PCT : Nedir, Düşüklüğü, Yüksekliği ve Tedavisi

Prokalsitonin testi olarak bilinen PCT kandaki prokalsitonin seviyesinin ölçülmesi için kullanılır. Bakteriye bağlı enfeksiyon ve sepsis gelişmesi durumunda önemli bir göstergedir. Vücutta savunma hücrelerinin yoğun şekilde harekete geçtiği bu iki durumda prokalsitonin değeri özellikle ikinci veya dördüncü saatleri arasında pik yapar. Enfeksiyon veya sepsis durumunun kan dolaşımında yayılma oranını gösteren değer PCT’dir. Bunların yanı sıra menenjit, doku tümörleri, organ transplantasyonu sonrası organ reddi gibi durumlarda da PCT değeri yüksekliğinden süreç boyunca hekim gözetiminde ilerlenmelidir.

PCT Değeri Kaç Olmalı?

Vücut fonksiyonları ve hormonal sistemi ideal şekilde çalışan bir bireyde prokalsitonin yani kalsitonin öncülü hızlı bir şekilde kalsitonine çevrilir. Bu mekanizma sayesinde PCT değeri düşük seviyede seyreder. Sağlıklı kişilerde PCT değeri 0.1 µg/l ‘nin altında olur. 0.25 ng/mL değerinin üstüne çıkan PCT değerinde enfeksiyon varlığından şüphe edilir. Sepsis değerlerine göre vücutta gelişen olaylar şu şekilde değerlendirilebilir: 

• 0- 0.05 µg/L değerleri arasında ise normal 

• 0.5 µg/L ‘den düşük ise düşük sepsis riski 

• 0.5-2  µg/L sepsis ihtimali 

• 2-10  µg/L ise orta ve yüksek sepsis riski 

• 10  µg/L ve üzeri ise yüksek sepsis riski olarak değerlendirilir.  

PCT Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

PCT değerinin yüksek olması bakteriyel enfeksiyon ve sepsis gibi durumların göstergesi olduğu için bu değerin düşük olması olumsuz bir duruma işaret etmez. Aksine bakteriyel kaynaklı bir enfeksiyonun olmadığın veya sepsis ya da doku hasarının olmadığını gösterir. Kişide rahatsızlık varsa ancak PCT değeri düşükse diğer rahatsızlık sebepleri araştırılmalıdır. Bir enfeksiyon veya rahatsızlık durumunda PCT değerinde düşüş görülmesi ise tedavinin başarılı bir şekilde ilerlediğinin belirtileri arasındadır.  

PCT Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

PCT değerinin düşük olması genellikle olumsuz bir durumu yansıtmaz. Enfeksiyon ya da sepsis durumunun olmadığını gösteren düşük PCT olması istenen bir durumdur. Bilindiği üzere bakteriyel enfeksiyon ve sepsis durumlarında PCT değeri yüksektir. PCT değeri düşükken vücutta yine bir halsizlik ya da hastalık hali varsa bunun viral kaynaklı olduğu düşünülebilir. Hastalık başlangıcından sonra PCT değerinin düşmesi enfeksiyonun bakteriyel kaynaklı olmasının yanında tedavinin başarılı olduğunun da bir göstergesidir. Kısacası PCT değerinin düşüklüğü birçok hastalığın mevcut olmadığına kanaat edilmesi için önemli tetkik sonuçları arasındadır.  

PCT Düşüklüğünün Tedavisi Nasıl Olur?

Hemogram tahlilleri incelenirken PCT değerinin düşük olması herhangi bir olumsuzluk teşkil etmez. PCT değerinin düşük olmasından ziyade yüksek olması durumunda enfeksiyon ve rahatsızlıklardan şüphe edilmelidir. Bu sebeple PCT düşüklüğünde tedavi gereksinimine duyulması için kişinin genel durumu değerlendirilmelidir. Hastalık şüphesi varsa diğer tahliller, röntgen sonuçları ve bireyin sağlık geçmişi öğrenilerek spesifik bir tedavi planı oluşturulmalıdır.  

PCT Yüksekliği Nedir?

PCT değerinin 0,5 µg/L yüksek olması bakteriyel enfeksiyon veya dokularda sepsis belirtisi olarak görülür. Vücutta enfeksiyon varlığı nedeniyle ilk olarak antibakteriyel tedavi gerekir. PCT seviyesi enfeksiyon yoğunluk ve yüksekliğine göre değişir. Sepsis, menenjit gibi ağır bakteriyel enfeksiyon durumlarında PCT değeri en yüksek noktalara ulaşabilir. Sepsis ve çoklu doku veya organ harabiyeti durumlarda tedaviye erken başlanmazsa süreç vahim sonuçlarla sonlanabilir. Bu sebeple süreç dikkatle takip edilmelidir. PCT yüksekliğinin ne kadar zamandır mevcut olduğu tedavi sürecinde ne kadar düşüş yaşandığı aşama aşama izlenerek birçok hastalığın tedavi süreci takip edilebilir. Gerekli durumlarda diğer kan tahlilleri, bakteri kültür testi sonuçları, röntgen görüntüleme sonuçları da izlenmeli ve değerlendirmeye alınmalıdır.  

