Obezite Cerrahisi Nedir? Kimler İçin Uygundur?

Estetik bir problem olmanın ötesinde Obezite, kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon ve uyku apnesi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen kronik bir hastalıktır. Dünya genelinde giderek artan obezite oranları, sağlık sektöründe bu durumla başa çıkmak için yeni ve etkili tedavi yöntemleri geliştirilmesine neden olmuştur. Obezite cerrahisi, kilo vermekte zorlanan ve sağlığı tehlike altına giren bireyler için uzun vadeli bir çözüm sunar. Cerrahi yöntemler, mide hacminin küçültülmesi veya sindirim sistemindeki emilimin azaltılması yoluyla hastaların kilo vermesine destek olur. Ancak obezite cerrahisi, yalnızca belirli kriterleri taşıyan hastalar için uygun olup, multidisipliner bir değerlendirme süreci gerektirir.

Obezite Cerrahisi Nedir?

Obezite cerrahisi, bireylerin aşırı kilo sorununu yönetmek ve obeziteye bağlı sağlık problemlerini azaltmak amacıyla gerçekleştirilen cerrahi işlemler bütünüdür. Bu cerrahi yöntemler, kilo vermeyi sağlamak için mide hacminin küçültülmesi veya ince bağırsakların bir kısmının devre dışı bırakılması gibi işlemleri içerir. Obezite cerrahisi sayesinde hastaların günlük kalori alımı azaltılır. Bu da vücut kitle indeksinde (VKİ) kalıcı bir düşüş sağlanmasına yardımcı olur.

Bu cerrahi prosedür; diyet, egzersiz ve medikal tedavilere yanıt vermeyen, kiloları nedeniyle ciddi sağlık sorunları yaşayan bireyler için bir çözüm olarak geliştirilmiştir. Prosedür, vücut ağırlığının büyük bir kısmının kaybedilmesini sağlayarak, hastaların daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine destek olur. Obezite cerrahisi aynı zamanda diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi ve bazı kanser türleri gibi obeziteye bağlı rahatsızlıkların önlenmesi veya tedavisinde de etkili bir rol oynar. Ancak bu cerrahi yöntemler, sadece belirli kriterleri karşılayan hastalar için uygulanabilir. Ayrıca, cerrahi müdahale sonrası yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir.

Obezite Cerrahisi Kimler İçin Uygundur?

Obezite cerrahisi, her obezite hastası için uygun değildir. Belirli sağlık koşullarına sahip hastalarda uygulanması ve uygulamadan önce detaylı tetkilerin yapılması önerilir. Genel olarak, obezite cerrahisine uygunluk kriterleri şu şekilde sıralanabilir:

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ): Genellikle VKİ’si 40’ın üzerinde olan hastalar değerlendirilir. VKİ’si 35-39.9 arasında olup, diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi veya eklem problemleri gibi obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunları bulunan kişiler de uygun aday olarak kabul edilebilir.
• Diyet ve Egzersizle Kilo Verememe: Obezite cerrahisi, diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi geleneksel kilo verme yöntemlerine uzun süreli olarak yanıt vermeyenler için bir tedavi seçeneği olarak düşünülür. Cerrahi müdahale, diğer yöntemlerle kalıcı kilo kaybı sağlayamayan hastalarda uygulanır.
• Sağlık Durumu: Uygun olanların, cerrahiyi tolere edebilecek genel sağlık durumuna sahip olması gerekir. Özellikle kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, kanama bozuklukları gibi durumların bulunmadığı ve ameliyat riskinin düşük olduğu hastalar tercih edilir. Ayrıca, hastanın cerrahi sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceğine dair kararlılık göstermesi önemlidir.
• Psikolojik Değerlendirme: Obezite cerrahisi öncesinde hastaların psikolojik durumu değerlendirilir. Cerrahi işlem sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlamak, hastaların sağlıklı bir psikolojik yapıya sahip olmasını gerektirir. Bu nedenle yeme bozuklukları, depresyon veya cerrahi süreci zorlaştırabilecek psikiyatrik durumlar göz önünde bulundurulur.
• Yaş Kriteri: Genellikle 18-65 yaş arası hastalar obezite cerrahisine aday olarak kabul edilir. Ancak özel durumlarda, gençlerde veya ileri yaştaki hastalarda cerrahi tedavi değerlendirilse de, bu yaş grubundaki hastalar için özel bir inceleme yapılır ve cerrahinin riskleri ile yararları dikkatlice analiz edilir.

