ALT: Nedir, Düşüklüğü, Yüksekliği ve Tedavisi

Enzimler vücutta kimyasal reaksiyonların hızlanmasına yardımcı olan proteinlerdir. Hücrede katalizör (parçalayıcı) görevi görür. Binlerce farklı enzim türü vardır. ALT de bunlardan biridir. Alanin transaminazın kısaltması olan ALT başta karaciğer olmak üzere böbrek ve diğer organlarda da bulunabilen bir tür enzimdir. Vücut yiyecekleri enerjiye dönüştürebilmek için ALT’yi kullanır. Ancak az veya çok miktarda olması bazı sağlık sorunlarına neden olabilir.

ALT Nedir?

Rutin bir kontrol amacıyla kan tahlili yaptırabilirsiniz. Bu kan testi sonucunuz büyük ihtimalle ALT değerini de kapsayacaktır. ALT kan testi daha önceden SGPT (serum glutamik-pirüvik transaminaz) testi olarak bilinirdi. Kan testlerinde görülen ALT değeri kanda bulunan ALT miktarını ölçer. ALT duruma göre kanda yüksek,düşük veya normal miktarda bulunabilir. Kanda bulunan yüksek miktardaki ALT seviyesi, karaciğer hasarı veya hastalığı ile ilişkili olabilir. Karaciğer hücrelerinden bir hasar oluştuğunda kan dolaşımına ALT salgılanır. Bu nedenle rutin bir kontrolün parçası olabileceği gibi karaciğer sağlığı hakkında bilgi sahibi olmak isteyen bir doktor da sizin ALT değerlerinizi kontrol ederek fikir sahibi olacaktır. 

Karaciğer hastalıkları herhangi bir belirti göstermeden önce yüksek ALT seviyeleri ile kendini belli edebilir. Bu sayede bazı hastalıkları için erken tanı konulabilir. Bunun yanı sıra ALT akut (ani) gelişen karaciğer hastalıkları ile kronik gelişen karaciğer hastalıkları arasındaki hasar farkını belirlemede de yardımcı olabilir. Doktorunuz aşağıdaki semptomların varlığında karaciğer sağlığınızı kontrol etmek isteyebilir; 

• Mide bulantısı veya kusma 

• Halsizlik 

• İştahsızlık 

• Sarılık 

• Karında şişlik 

• Koyu renkli idrar 

• Açık renkli dışkı 

• Kaşıntı 

• Vücutta şişlik (Ödem) 

Semptomların yanı sıra yüksek riske sahip gruba dahil olmanız da ALT değerlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi için bir neden olabilir. Karaciğer hastalığı açısından yüksek risk içeren grup şunlardır: 

• Ailede karaciğer hastalığı öyküsü 

• Obezite 

• Diyabet 

• Karaciğere olumsuz etkisi bulunan ilaçlar kullanmak veya kullanmış olmak 

• Hepatit 

ALT Değeri Kaç Olmalı?

Alt değerini öğrenebilmek için ilk olarak bir kan testi verilmelidir. Bunun için bir hemşire veya ilgili kişi kolunuzdaki damara iğneyi yerleştirip ardından iğnenin öbür ucuna taktığı test tüpü ile bir miktar kanını alır. Daha sonra bu tüpteki kanlar laboratuvara gönderilir ve istenen tahliler açısından incelenir. Kan alma işlemi ortalama beş dakika sürerken tahlil sonuçlarının çıkması diğer günü bulabilir. Kan testini sadece ALT değerini görebilmek için veriyorsanız aç karna olmanıza gerek yoktur. 

Alanin transaminaz enziminin kanda bulunması gereken normal aralık laboratuvardan laboratuvara değişiklik gösterebilir. Genellikle kullanılan referans aralığı 7-56 U/L şeklindedir. ALT değeri erkeklerde kadınlara göre daha yüksek seyredebilir. Sonuç kağıdında ALT seviyesinin yanında laboratuvarın referans aldığı değerler de bulunur. Ayrıca değerde yükseklik ve düşüklük olması durumunda sonucunuzun üzeri pembe renkte veya koyu yazılmış şekilde olabilir. 

ALT Düşüklüğü Nedir?

ALT düşüklüğüne nadiren rastlanır ve genellikle endişe veirici bir nedenden kaynaklanmaz. Kan testinin incelendiği laboratuvara göre ALT değeri için referans değeri değişse de genellikle 7 U/L2den düşük ALT değerinde ALT düşüklüğünden bahsedileibilir. Düşük ALT değerleri, B6 vitamini eksikliği veya kronik böbrek hastalığı ile ilişkilendirilebilir. Doktorunuz ne olduğundan emin olmak için sizden farklı testler yaptırmanızı isteyebilir. 

