Folik Asit Nedir? Folik Asit Ne İşe Yarar?

B vitaminleri ailesine ait olan folik asit, suda çözünen bir vitamindir. İnsan vücudu tarafından üretilemeyen bu önemli vitamin, sadece besinler yoluyla dışarıdan alınabilir. Hücre büyümesi ve yenilenmesi için hayati bir öneme sahip olan folik asit, özellikle DNA ve RNA sentezinde, yani genetik materyalin yapı taşlarının oluşumunda kritik bir rol oynar. Bu nedenle, folik asit hem genel sağlık için hem de hamilelik süreci gibi hayatın belirli evrelerinde oldukça önemlidir.

Folik Asit Nedir?

B9 vitamini olarak da bilinen folat vitamininin sentetik versiyonu olan folik asit, vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretmesine yardımcı olur. Bu besin, beyin ve omurganın doğum kusurları riskini azaltmak için erken gebelikte hayati önem taşır. Esas olarak koyu yeşil yapraklı sebzelerde, fasulyede, bezelyede ve kuruyemişlerde bulunur. Folat açısından zengin meyveler arasında portakal, limon, muz, kavun ve çilek bulunur. Folatın sentetik formu folik asit, prenatal vitaminlerin temel bir bileşenidir. Tahıllar ve makarnalar gibi birçok güçlendirilmiş gıdada bulunur.

Folat veya folik asit açısından zengin gıdalardan yoksun bir diyet, folat eksikliğine yol açabilir. Folat eksikliği, ince bağırsağın gıdalardan besinleri emmesini engelleyen çölyak hastalığı gibi rahatsızlıkları olan kişilerde de ortaya çıkabilir. Yetişkinler için önerilen günlük folat miktarı 400 mikrogramdır (mcg). Hamile kalmayı planlayan veya hamile kalabilecek yetişkin kadınlara günde 400 ila 1.000 mcg folik asit almaları önerilir.

Folik Asit Faydaları Nelerdir?

Folik asit; spina bifida ve anensefali dahil olmak üzere pek çok doğum kusurlarını ve gebelik komplikasyonlarını azaltmada yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra bu vitaminin pek çok faydası bulunur. Folik asit faydaları şöyle sıralanabilir:

• Düşük folat seviyesi, zayıf zihinsel aktivite riskiyle ilişkilidir. Teknik olarak normal ancak düşük düzeyde olan folat bile yaşlılarda zihinsel bozulma riskini artırabilir.
• Folik asit de dahil olmak üzere folat bazlı takviyeler, kalp hastalıkları riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
• Folat yumurtanın tutunabilmesi, büyümesi ve rahime yerleşmesine yardımcı olabilir.
• Folik asit takviyeleri, böbrek hastalığına ait olan homosistein düzeylerini ve kalp hastalıklarının korunmasına yardımcı olabilir

Folik Asit Ne İşe Yarar?

Folik asit, düşük kan folat seviyelerini (folat eksikliği) ve yüksek kan homosistein seviyelerini önlemek ve tedavi etmek için kullanılır. Hamile olan veya hamile kalabilecek kişiler, spina bifida gibi ciddi doğum kusurlarını önlemek için folik asit alır. Folik asit ayrıca depresyon, felç, hafıza ve düşünme becerilerinde düşüş ve dahil olmak üzere birçok başka durum için de kullanılır.

Folik Asit Ne İşe Yarar?

Folik asit, düşük kan folat seviyelerini (folat eksikliği) ve yüksek kan homosistein seviyelerini önlemek ve tedavi etmek için kullanılır. Hamile olan veya hamile kalabilecek kişiler, spina bifida gibi ciddi doğum kusurlarını önlemek için folik asit alır. Folik asit ayrıca depresyon, felç, hafıza ve düşünme becerilerinde düşüş ve dahil olmak üzere birçok başka durum için de kullanılır.