Obezite Tedavisi İçin Ameliyat Çeşitleri Nelerdir?

Kilo kaybını sağlamak ve obeziteye bağlı sağlık sorunlarını azaltmak amacıyla farklı teknikler sunar. Her bir cerrahi yöntem, hastanın sağlık durumu, vücut kitle indeksi, kilo verme hedefleri ve mevcut sağlık sorunlarına göre kişiye özel olarak seçilir. En yaygın obezite cerrahisi türleri şunlardır:

• Gastrik Bypass: Gastrik bypass, mide hacmini küçültüp ince bağırsağın bir kısmını bypass ederek gıdaların emilimini azaltan bir işlemdir. Bu yöntemde, midenin büyük bir kısmı devre dışı bırakılarak küçük bir mide poşu oluşturulur. Bu poş doğrudan ince bağırsağın daha ileri bir kısmına bağlanır. Böylece, hasta daha az miktarda yiyecek ile doygunluk hissine ulaşır ve kalori emilimi azalır.
• Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi): Tüp mide ameliyatı, midenin büyük bir kısmının cerrahi olarak çıkarılmasıyla midenin tüp şeklinde daraltılması işlemidir. Bu yöntemle mide hacmi küçültülerek hastanın daha az yemek tüketmesi sağlanır. Aynı zamanda mide hacmi küçüldüğü için açlık hormonlarının salgılanması da azalır, bu da hastanın iştahını kontrol etmesine yardımcı olur.
• Ayarlanabilir Gastrik Band (Mide Bandı): Mide bandı, midenin üst kısmına yerleştirilen ve midenin iki ayrı bölmeye ayrılmasını sağlayan bir silikon banttır. Bant sayesinde mide kapasitesi küçültülür ve hastanın doygunluk hissi daha hızlı oluşur. Mide bandı ayarlanabilir bir yapıya sahiptir. Bu sayede hasta kilo verdikçe bandın sıkılığı değiştirilebilir.
• Duodenal Switch: Bu ameliyat, tüp mide ameliyatı ve ince bağırsağın büyük bir bölümünün bypass edilmesi işlemlerini birleştirir. Duodenal switch, hem mide hacmini küçülterek hastanın daha az yemek yemesini sağlar hem de kalori emilimini azaltarak etkili bir kilo kaybı sağlar. Bu yöntem, yüksek VKİ'ye sahip, diğer cerrahi yöntemlerle yeterli kilo kaybı elde edememiş hastalar için tercih edilebilir. Duodenal switch, özellikle diyabet gibi metabolik bozuklukları olan hastalar için de faydalıdır. Ancak diğer yöntemlere göre daha karmaşık ve riskli bir ameliyattır.
• Biliopankreatik Diversiyon: Bu yöntem, mideyi küçültüp bağırsakların büyük bir kısmını bypass eden bir işlemdir. Mide hacminin daraltılması ve bağırsak emiliminin sınırlandırılmasıyla hastanın günlük kalori alımı kısıtlanır. Biliopankreatik diversiyon, ciddi obezite vakalarında tercih edilen bir yöntemdir ve önemli derecede kilo kaybı sağlar. Ancak, bağırsakların büyük bir kısmı devre dışı bırakıldığından vitamin ve mineral eksiklikleri gibi riskleri bulunur ve düzenli medikal takip gerektirir.

