ve beden fonksiyonlarını etkileyen hormon) adı verilen hormonların salgılanmasına sebep olur. Efedrin ya da psödoefedrin molekülleri çeşitli kimyasal işlemler ile metamfetamine dönüşebilirler.

Biyoyararlanımı oral olarak %70 iken intravenöz (damardan) alımlarda bu oran %100’e ulaşmaktadır [5]. Vücut içerisinde hepatik yol ile metabolize edilir ve renal yolla atılır. Yarılanma ömrü yaklaşık 8-10 saat kadardır [10].

Toz veya hap formunda bulunabilir. Kullanıcılar arasında meth, kristal, ice, kristal met, crank, tina, ice cocaine, water blunts, ateş isimleri de kullanılmaktadır.

Metamfetamin Bağımlılığı Nedir?

Metamfetamin maruziyetinde hücreler sürekli olarak uyarı alır. İnsan vücudu doğası gereği uyarı sayısını düzenlemek için metamfetaminin bağlandığı reseptörlerin sayısını azaltır. Kişi metamfetaminin bağlandığı reseptör sayısında azalma olduğundan önceki kullanım dozunda aldığı etkiyi alamaz. Kişi daha önceki kullanımlarında yakaladığı haz verici duyguya erişmek için daha yüksek dozda madde kullanır. Bu durum “tolerans geliştirme” olarak bilinir ve kullanıcıda her seferinde bir önceki kullanımından daha fazla madde kullanma ihtiyacı oluşur ve kronik kullanımda madde bağımlılığı gelişir.

Metamfetamin Bağımlılığı Nasıl Etki Gösterir?

Metamfetamin merkezi sinir sistemi nöronlarında yer alan dopaminerjik ve noradrenerjik nöronları uyarır. Bu uyarı dopamin ve noradrenalin isimli kimyasal maddelerin kontrolsüz salınımına neden olur. Kontrolsüz salgılama sonucu bu maddeler çeşitli reseptörlere bağlanarak birçok uyarı oluşturur. Bu uyarılar kişide şu şekilde gözlenebilir:

• Vücut sıcaklığında ani artış,
• Adrenalin hormonunun aşırı salgılanması sebebiyle aşırı enerji, heyecan ve zindelik hissi,
• Öfori, aşırı coşku hissi,
• Cinsel istekte artış,
• Çevredeki olaylara karşı duyarsızlaşma,
• Halüsinasyon görme ve paranoya,
• Ajitasyon ve olaylara fazla reaksiyon gösterme,
• Sosyal hayatta artış, normalden fazla konuşma,
• İştah kaybı,
• Kalp hızı ve kan basıncında artış.

Metamfetamin Bağımlılığı Belirtileri ve Psikolojik Etkileri Nelerdir?

Metamfetamin bağımlılığı belirtileri her kullanıcıda farklı şekilde gözükebilir. Fakat başlıca belirtileri ve psikolojik etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gözlerde hassasiyet, kızarıklık ve yanma hissi,
• Paranoya, sanrı ve halüsinasyon görme,
• Sosyal hayattan uzaklaşma isteği, enerji yetersizliği,
• Cinsel istekte azalma,
• Uyku problemleri ve uykusuzluk hissi,
• Depresyon ve kaygı,
• Geçmeyen halsizlik ve yorgunluk hissi,
• İştahta artış.

Genç yaş, düşük eğitim seviyesi, psikoaktif madde kullanımı, olumsuz hayat koşulları, uygun olmayan sosyal ortamlar, depresyon, kaygı bozukluğu, çeşitli psikolojik rahatsızlıklar, sarsıcı kayıplar, ileri düzeyde kilo verme isteği, intihar etme isteği, merak ve daha birçok faktör kişiyi madde kullanımına ve ardından bağımlılığa sürükleyebilecek sebepler arasındadır.

Metamfetamin Bağımlılığı Sonuçları Nelerdir?

Nörokimyasal olayların bir çoğu merkezi sinir sistemi kontrolündedir. Metamfetamin güçlü bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı olduğu için uykusuzluk, iştah, kalp atım hızı ve kan basıncı, iletişim, dikkat, ruh hali, vücut ısısı gibi nörokimyasal olayları doğrudan etkilemektedir:

• Metamfetamin tüketim yolu dolayısıyla ciddi boyuta ulaşabilen akciğer ödemine sebep olabilir [3],
• Diş eti dahil, ağız sağlığının tamamının bozulmasına sebep olabilir [3],
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği en bilinen sonuçlardan bir tanesidir [3],
• Akut zehirlenmeler şiddetli hipotermi ile sonuçlanabilir [3],
• Kan basıncı ve kalp atış hızındaki ani yükselmeler felç ve kalp krizine neden olabilir [1],
• Kullanıcıda şiddete meyilli davranışlar, depresyon ve anksiyete gözlenir [2],
• Metamfetamin kullanım aparatlarının ortak kullanımı sonucu hepatit B ve C, HIV gibi bulaşıcı hastalıklara yakalanma ihtimali oldukça yüksektir [1],
• Ölümcül kilo kayıpları, cilt yaraları, bilinç bulanıklıkları ve hafıza kaybına neden olabilir [1],
• Parkinson hastalığına yakalanma riskini artırabilir [6],
• Tüm bunlara ek olarak kişinin doğrudan ölümüne sebep olabilir [3].