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Vücudunuzda yeterli sağlıklı kırmızı kan hücresi olmadığında anemi meydana gelebilir. Vücudunuzun vücut dokularınıza oksijen taşımak için kırmızı kan hücrelerine ihtiyacı vardır. Folat eksikliği anemisi ayrıca vücudunuzun düzgün çalışmayan anormal derecede büyük kırmızı kan hücreleri üretmesine neden olabilir. Eksikliğinin ilk belirtilerinden biri aşırı yorgunluktur. Folik asit eksikliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Anemi belirtileri
• Nefes darlığı
• Sinirlilik
• Baş dönmesi
• Ağız semptomları
• Yumuşak, kırmızı dil
• Ağız yaraları veya ağız ülserleri
• Tat alma duyusunun azalması
• Hafıza kaybı
• Konsantrasyon zorluğu
• Bilinç bulanıklığı
• Enerji eksikliği
• Kas Güçsüzlüğü
• Depresyon
• Kilo kaybı
• İshal

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Eksikliğinin en yaygın nedenlerinden biri, sağlıklı ve dengeli bir diyet yapmamaktır. Sağlıklı bir diyet, doğal olarak folat içeren veya folik asitle zenginleştirilmiş yiyecekleri içerir. Folat eksikliğinin diğer nedenleri şunları içerebilir:

• Sindirim sistemi hastalıkları: Crohn ya da çölyak hastalığı gibi bir hastalığınız varsa sindirim sisteminiz folik asidi iyi ememez.
• Sebzelerin aşırı pişirilmesi: Aşırı pişirdiğinizde oluşan ısı, sebzelerde doğal olarak bulunan folatı yok edebilir.
• Hemolitik anemi: Kırmızı kan hücreleri yok olduğunda ve yeterince hızlı yenilenmediğinde ortaya çıkan bir kan bozukluğu olan hemolitik anemi, folik asit eksikliğine neden olabilir.
• Bazı ilaçlar: Bazı antiepileptik ilaçlar ve ülseratif kolit ilaçları folatın düzgün emilimini engeller.
• Böbrek diyalizi: Böbrek yetmezliği olan kişilere uygulanan bir tedavi yöntemi olan diyaliz, folik asit eksikliğine sebebiyet verebilir.

Folik Asit Eksikliği Tanısı Nasıl Konur?

Muayene sırasında doktorunuz, semptomlarınız hakkında sorular soracaktır. Ayrıca sizden kan testleri isteyecektir. Folik asit eksikliği, kan testiyle kolaylıkla teşhis edilebilir. Kan testi kanınızdaki folat miktarını ölçer. Düşük folat seviyesi, folik asit eksikliğini gösterir.

Folik Asit Hangi Besinlerde Bulunur?

B9 vitamini olarak da bilinen folat birçok gıdada doğal olarak bulunur. Baklagiller, yumurta, turunçgiller ve zenginleştirilmiş tahıllar birkaç iyi folat kaynağıdır. Folik asit bulunan besinler şöyledir:

Baklagiller

Baklagillerdeki folatın kesin miktarı değişiklik gösterse de fasulye, bezelye, mercimek mükemmel folat kaynaklarıdır. Örneğin, bir fincan pişmiş barbunya, 131 mcg folat veya günlük değerin yaklaşık %33'ünü içerir. Bir bardak pişmiş mercimek ise 358 mcg folat içerir. Bu da günlük ihtiyacınızın yaklaşık %90'ını karşılar. Aaynı zamanda protein açısından da zengin olan baklagiller, lif ve antioksidan kaynağıdır. Ayrıca potasyum, magnezyum ve demir gibi önemli mikro besinleri içerir.

Kuşkonmaz

Kuşkonmaz, folat da dahil olmak üzere birçok vitamin ve minerali konsantre miktarda içerir. Aslında, 90 gram pişmiş kuşkonmaz porsiyonu yaklaşık 134 mcg folat veya günlük ihtiyacınızın %34'ünü içerir. Kuşkonmaz ayrıca antioksidanlar açısından da zengindir ve antiinflamatuar ve antibakteriyel özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Dahası, tek bir porsiyonda günlük lif ihtiyacınızın %6'sını karşılayan mükemmel bir kalp-sağlıklı lif kaynağıdır.

Yumurta

Diyetinize yumurta eklemek, folat da dahil olmak üzere çeşitli temel besin maddelerinin alımını artırmanın harika bir yoludur. Sadece bir büyük yumurta, 22 mcg folat içerir. Her hafta diyetinize sadece birkaç porsiyon yumurta eklemek bile folat alımınızı artırmanın ve ihtiyaçlarınızı karşılamanın kolay bir yoludur. Yumurta ayrıca protein, selenyum, riboflavin ve B12 vitamini ile yüklüdür.

Yeşil Yapraklı Sebzeler

Ispanak, lahana ve roka gibi yeşil yapraklı sebzelerin kalorisi düşüktür. Ancak folat da dahil olmak üzere birçok önemli vitamin ve mineralle doludur. 30 gram çiğ ıspanak, 58,2 mcg folat içeriği ile günlük ihtiyacınızın %15'ini sağlar. Yapraklı yeşillikler aynı zamanda lif, K ve A vitaminleri açısından da zengindir.

