Terapötik (Tıbbi) Masaj

Masaj, yumuşak dokuları mekanik olarak uyararak vücutta fizyolojik ve psikolojik etkiler yaratan bir tedavi yöntemidir. Terapötik, diğer adıyla tıbbi masaj, vücudun doğal olarak sahip olduğu, kendini yenileme ya da iyileştirme özelliğini harekete geçirir. Fiziksel kondisyonu korur, kas tonusunu arttırır, gevşeme sağlar, dolaşımı uyarır, kalp ve damar sistemi ile sinir sistemi üzerinde tedavi edici etkiler oluşturur ve tüm vücut sistemleri arasındaki etkileşimi dengeler. Ayrıca dolaşımda ağrı azaltıcı etkisi olan endorfin düzeylerinin artmasını sağlar ve otonomik sinir sistemi yanıtları üzerinde pozitif etkisi vardır.

Tıpta uygulama alanı oldukça geniştir. Bunlardan bazıları ise şöyle:

•  Miyofasyal ağrılar, bölgesel (özellikle ofis ortamında çalışanlarda görülen boyun, sırt, bel ve baş ağrısı) kas ağrıları
•  Kaslarda fonksiyonel yetmezlikler, aktif ve pasif zorlanmalar
• Artrozlar, eklem kireçlenmeleri
•  Fibromiyalji, yumuşak doku romatizmaları
•  Selülitler
•  Bölgesel ödem tedavisi
•  Baş ağrıları (ense ve yüz masajı)  
•  Skolyoz ve diğer postür bozuklukları
•  Uyku bozuklukları
•  Stres ve kaygı bozuklukları ile depresyon gibi psikolojik sorunlar

Rehabilitasyon ve tıbbi tedavi uygulamalarının bir parçası ve tamamlayıcı bir yöntem olan masajda, uygulama öncesi konunun uzmanı hekim tarafından kişinin sağlığının değerlendirilmesi ve buna uygun bir masaj tekniğinin seçilmesi gerekmektedir. Tıbbi masaj gerekli durumlarda diğer fiziksel tıp yöntemleri ile kombine edilebilir ama sıklıkla bireye özgün egzersiz uygulamalarıyla birlikte sürdürülür. Egzersizden önce veya sonra tüm omurga boyunca yapılacak düzenli masaj uygulamaları, hareketlerin çok daha kolay yapılmasına ve ağrının azalmasına katkı sağlar. Terapötik masaj, gebelerde sıklıkla görülen sırt, bel ve ayak ağrılarında da güvenle uygulanabilir. Düzenli masaj, genel sağlık durumunu iyileştirir, rahatlama sağlar, kas gerginliğini azaltır, anksiyete ve gerginliği azaltır, sağlıklı kişilerde sağlığın korunmasını destekler ve vücut-zihin-ruh sağlığı dengesini korur.

Tüm vücut masajı 30-45 dakika sürmelidir. Bölgesel masajlar ise 15-20 dakika uygulanabilir. Bu süre hastaya yapılacak masaj türü ve endikasyonuna bağlıdır. Tedavinin sıklığı dokulardaki patolojik bulgulara, hastanın genel sağlık durumuna ve verdiği yanıta göre değişebilir. Özellikle ofis ortamında çalışanlarda sırt, boyun, baş ağrısı şikayeti olanlarda ve lenfödemde sonuç alınıncaya kadar her gün masaj yapılabilir. Tüm vücut masajının haftada 1-2 defa yapılması yeterlidir.

Yukarda bahsettiğimiz hastalıkların yanı sıra, onkoloji hastalarında terapötik (tıbbi) masajın alt grubu olarak geçerliliği kabul edilmiş olan “onkoloji masajı” onkoloji tedavisi öncesinde, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında hastaların yaşam kalitesini arttıran ve bu zorlu tedavi sürecinin yan etkilerini azaltan bir destek tedavi olarak tamamlayıcı tıp uygulamaları içinde yerini almıştır.