Metamfetamin Bağımlılığı Tedavisi

Metamfetamin bağımlılığı tedavisinde onaylanmış herhangi bir ilaç bulunmamaktadır fakat tedavinin ikinci basamağı olarak davranışsal terapilere ek farmakoterapi yöntemleri tamamlayıcı olarak uygulanır.

Metamfetamin kullanan kişiye, motivasyonunu korumak amaçlı, danışmanlar kontrolünde tedavi uygulanır. Hastaya uygulanan terapi esnasında teşvik amaçlı küçük motivasyon ödülleri kişiyi ileriye taşıyacak hamleler olabilir.

Fiziksel aktivitelerin, metamfetamin kullanımını bırakma kararı almış kişilerde önemli düzeyde etkisi vardır. Depresyon, kaygı bozukluğu ve anksiyetenin azaltılmasında, dinçlik ve sosyal hayat kalitesinin artırılması konusunda fiziksel aktiviteler oldukça önemlidir.

Tüketimi kesmek, özellikle intravenöz kullanımdan kaçınmak, serotonin sendromuna neden olabilecek ilaç etkileşimlerinden kaçınmak, egzersiz, sosyal hayata karışma, düzenli beslenme, beden ve ağız sağlığına özen gösterme kişinin psikolojik açıdan daha iyi hissetmesini ve tedavinin zorlayıcı kısımlarının hafifletilmesine katkı sağlayabilir.

Yakını Metamfetamin Bağımlılığı ile Mücadele Eden Kişiler İçin Bilgiler

Metamfetamin bağımlılığı tedavisi oldukça zor bir süreçtir. Değişim zor ve zaman alıcıdır. Bu süreçte hasta kadar çevresindeki yakınlarına da çeşitli görevler düşmektedir. En önemlisi bu süreçte sabırlı ve anlayışlı olmaktır. Yakınınız için yapabileceğiniz şeyler şunlardır:

• Madde bağımlılığı esnasında kişi zaman yönetimini kaybetmektedir. Bu bağımlılık gün içerisinde sıklıkla boş vakitler oluşmasına ve oluşan bu boşluklar yeniden madde kullanımına neden olmaktadır. Bu sebeple kişinin boş vakitleri yapılandırılmalı, çeşitli etkinlikler ile gün içerisinde oluşan boşluklar doldurulmalıdır.
• Bağımlı kişiler çoğunlukla aile içerisinde sorun olarak görülen bireylerdir. Aile fertlerinin kişinin üstüne gitmesi, bir süre sonra kişinin bunalmasına ve kişide aile ortamından uzaklaşarak bağımlılık döneminde sahip olduğu yaşantısına dönme isteği oluşmasına yol açabilir. Bu sebeple tedavi sürecindeki kişilere diğer aile üyeleri kadar ilgi gösterilmeli, sürekli bağımlılıktan bahsedilmemeli, kişi kendini ailenin bir parçası gibi hissetmeli, ötekileştirmeye maruz kalmamalıdır.
• Bağımlılık tedavisinden sonra kişi ile sürekli geçmişte yaşanan çatışmalardan bahsedilmemelidir. Sürekli suçlamak, bir tehlike gözü ile bakmak tedaviyi destekleme konusunda yapıcı etkiler bırakmayacaktır.
• Sorumluluk almasına müsaade edilmesi, günlük işler yapılırken kişiyide dahil ederek aile içinde görevlendirmeler yapılması hastanın normal bir birey gibi, hala ailesinin bir parçası olduğunu düşünmesini sağlayacaktır.
• Bağımlı veya tedavi gören hasta ile ben dili ile konuşmak daha yapıcı sonuçlar doğurur. “Sen beni rahatsız ediyorsun.” cümlesi yerine “Ben rahatsız oldum.” cümlesi tercih edilmelidir.
• Konuşurken kişi yargılanmamalı, suçlanmamalı, konuşma tartışmaya dönüşmemeli, sakince karşı taraf dinlenmeli ve empati kurulmalı.
• Aile içerisinde net sınırlar ve kurullar belirlenmeli, bu kurallar tüm aile fertleri için geçerli olmalı ve bu sınırların dışına çıkıldığı takdirde mutlaka bir yaptırım uygulanmalı.

Bağımlılık tedavisi sürecinde hem tedavi görecek bireyin hem de aile yakınlarının mutlaka uzman hekimler ile görüşme halinde olması gerekmektedir. Anadolu Sağlık Merkezinde uzman hekimler tarafından güvenilir sağlık hizmetleri almak için sayfamızı ve hastanelerimizi ziyaret etmeyi unutmayın.