Pancar

Pancar, ana yemeklere ve tatlılara renk vermesinin yanı sıra birçok önemli besin açısından da zengindir. Gün boyunca ihtiyacınız olan manganez, potasyum ve C vitamininin çoğunu içerir. Aynı zamanda harika bir folat kaynağıdır. 136 gram çiğ pancarda yaklaşık 148 mcg folat bulunur. Pancar, mikro besin içeriğinin yanı sıra sağlık açısından pek çok faydayla ilişkilendirilen bir tür bitki bileşiği olan nitrat bakımından da zengindir.

Turunçgiller

Portakal, greyfurt, limon ve misket limonu gibi turunçgiller lezzetli olmasının yanı sıra folat açısından da zengindir. Sadece bir büyük portakalda 55 mcg folat vardır. Narenciye meyveleri ayrıca bağışıklığı güçlendirmeye ve hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilecek temel bir mikro besin olan C vitamini ile doludur.

Brüksel lahanası

Bu besleyici sebze, turpgillerden oluşan sebze ailesine aittir. Lahana, brokoli, lahana gibi diğer yeşilliklerle yakından akrabadır. Birçok vitamin ve mineralle doludur ve özellikle folat bakımından yüksektir. 78 gram pişmiş Brüksel lahanasında 47 mcg folat yer alır. Aynı zamanda bu sebze, çok sayıda sağlık faydasıyla ilişkilendirilen bir antioksidan olan kaempferolün de harika bir kaynağıdır .

Brokoli

Sağlığı geliştiren çok sayıda özelliği ile bilinen brokoliyi beslenmenize eklemek, bir dizi temel vitamin ve mineral sağlayabilir. Folat söz konusu olduğunda, 91 gram çiğ brokoli yaklaşık 57 mcg folat içerir. Pişmiş brokoli daha da fazla folat içerir. Her 78 gram, 84 mcg folat sağlar. Brokoli ayrıca manganez ve C, K ve A vitaminleri bakımından da yüksektir.

Diyetinize daha fazla kuruyemiş ve tohum eklemek günlük folat ihtiyaçlarınızı karşılamanıza da yardımcı olabilir.

Muz

Çok çeşitli vitamin ve mineraller açısından zengin olan muz, bir besin deposudur. Özellikle folat bakımından zengindir. Folat bakımından zengin diğer birkaç gıdayla eşleştirildiğinde günlük ihtiyaçlarınızı karşılamanıza kolayca yardımcı olabilir. Orta boy bir muz 23,6 mcg folat içerir. Bu meyve, potasyum, B6 vitamini ve manganez gibi diğer besin maddeleri açısından da zengindir.

Avokado

Kremsi dokusu ve tadı nedeniyle popüler olan avokado, folat da dahil olmak üzere birçok önemli besin maddesinin mükemmel bir kaynağıdır. Çiğ avokadonun yarısı 82 mcg folat içerir. Bu da tüm gün boyunca ihtiyacınız olan miktarın yaklaşık %21'ini oluşturur. Ayrıca avokado potasyum, K, C ve B6 vitaminleri açısından da zengindir.

Folik Asit Nasıl Kullanılır?

Eğer kendinize veya çocuğunuza folik asit reçete edildiyse, ilacı nasıl ve ne zaman alacağınız konusunda doktorunuzun talimatlarına uymanız gerekir. Çocuk sahibi olmaya çalışırken (ideal olarak doğumdan 3 ay önce) ve hamileliğin ilk 12 haftasında folik asit almanız önerilir. Hamile kalmaya çalışıyorsanız ve hamileliğin ilk 12 haftasındaysanız olağan doz günde bir kez alınan 400 mikrogramdır. Folat eksikliğinde ise doz yetişkinler ve 1 yaşın üzerindeki çocuklar için günde bir kez alınan 5 mg'dır. Bazen doz günde 15 mg'a kadar çıkarılır. Eksikliği önlemek amacıyla da yetişkinler ve 12 yaş üstü çocuklar, her 1-7 günde bir 5 mg folik asit kullanabilir.

Folik Asitin Zararları Nelerdir?

Folik asit genellikle vücut için gerekli ve faydalı bir vitamindir. Ancak, aşırı miktarda alındığında bazı olumsuz etkiler ortaya çıkabilir. Yüksek dozlarda folik asit tüketimi, vücutta B12 vitamini eksikliğini maskelleyebilir.