PCT Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Vücuttaki birçok bakteriyel enfeksiyon ve rahatsızlık için bir alarm göstergesi durumunda olan PCT yüksekliğinin bazı belirtileri mevcuttur. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir: 

• Fazla terleme 

• Nemli bir cilt 

• Kaynağı belirlenemeyen ağrı ve acı hissi 

• Nefes alıp vermenin hızlanması 

• İdrara çıkma sıklığının azalması 

• Çarpıntı 

• Hipotansiyon yani tansiyon düşüklüğü 

• Beyin sisi(zihin bulanıklığı) ve konsantrasyon bozukluğu 
   

Bu belirtiler hastada varsa durum, sağlık personellerine hasta veya yakını tarafından hızlı ve net bir şekilde aktarılmalıdır. Kardiyolojik rahatsızlıklara bağlı durumlar, doku reddi gibi durumlarda komplike bir tedavi ile hasta ele alınır. 

PCT Yüksekliği Neden Olur?

Bakteriyel enfeksiyon ve rahatsızlıklara bağlı olarak gelişen PCT yüksekliği belli başlı rahatsızlıkların en net belirtisidir. Vücutta PCT yüksekliğine neden olan durumlar şöyle sıralanabilir: 

• Sepsis ve doku ve organ harabiyetleri 

• İlk dereceden itibaren yanıklar 

• Pankreatit(pankreasın iltihaplanması) 

• Şiddetli travma durumu 

• Endokardit(kalp iltihabı) 

• Menenjit( Beyin dokularının iltihaplanması) 

• Özellikle çocuklarda görülen şiddetli idrar yolu enfeksiyonları 

• Kalbin kan pompalama yeteneğinin azalması nedeniyle dokuların yeterince kan ve oksijene ulaşamaması  

• Organ transplantasyonlarının ardından gelişebilen doku uyuşmazlığı ve doku reddi 

• Tümör ve tümör yayılımı sonrası enfeksiyonları 

• Cerrahi müdahale ve operasyon sonrası enfeksiyon yaşanması 

PCT yüksekliğine neden olan tüm bu durumlar acil ve hızlı bir şekilde tedavi gerektiren durumlardır. Tüm bunların yanı sıra PCT’ nin kimi durumlarda enfeksiyona bağlı olmadan yükselebileceği de unutulmamalıdır. Kanda oksijen seviyesinin düştüğü durumlarda da PCT değeri yükselebilir. Alerjik astım atağı yaşayan kişilerde ani PCT yükselişlerine rastlamak mümkündür. Yine KOAH hastası bireylerde de atak dönemlerinde PCT değerinin yükseldiği gözlemlenmiştir. Zatürre ve akciğere bağlı solunum sistemi rahatsızlıkları da PCT’ yi yükseltebilen etkenlerdendir. Yüksek rakım nedeniyle  vücutta oksijenlenmenin artması da PCT’ yi yükseltebilir. Kalp yetmezliği ve kalp atışının durması da yine enfeksiyon kaynaklı olmayıp PCT’ yi yükselten olaylar arasında yer alır. 

PCT Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Vücutta PCT değerinin yüksek olması birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. PCT’ nin sağlıklı bir şekilde düşürülebilmesi için ilk olarak enfeksiyon ve rahatsızlığın kaynağı tespit edilmelidir. Öncelikle hastaya hekim tarafından fiziksel muayene yapılır ve hastalık öyküsü alınır. İhtiyaç halinde en kan tahlilleri ve röntgen gibi görüntüleme tetkikleri de istenebilir. PCT yüksekliiğinin nedeni tespit edildikten sonra tedaviye başlanır.  

PCT yüksekliğinin nedeni bakteriyel kaynaklı bir enfeksiyon ise ilk olarak bakteri kültür testi istenir. Buna bağlı olarak antibiyotik tedavisine başlanır. Doku ve organlarda iltihaplanma durumu varsa apsenin dikkatle temizlenmesi gerekir. Bu uygulama için de apseli bölgeye drenaj uygulanarak mikro cerrahi yöntemleri kullanılabilir. Vücut tümörleri ve kronik hastalıklara bağlı oluşan PCT yüksekliğinde ise tanıya bağlı olarak tedavi süreci şekillenir.  

PCT yüksekliği kompleks durumlarda tek başına bir tedavi olarak değil bir hastalığın tedavisinin parçası olarak ele alınır. Örneğin kanser gibi kemoterapi ve benzeri tedavi gerektiren süreçlerde tüm vücut sistemleri bir arada değerlendirilerek bütüncül bir tedavi yaklaşımı sergilenir. Yanık gibi durumlarda ise yanığın derecesine bağlı olarak beslenme ve vücuttaki sıvı dengesi göz önünde bulundurulur. Yüksek miktarda protein ihtiyacının karşılanması ve vücut elektrolit dengesinin sağlanması da tedavinin önemli kısımları arasında yer alır.  

PCT değerinin yüksek olmasını gösteren belirtiler de birçok hastalık ve enfeksiyonun göstergeleri arasındadır ve erken müdahaleye ihtiyaç duyulduğunu gösterir. Siz de kendinizde bu belirtilerin olduğunu düşünüyorsanız ve özellikle belirli hastalık öyküleri gibi risk faktörleri varsa muayene olmak için geç kalmayın. Sağlık kuruluşumuzdan randevu alarak zamanında ve erken müdahale ile sağlığınıza kavuşun.