Bu hastalarda masaj tedavisine başlarken basit fakat kritik noktalara dikkat edilmelidir, örneğin: lenf nodları çıkarılmış veya radyasyon tedavisi uygulanmış olabilir ya da hastada kemik metastazı bulunabilir. Dolayısıyla bu hastalarda tedavi öncesi fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekimi tarafından ön değerlendirme yapılıp, uygun masaj tekniği ve dikkat edilmesi gereken konular belirlenmelidir. Günümüzde artık birçok hastane ve enstitüde tedavinin bir parçası olarak kullanılan onkoloji masajının, birçok bilimsel araştırma ile ortaya konulan faydalarını şöyle sıralayabiliriz:

Onkoloji Masajının Faydaları:

• Kaygı durumunu (anksiyete) azaltır
• Uykuyu düzenler, yorgunluğu azaltır.  
• Kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmayı azaltır. Yapılan çalışmalarda akupresür (akupunktur noktalarına basınç uygulaması) noktalarının uyarılması şeklinde yapılan masajın, bulantı ve kusmayı hafifleterek tedavi maliyetini azalttığı gösterilmiştir.
• Ağrıyı hafifletir. Masaj tedavisi gören hastalar, özellikle akut ağrılarının azaldığını belirtmektedirler.

Anadolu Sağlık Merkezi’nde uygulanan masaj tedavisinde, klasik masaj, derin bağ doku, tetik nokta, akupresür (akupunktur noktalarına yapılan masaj), refleksoloji ve aromaterapi gibi teknikler, uzman hekimin yönlendirmesiyle kişiye özel bir program çizilerek ve çoğu zaman hastanın ihtiyaçlarına göre çeşitli kombinasyonlar şeklinde uygulanır.

Masaj Çeşitleri:

Klasik Masaj

Tedavi edici (terapötik, tıbbi) masaj olarak en sıklıkla klasik masaj uygulanır. Klasik masaj; geleneksel batı masajı olup, yüzeydeki kas kitlelerine, kalbe doğru olan kan akımının yönü izlenerek el ile yapılan çeşitli manipülasyon teknikleri bütünüdür.

Aromaterapi

Aromaterapi, bitkisel yağları masaj, buğu ve benzeri yöntemlerle vücuda nüfuz ettirerek, bu yağların kimyasal bileşimleri ve sağladıkları enerjiden faydalanarak iyileşme sürecine katkı sunan tamamen doğal bir yöntemdir. Aromaterapi, gerek fiziksel problemlerin, gerekse stres kaynaklı duygusal sorunların çözümü için destek sağlayan zihin ile bedeni bir bütün olarak ele alan bir terapidir.

Ayurveda

Hindistan’da ortaya çıkan, bugün tüm dünyada uygulanan geleneksel bir tıp sistemidir. Ayurvedik masaj ise, bu bütünsel tedavi sisteminin sadece bir kısmıdır. Bu tedavide kişinin ayurvedik vücut tipi (dosha) belirlenir ve buna göre farklı bitkisel yağlar kullanılır, yapılacak masajın tipi belirlenir. Klasik masajdaki gibi kaslara yönelik değil, genel sisteme yönelik bir masajdır. Genellikle susam yağı ve farklı bitkisel yağ karışımları ılık bir şekilde uygulanır.

Refleksoloji

Refleksoloji; ayaklar, eller ve kulaklar üzerindeki spesifik noktalara basınç uygulama tekniğidir. Çoğunlukla ayaklara uygulanır, çünkü ayaklardan çok sayıda sinir geçer ve çok duyarlıdır. Ayaklarda iç organların (beyin, karaciğer, akciğer vb.), endokrin bezlerin ve kas-iskelet sisteminin yansıdığı refleks alanlar ve referans noktalar vardır. Bu noktalara basınç ve masaj yapıldığında ilgili organlardaki blokajlar açılır ve serbest enerji akımı sağlanır. Refleksoloji, küçük çocuklardan tutun da çok yaşlılara kadar her yaş grubuna uygulanabilir. Sağlıklı kişiler de sağlıklarını korumak ve oluşabilecek hastalıkları önleyebilmek için düzenli refleksoloji seansı alabilirler.

Peloidoterapi

Peloid (tıbbi çamur), tedavi için kullanılan mineral ve/veya organik içeriği zengin çamura, peloidoterapi (tıbbi çamur tedavisi) ise peloid ile yapılan tedaviye denir. Bu tedavide hedef bölgeye sıcak/soğuk peloid uygulaması yapılır. Peloidoterapi, dejeneratif eklem hastalıkları (eklem kireçlenmesi), fibromiyalji sendromu, bel ve boyun ağrıları ve post-travmatik iyileşme sürecinde uygulanabilir.