Göz Kanseri Nedir? Göz Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Göz kanseri, göz dokularında anormal ve kontrolsüz hücre büyümesi sonucu oluşan nadir ancak ciddi bir hastalıktır. Erken evrelerde belirti vermeyebileceği gibi, zamanla görme kaybı, gözde anormal lekeler ve ışık çakmaları gibi şikayetlerle ortaya çıkabilir. Göz kanseri, doğrudan göz dokularından kaynaklanabileceği gibi, vücudun başka bir bölgesinde başlayan kanserin göze yayılmasıyla da gelişebilir. Göz kanseri, farklı türlerde görülebilir ve her türü farklı belirtiler ve tedavi yöntemleri gerektirir. Hastalık, hem görme yetisini tehdit edebilir hem de ileri evrelerinde gözün kaybına veya kanserin diğer organlara yayılmasına neden olabilir.

Göz Kanseri Nedir?

Göz kanseri, göz dokularında anormal ve kontrolsüz hücre büyümesiyle oluşan malign (kötü huylu) tümörlerdir. Nadiren görülen bu kanser türü, hem gözün iç yapılarında hem de göz çevresindeki dokularda gelişebilir. Göz kanseri erken teşhis edilmezse, görme kaybına ve gözün tamamen alınmasına neden olabilecek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Göz kanseri, birincil olarak gözün içindeki hücrelerden kaynaklanabilir (primer göz kanseri) veya başka bir organda gelişen kanserin göze yayılmasıyla ortaya çıkabilir (metastatik göz kanseri). Gözün iç yapılarında, göz kapaklarında veya göz çevresindeki dokularda gelişebilir. En yaygın türü uveal melanom olup, gözün orta tabakasını oluşturan uveada meydana gelir.

Bu hastalık genellikle erken evrelerde belirti vermeyebilir, ancak zamanla görme kaybı, gözde anormal lekeler veya ışık parlamaları gibi şikayetlerle kendini gösterebilir. Bu nedenle, erken teşhis büyük önem taşır. Göz kanserinin nedenlerini, belirtilerini, türlerini ve tedavi yöntemlerini ayrıntılı olarak incelemek, hastalık hakkında bilinçlenmeyi ve erken müdahale şansını artırır.

Göz Kanseri Belirtileri

Erken evrelerde belirti vermeyebilir. Çoğu hasta, hastalık ilerleyene kadar gözlerinde herhangi bir rahatsızlık hissetmeyebilir. Ancak zamanla tümör büyüdükçe ve göz dokularına baskı yapmaya başladıkça belirgin semptomlar ortaya çıkabilir. Görme yetisinde değişiklikler, gözde belirgin lekeler, ışık parlamaları veya gözün şeklinde farklılık gibi belirtiler hastalığın ilerlediğini gösterebilir. Bu nedenle, gözde olağandışı bir değişiklik fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmak önemlidir.

Göz kanserinin belirtileri, tümörün konumuna ve büyüklüğüne göre değişebilir. Gözün iç kısmında oluşan kanserler genellikle belirti vermeden büyüyebilirken, göz kapakları veya yüzeyinde gelişen tümörler daha erken fark edilebilir. Göz kanserinin belirtileri şu şekildedir:

• Görme Kaybı: Görme keskinliğinde azalma, bulanık görme veya görme alanında karanlık noktalar oluşması.
• Görme Alanında Anormal Lekeler: Görme sırasında ışık çakmaları, siyah noktalar veya gölgeler görülmesi.
• Gözde Belirgin Lekeler veya Kitleler: Göz içinde veya iris (gözün renkli kısmı) üzerinde koyu renkli lekeler fark edilmesi.
• Göz Bebeklerinde Şaşırtıcı Değişiklikler: Göz bebeğinin normal dışı bir renkte görünmesi veya ışığa farklı tepkiler vermesi.
• Gözün Şeklinde Değişiklik: Gözün normal yuvarlak formunun bozulması veya tümör nedeniyle şişkinlik oluşması.
• Göz Hareketlerinde Kısıtlama: Gözlerin hareket ettirilmesinde zorluk veya çift görme gibi semptomlar.
• Gözde Ağrı ve Basınç Hissi: Çoğu göz kanseri türü ağrısızdır, ancak ilerleyen evrelerde gözde basınç hissi veya ağrı oluşabilir.
• Gözde Şişlik veya Gözün Dışa Doğru İtilmesi: Tümör büyüdükçe göz yuvasında baskı oluşturarak gözün dışarı doğru itilmesine yol açabilir.