ALT Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

ALT değeri düşüklüğü nadir olarak rastlanan bir durumdur. Genellikle herhangi bir belirti vermez veya belirtiler neden kaynaklandığına göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak ALT düşüklüğü belirtileri şunlardır; 

• Sürekli yorgunluk, halsizlik 

• El, kol ve bacaklarda uyuşukluk 

• Mide bulantısı 

• Konsantrasyon güçlüğü 

ALT Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

ALT değerinin düşük olması sağlıklı bir karaciğer anlamına gelebilir. Ancak referans aralığından da düşük bir ALT değerinin bazı nedenleri olabilir. ALT düşüklüğünün bazı nedenleri şunlardır; 

• B6 vitamin eksikliği: ALT enziminin çalışması için gereklidir. Eksikliğine özellikle yaşlı ve karaciğer veya böbrek hasarı yaşayan kişilerde rastlanır. 

• Sigara kullanımı 

• Yoğun egzersiz 

• Doğum kontrol hapı 

• Hormon tedavisi 

• Böbrek hastalıkları 

ALT Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?

ALT değeri altta yatan bir nedene bağlı olarak değişir. Bu nedenle tedaviler de nedene yönelik olarak uygulanır. Doktorunuz düşük ALT değerine sahip olduğunuzu gördüğünde sizden farklı testler isteyebilir veya biyopsi yapabilir. Bu şekilde AL düşüklüğünün neden kaynaklandığı bulunur ve tedavi planlanır. Örneğin B6 vitamini eksikliğinden kaynaklanan bir ALT düşüklüğü yaşıyorsanız bu durumda B6 takviyesi kullanabilir veya B6 açısından zengin olan, nohut başta olmak üzere kurubaklagiller, kabuklu kuruyemişler, muz ve avokadodan zengin bir diyetle besleyebilirsiniz. 

ALT Yüksekliği Nedir?

ALT değeri yaş, cinsiyet, diyet ve egzersiz gibi durumların varlığına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle normal dışı bir ALT değerine sahip olduğunuzda hemen endişelenmenize gerek yoktu. ALT yüksekliği düşüklüğe oranlara daha yaygın olarak görülür. Genel olarak ALT seviyeleri 57 U/L’nin üzerine çıkması ALT yüksekliği olarak adlandırılır. Yüksek çıkan her ALT seviyesi beraberinde bir tedavi gerektirmeyebilir. Bazen de yüksek ALT seviyeleri hepatit, enfeksiyon, siroz gibi hastalıklardan kaynaklanabilir. Ancak yüksek çıkan ALT değeri karaciğer hasarının boyutu ile ilgili bilgi vermez. Sonuçlarınızda bir ALT yüksekliği varsa doktorunuz ihtiyacınız olan diğer karaciğer fonksiyon testlerini yaptırmanızı isteyerek durumunuz daha detaylı bilgilere ulaşacaktır. 

ALT Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

ALT yüksekliği çoğu zaman herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak karaciğer hasarı nedeniyle yükselen ALT değerinde şu belirtilere rastlanabilir; 

• Mide ağrısı 

• Koyu renkli idrar 

• Halsizlik 

• Kaşıntı 

• Sarılık (Cilt veya gözlerde sarılaşma) 

• Açık renkli dışkı 

• İştahsızlık 

• Mide bulantısı ve kusma 

ALT Yüksekliği Neden Olur?

ALT değerini etkileyen birçok etken vardır. Bu etkenler cinsiyet, yaş gibi değiştirilemez olabileceği gibi çevresel faktörlerden de kaynaklanabilir. Genel olarak yüksek ALT seviyeleri şundan kaynaklanıyor olabilir. 

• Bazı ağrı kesici ilaçlar 

• Obezite 

• Hepatitler 

• Kalp yetmezliği 

• Çölyak 

• Tiroit bozuklukları 

• Bazı kas bozuklukları 

• Kalıtsal hemokromatoz (aşırı demir yüklemesine bapkı karaciğer hastalığı) 

ALT Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yükselen ALT değerini değerini düşürmek için direkt uygulanan bir tıbbi tedavi yoktur. Tedavi seçenekleri nedene yöneliktir. Bu nedenle ilk olarak ALT yüksekliğinin neden kaynaklandığı tespit edilir. ALT yüksekliği için tedavi seçenekleri diyette değişiklikler, egzersizi kapsar. ALT yüksekliği için bazı öneriler şunlardır; 

• Hem folat hem de folik asit kullanımı karaciğer sağlığında iyileştirici özelliklere sahip olabilir. Folat ve folik asit B9 vitamininin iki farklı formudur. Folik asit takviye şeklinde alınırken folat bazı besinlerde bulunabilir. Folat açısından zengin lahana ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, kuşkonmaz, pancar, muz gibi besinleri diyetinize ekleyebilirsiniz. 

• Alkolik olmayan karaciğer yağlanması yağ ve karbonhidrat ağırlıklı bir beslenme tarzında daha yaygın olarak görülebilir. Bu nedenle balık gibi daha sağlıklı yağ içeren ve meyve gibi doğal şeker içeren besinleri tercih ederek diyetinizde ciddi değişiklikler yapmadan da sağlıklı bir şekilde beslenebilirsiniz. 

• Kesin olarak kanıtlanmış olmasa da kahvenin ALT değerleri üzerinde koruyucu bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Günde 1 fincan kahve içmek ALT değerinin düşmesine yardımcı olabilir.