Meme kanserinde tarama yöntemleri

Meme kanserinin sık görülmesi, sıklığın giderek artması, erken evrede tedavi edilebilir olması ve erken evrede tanı koymanın günümüz koşullarında olanaklı olması meme kanserinde tarama yöntemlerinin önemini arttırmaktadır.

KLİNİK MEME MUAYENESİ

Meme muayenesinin uzman doktor tarafından yapılmasıdır. Genel olarak 40 yaşına kadar1-3 yıl arası, 40 yaşından sonra her yıl yaptırılmalıdır. Muayene sıklığı risk faktörlerinin bulunması ve memede saptanan belirtilere göre doktor tarafından belirtilir.

MAMMOGRAFİ

Mammografi erken tanıda kullanılan en önemli görüntüleme yöntemidir.

Mamografi düşük dozda X ışınıyla çekilen özel bir meme röntgen filmidir. Memede muayene ile saptanamayacak kadar küçük, özellikle kanser belirteci oluşumların tespit edilmesi, ayrıca fibrokistik yapıya sahip kadınların meme ayrıntıları ve iç yapılanmasının görülebilmesi için yapılır.

Mammografi çekimi sırasında ilaç kullanılmaz. Herhangi bir iğne yapılmaz. Meme iki plak arasına hafifçe sıkıştırılır. Sıkıştırmadaki amaç; memenin hareketinin engellenerek görüntü kalitesini arttırmak, memenin kalınlığını azaltarak daha az miktarda X ışını alınmasını sağlamak ve memede üst üste gelebilecek oluşumların açılmasını sağlayarak hatalı sonuçları engellemektir.

Yeni nesil dijital mammografi ile X ışını miktarı iyice azaltılmıştır.

Mammografi çekimi yatay ve dikey olarak yapılır.

Mammografi çekimi için bir ön hazırlığa gerek yoktur. Adet durumuna göre alınan görüntüde değişiklik olmaz. Ancak hassasiyet açısından adet döneminin dışında çekilmesi daha konforlu olabilmektedir.

Çekim sırasında bel üstü çıplaktır. Görüntüyü etkilememesi açısından meme ve koltuk altı bölgesine deodorant, talk pudrası ve losyon sürülmemesi istenir.

BIRADS (BREAST IMAGİİNG REPORTİNG and DATA SYSTEMS ) MEME GÖRÜNTÜLEME VE RAPORLAMA SİSTEMİ

Yapılan mamografi sonucunda izlenecek yolu gösteren bir raporlama tekniğidir.
BIRADS 0 : mamografide bir şey görüldüğü fakat ne olduğu anlaşılamayan durumdur. Ek tetkiklere ihtiyaç vardır.

BIRADS 1: mamografi sonucu normal demektir.

BIRADS2: mamografide bir şey görüldüğü fakat %100 olarak iyi huylu olduğuna emin olnunan durumdur.

BIRADS3: çok yüksek olasılıkla iyi huylu olduğu düşünülen durumdur. 6 ay sonra takip önerilir.

BIRADS4: mutlaka sonucun biyopsi ile desteklenmesi gereken durumlardır. Görülen kitlenin kanser olma ihtimalinin yüksek olduğu durumdur.

MEME ULTRASONOGRAFİSİ

Meme yapısı yoğun olan kadınlarda kullanılan etkin bir yöntemdir. Genç ve ailesel riski olan kadınlarda, mamografinin normal olduğu ancak elle hissedilen kitle olması durumlarında etkilidir. Mamografide dokuların üst üste geldiği durumlarda görülemeyecek oluşumları tespit etmede etkilidir.

Ultrason çekimi radyasyon içermez. 40 yaş altı kadınlarda ele gelen kitle durumunda önce ultrasonografi tercih edilir. 

Memenin hassas olduğu dönemlerde az miktarda ağrı hissedilebilir. Memede enfeksiyon bulgularında (ağrı, şişlik, kızarıklık) ultrason tercih edilir. /p>

Mamografi yada klinik meme muayenesinde şüpheli bulgularda ultrasonografi ek görüş için tercih edilir.

MANYETİK REZONANS MR

Manyetik rezonans büyük mıknatıslarla oluşturulan güçlü manyetik alan içinde radyo dalgaları kullanılarak görüntü elde edilmesidir. Radyasyon içermez. Vücudun doğal yapısında bulunmayan oluşumları ve farklılıkları tespit etmek için kullanılır. Yumuşak dokuların görüntülenmesinde iyi sonuçlar vermektedir.

MR, mamografi, ultrasonografi ve elle muayene ile tespit edilemeyen odakları %20-%25 oranında tespit etmektedir. Özellikle fibrokistik yapılı yoğun memelerde MR cerrahi tedavinin planının netleşmesinde rol oynar. Kanserin tekrarlayabileceğinin düşünüldüğü durumlarda yol göstericidir.

Bir memede kanser olduğu saptandığında, aynı memede yada diğer memede kansere işaret eden oluşum aramak için sıklıkla kullanılır.

Genellikle taramada ilk adım olarak kullanılmaz. MR bazı durumlarda ultrasona destek amaçlı kullanılır. Ayrıca yüksek riskli hasta grubunda mamografiye ek olarak istenir. MR memenin yoğunluğundan ve yapısından etkilenmez.

Meme kanseri tedavisi sonrasında kontrol amaçlı ve ileri evre meme kanserinde kemoterapinin etkinliğini ölçmek için de kullanılır.

MEME BİYOPSİSİ

Görüntüleme yöntemleriyle memede şüpheli bir lezyon görüldüğünde, kanser mi ya da başka bir oluşum mu olduğunu anlamak için hücre yapısı düzeyinde taramalar gerekmektedir. Değerlendirme için uygun olacak örneğin, radyoloji eşliğinde çeşitli alet ve cihazlar yardımıyla alınmasına meme biyopsi denir.

Lezyon mamografi, ultrasonografi ya da MR da daha iyi görülüyor olabilir. Hangi yöntem daha iyi görüntü sağlıyorsa o yöntem eşliğinde biyopsi yapılır. Bazen cerrahi yöntem ile biyopsi yapılabilir.

Alınan örnek patoloji laboratuvarında incelenir. Kanser olup olmadığı rapor edilir. Biyopside amaç patoloji uzmanının değerlendirebileceği kadar örnek almaktır.

Biyopsinin farklı yöntemleri bulunmaktadır. Radyoloji uzmanı uygun tekniğe alacağı örneğin miktarı, meme yapısı ve lezyonun durumuna göre karar vermektedir.

Biyopsi sırasında bel üstü giysileri çıkarılır. Örnek alınacak bölge lokal anestezi denilen sadece o bölgenin uyuşturulması tekniğiyle uyuşturulur. İşlem sırasında ağrı duymamanız hedeflenmektedir. İşlem sonrasında gün içinde ya da ertesi gün ağrınız olabilir. Doktorunuzun önerisi doğrultusunda ağrı kesici kullanabilirsiniz. İşlem sonrasında örnek alınan bölge kapatılacaktır. Bu bölgenin kanama açısından takip edilmesi gerekmektedir.