Göz Kanseri Neden Olur?

Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri hastalığın gelişme olasılığını artırabilir. Genetik faktörler, çevresel etkenler ve bazı göz hastalıkları, göz kanseri riskini artıran başlıca nedenler arasında yer alır. Göz kanserinin en yaygın türü olan uveal melanom, pigment üreten melanosit hücrelerinde meydana gelir. Bu hücreler, gözün renkli kısmında (iris), koroid tabakasında ve siliyer cisimde bulunur. Melanositler, genetik mutasyonlara uğrayarak kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başladığında kanserli hücreler gelişebilir.

Ayrıca, göz kanseri, metastatik kanserler sonucunda da ortaya çıkabilir. Akciğer, meme, cilt (melanom) ve böbrek kanseri gibi bazı kanser türleri göz bölgesine yayılabilir ve burada tümörlerin oluşmasına neden olabilir. Göz kanseri risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Genetik Faktörler: Ailede göz kanseri öyküsü olan bireylerde hastalık gelişme riski daha yüksektir.
• Açık Tenli ve Açık Göz Renkli Kişiler: Göz rengi açık olan bireylerde melanin miktarı düşük olduğundan, UV ışınlarının zararlarına karşı daha savunmasız olabilirler.
• Yoğun UV Maruziyeti: Uzun süre güneş ışınlarına maruz kalmak, göz hücrelerinde DNA hasarına yol açabilir ve kanser riskini artırabilir.
• Bazı Genetik Sendromlar: BAP1 tümör predispozisyon sendromu gibi genetik hastalıklar, göz kanseri riskini artırabilir.
• Yaş ve Cinsiyet: Göz kanseri genellikle 50 yaş üzeri bireylerde daha sık görülür ve erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: HIV/AIDS hastaları veya bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde kanser gelişme riski daha yüksektir.
• Bazı Göz Hastalıkları ve Anomalileri: Doğuştan gelen göz pigment anomalileri veya retinoblastom gibi bazı çocukluk çağı hastalıkları, göz kanseri gelişme olasılığını artırabilir.
• Kimyasal Maddelere ve Radyasyona Maruz Kalma: Zararlı kimyasal maddelerle uzun süre temas eden bireylerde göz kanseri riski artabilir.

Göz kanseri, nadir görülen bir hastalık olsa da, yukarıda bahsedilen risk faktörlerine sahip bireylerin düzenli göz muayenesi yaptırması önemlidir. Özellikle gözde olağandışı lekeler, ışık çakmaları veya görme kaybı gibi belirtiler fark edildiğinde erken teşhis için bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Erken teşhis, tedavi başarısını artırarak hastalığın yayılmasını ve görme kaybını önleyebilir.

Göz Kanseri Türleri

Gözün farklı bölgelerinde gelişebilen çeşitli türlere ayrılır. Primer göz kanseri, doğrudan gözün kendi dokularından kaynaklanırken, sekonder (metastatik) göz kanseri, vücudun başka bir bölgesinde başlayan kanserin göz dokularına yayılmasıyla ortaya çıkar. Göz kanserleri nadir görülen hastalıklar olmasına rağmen, tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına ve görme kaybına yol açabilir. Farklı göz kanseri türleri, gözün belirli bölümlerinde gelişerek farklı semptomlara ve tedavi yaklaşımlarına neden olabilir. Yaygın göz kanseri türleri şu şekildedir:

• Uveal Melanom: En sık görülen primer göz kanseri türüdür. Gözün orta tabakasını oluşturan uvea (iris, koroid ve siliyer cisim) bölgesinde gelişir. İleri evrelerde gözün dışına yayılma riski taşır.
• Retinoblastom: Genellikle çocuklarda görülen nadir bir göz kanseri türüdür. Retina hücrelerinden kaynaklanır ve erken teşhis edilmezse göz kaybına neden olabilir.
• Konjonktival Karsinom: Gözün beyaz kısmını kaplayan konjonktiva tabakasında gelişen kanser türüdür. Erken evrelerde fark edilmezse gözün diğer bölgelerine yayılabilir.
• Göz Kapağı Kanseri: Göz kapaklarında gelişen cilt kanseri türlerinden biridir. Çoğunlukla bazal hücreli karsinom veya skuamöz hücreli karsinom olarak ortaya çıkar ve erken teşhis edilmezse çevre dokulara yayılabilir.
• Lakrimal Bez Kanseri: Gözyaşı bezlerinden kaynaklanan nadir ancak agresif bir kanser türüdür. Gözde şişlik, ağrı ve göz küresinin dışa itilmesi gibi belirtilerle ortaya çıkar.
• Metastatik Göz Kanseri: Vücudun başka bir bölgesinde (örneğin akciğer, meme veya cilt) başlayan kanserin göze yayılmasıyla oluşur. Primer kanser türüne bağlı olarak değişen semptomlar gösterebilir.

Göz Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Hastalar genellikle görme bozuklukları, gözde anormal lekeler veya ışık çakmaları gibi şikayetlerle göz doktoruna başvururlar. Doktor, hastanın semptomlarını değerlendirdikten sonra ayrıntılı bir göz muayenesi yapar.

Oftalmoskopi adı verilen yöntemle gözün iç yapıları incelenir ve anormal hücre büyümesi olup olmadığına bakılır. Eğer doktor gözde şüpheli bir kitle tespit ederse, daha ileri testler yapılması gerekir. Ultrasonografi, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri, tümörün boyutunu, konumunu ve yayılma durumunu belirlemeye yardımcı olur.

Bazı durumlarda kesin tanı koymak için biyopsi yapılması gerekebilir. Bu işlemde, göz dokusundan küçük bir örnek alınarak laboratuvar ortamında incelenir. Biyopsi, tümörün iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olup olmadığını belirlemekte kritik bir rol oynar.

Erken teşhis, göz kanserinin tedavisinde başarı oranını artıran en önemli faktördür. Düzenli göz muayeneleri ve erken fark edilen belirtiler, hastalığın ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşır.

Göz Kanseri Tedavisi

Tedavi yöntemleri, tümörün konumuna ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterir ve genellikle cerrahi müdahale, radyoterapi, lazer tedavisi veya kriyoterapi gibi yöntemleri içerir. Erken teşhis edilen küçük tümörlerde, lazer tedavisi (fotokoagülasyon) veya kriyoterapi (dondurma yöntemi) ile kanserli hücreler yok edilebilir. Orta ve ileri evrelerde ise radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanarak tümörün küçülmesi sağlanabilir. İleri evre göz kanserlerinde cerrahi müdahale ile tümörlü bölge çıkarılabilir, bazı durumlarda ise göz tamamen alınarak protez göz ile değiştirilebilir.

Bazı hastalarda kanser hücrelerinin yayılımını kontrol altına almak amacıyla kemoterapi veya hedefe yönelik tedaviler uygulanabilir. Eğer göz kanseri başka organlara yayılmışsa (metastaz yapmışsa), sistemik tedavilerle vücuttaki diğer kanserli bölgeler de hedef alınabilir.

Tedavi süreci, hastanın genel sağlık durumu, tümörün konumu ve büyüklüğüne göre kişiye özel olarak belirlenir. Erken teşhis edilen göz kanserlerinde tedavi başarı oranı oldukça yüksektir ve görme yetisinin korunma şansı artar. Bu nedenle, gözde olağan dışı belirtiler fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmak büyük önem taşır.

Kaynaklar

• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17292-eye-cancer
• https://www.aao.org/eye-health/diseases/eye-cancer
• https://cancer.ca/en/cancer-information/cancer-types/eye/what-is-eye-cancer
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/eye-melanoma/symptoms-causes/syc-20372371
• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S266737622400060X
• https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/eye-cancer/risks-causes
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37849291/