Obezite Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Genellikle laparoskopik cerrahi yöntemle, yani minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirilir. Laparoskopik cerrahide büyük cerrahi kesiler yerine karın bölgesinde küçük kesiler açılarak özel cerrahi aletler ve bir kamera yardımıyla işlem yapılır. Bu yöntem sayesinde ameliyat sonrası iyileşme süreci daha hızlıdır ve enfeksiyon riski daha düşüktür. Ameliyattan önce hasta kapsamlı bir muayene ve tetkik sürecinden geçer. Bu süreçte kan testleri, EKG, akciğer fonksiyon testi ve gerektiğinde endoskopi gibi işlemler yapılır. Hastanın genel sağlık durumu, yeme alışkanlıkları ve ameliyata uygunluğu değerlendirilir. Psikolojik değerlendirme de yapılarak hastanın ameliyat sonrası yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlayabileceği doğrulanır.

Obezite ameliyatları genel anestezi altında yapılır, yani hasta ameliyat sırasında uyutulur ve ağrı hissetmez. Anestezi ekibi, ameliyat süresince hastanın hayati fonksiyonlarını izler ve güvenli bir operasyon süreci sağlar. Ameliyat sürecinde türüne göre mide hacmi küçültülür veya bağırsakların belirli kısımları bypass edilir. Bazı obezite ameliyatlarında ince bağırsakların bir kısmı devre dışı bırakılarak kalori ve besin emilimi azaltılır. Ameliyat tamamlandıktan sonra hasta genellikle bir veya iki gün hastanede gözlem altında tutulur. Bu süreçte kan değerleri, vital belirtiler ve ameliyat sonrası komplikasyonlar açısından yakından izlenir. Laparoskopik cerrahi yöntemle yapılan obezite ameliyatlarında iyileşme süresi daha hızlı olduğundan hasta kısa süre içinde taburcu edilebilir. Ancak açık cerrahi ile yapılan işlemlerde hastanın hastanede kalma süresi uzayabilir.

Obezite Ameliyatı Sonrası Yaşam Nasıl Olmalıdır?

Ameliyat sonrası dönemde hastalar, diyetisyenler tarafından hazırlanan özel bir beslenme planına uyar. İlk haftalarda sıvı gıdalarla başlanan bu diyet, daha sonra püre kıvamında ve yumuşak gıdalarla devam eder. İlerleyen dönemlerde ise hasta katı gıdalara geçer, ancak porsiyonlar küçük ve kontrollü tutulur. Ameliyat sonrası beslenmede şu noktalar önemlidir:

• Porsiyon Kontrolü: Küçük mide hacmi nedeniyle hasta az miktarda besin tüketmeli ve öğünleri bölerek yemelidir.
• Protein Ağırlıklı Beslenme: Vücut için gerekli olan protein alımı artırılırken, karbonhidrat ve yağ alımı sınırlanır. Protein ağırlıklı beslenme, kas kaybını önler ve iyileşme sürecini destekler.
• Su Tüketimi: Dehidrasyonun önlenmesi için hastanın düzenli olarak su tüketmesi önemlidir, ancak yemekle birlikte içmek yerine öğün aralarında sıvı alımı önerilir.
• Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Kalori ve besin alımının sınırlı olması nedeniyle vitamin ve mineral eksikliklerini önlemek için hastalar düzenli olarak multivitamin, kalsiyum, B12 vitamini ve demir takviyeleri alır.
• Fiziksel Aktivite: Ameliyat sonrası düzenli fiziksel aktivite, kilo kaybını desteklemek ve sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmek açısından kritik öneme sahiptir. İlk haftalarda hafif yürüyüşlerle başlayan egzersiz programı, hastanın gücü arttıkça ve iyileşme süreci ilerledikçe kademeli olarak artırılır.

Cerrahiden yaklaşık 4-6 hafta sonra hastalar, kas kuvvetini artırmak ve metabolizmayı hızlandırmak için daha yoğun egzersiz programlarına başlayabilir. Egzersiz, yalnızca kilo kaybını desteklemekle kalmaz, aynı zamanda kalp sağlığını iyileştirir, kas kaybını önler ve hastanın enerjik hissetmesine katkıda bulunur.