Pil Tedavisi Titreme ve Kronik Ağrılara Son Veriyor

Parkinson ve titreme gibi hareket bozukluklarında ve kronik hale gelen bazı ağrılarda kullanılan pil tedavisiyle hastaların şikayetleri önemli ölçüde azalıyor. Ancak cerrahi açıdan en uygun zamanı yakalamak için erken dönemde doktora başvurmak önemli.

Hareket bozukluğu, kuvvet ya da duyu kaybı olmaksızın hareketlerin başlaması ve sürdürülmesi esnasında görülen yavaşlama, hareketlerde düzensizlik veya titreme gibi durumları ifade eden bir tablo. Büyük bir kısmı beyinde hücreler arasında iletişimi sağlayan kimyasalların azalmasından veya bunların düzensizliğinden kaynaklanıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Beyin ve Sinir Cerrahisi Bölümü Direktörü Prof. Dr. Mehmet Çağlar Berk, “Sorunun genetik temelleri de mevcut” diyor ancak henüz tam olarak çözülmediğini de ekliyor. Örneğin Parkinson hastalığında bu yönde genetik çalışmalar mevcut. Özellikle daha yaygın olarak görülen esansiyel tremorun da (titreme) aile içinde genetik geçişli olduğu biliniyor. Sadece hareket bozukluğunda değil, ağrılarda da hastaların yaşam kalitesini yükselten pil tedavisiyle ilgili yazımızın devamında, Prof. Dr. Mehmet Çağlar Berk’in paylaştığı bilgilerle konuya daha geniş açıdan baktık…

Hangi Hastalıklarda Hareket Bozukluğu Yaşanıyor?

En çok bilinen hareket bozukluğu hastalıkları, orta ve ileri yaş gruplarında görülen Parkinson ve esansiyel tremor. Esansiyel tremor daha yaygın ancak daha az sıklıkla tedavi gerektiren bir hastalık. Parkinson ise üzerinde daha çok bilimsel çalışmanın yapıldığı ve daha etkin tedavilerin araştırıldığı bir sorun. Özellikle; hastalarda sıklıkla hareketlerde yavaşlama, vücutta genel bir sertlik hali, denge bozukluğu ve istirahat halinde görülen titremeyle kendini gösteriyor.

Parkinson ilk zamanlarında diğer hareket bozukluğu hastalıklarıyla karıştırılabiliyor. Teşhis konduktan sonra ilk olarak ilaç tedavisi uygulanıyor. Bazen hızlı ilerlediği dönemler olurken, yıllarca hiç ilerlemediği de olabiliyor. Ancak hastalığın yavaş da olsa ilerlemesiyle birlikte cerrahi tedavi de gündeme gelebiliyor. Özellikle ilaç tedavisine yanıt alınamadığı durumlarda (ilaçların yetersiz kalması ya da yan etkilerin olması gibi) cerrahi tedavi seçeneği değerlendiriliyor. Özellikle Parkinson hastalığında cerrahinin en faydalı olduğu bir dönem var ki bu da hastalığın orta evresine denk geliyor. Çok erken dönemlerde hastalar ilaç tedavisinden yeterli faydayı gördükleri için cerrahiye ihtiyaç duyulmuyor. Çok ileri dönemlerde ise artık cerrahiden fayda görmeyecek bir durum söz konusu oluyor. Dolayısıyla cerrahinin erken dönemde düşünülmesi ve değerlendirilmesi önemli.

Beyin Pili Tedavisine Ne Zaman Başvuruluyor?

Beyin pili, kalp piline benzeyen, göğüse yerleştirilen küçük bir cihaz. İki elektrot aracılığıyla beyindeki bir merkeze (hareket bozukluklarında sıkıntının ortaya çıktığı merkez) büyük bir hassasiyetle elektrik iletiyor. Bu şekilde hareket bozukluğu azaltılıyor ya da ortadan kaldırılıyor.

Beyin pili tedavisinde hastalar için ideal zaman, ilaçlarından yeterli faydayı görmedikleri ya da ilaçtan gördükleri faydanın azalmaya başladığı dönemdir. Bu tedavideki esas amaç, ilacın yaptığı faydayı elektriksel uyarı ile- bir anlamda taklit etmek. Bu da aslında Parkinson hastalığında biyolojik saati geriye almaya benziyor; beyin pili ameliyatı ile hastalığın semptomlarını 10-15 yıla kadar geriye götürmek mümkün oluyor.

Beyin Pili Ameliyatı Nasıl Yapılıyor?

Beyin pili ameliyatı için ilk olarak görüntüleme yöntemleriyle beynin haritası çıkarılıyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nde ameliyatın ön hazırlık kısmı mümkün olduğu kadar ameliyathanenin dışında gerçekleştiriliyor. Bu aşamada bilgisayar aracılığıyla hedef tespit edildikten sonra buraya en sağlıklı şekilde nasıl ulaşılacağı planlanıyor. Sonrasında hasta genel anestezi altında ameliyata alınıyor. Belirlenen yerlere elektrotlar yerleştiriliyor ve doğru yerlerde olup olmadığı tekrar görüntüleme yöntemleriyle kontrol ediliyor. Elektrotların uzatma kabloları vasıtasıyla göğüste cilt altında bulunan pile bağlanmasının ardından hasta uyandırılıyor.

Genel Anestezi Altında Yapılmasının Hastaya Yararı Var Mı?

Beyin pili ameliyatları 1987 yılından bu yana yapılıyor. Bugüne kadar 300 binin üzerine Parkinson hastasına başarıyla uygulanmış bir tedavi. Teknolojinin bugünkü kadar gelişmediği ilk dönemlerde, özellikle ameliyat sırasında elektrotların nereye yerleştirildiğinden emin olunmadığı için hasta uyanık bırakılıyor ve bazı testler uygulanıyordu. Ancak günümüzde ileri görüntüleme teknikleri ve hibrit ameliyathane gibi yenilikçi uygulamaların devreye girmesiyle artık buna ihtiyaç kalmadı. Ameliyatlar genel anestezi altında yapılabiliyor. Bu da hastaya hem konfor sağlıyor hem de ameliyat süresini ciddi oranda kısaltıyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nde uygulanan tekniklerle ameliyat 4-4,5 saatte tamamlanıyor. Hastalar 1-2 gün hastanede kalıyor. İlk gece daha yakından takip edebilmek için hasta yoğun bakımda tutuluyor ancak çoğu hasta ameliyattan sonra birinci günde evine gidebilecek duruma geliyor.  

Beyin Pilinin Başarı Oranları

Beyin pili ameliyatının Parkinson, epilepsi ve tremor sorunlarının çözümünde başarısı yüksek düzeylerde…

Her şeyden önce beyin pili, hastalığın kendisini tedavi etmeyi değil, hastanın şikayetlerini azaltmayı amaçlayan bir tedavi. Bu önemli, çünkü hastanın şikayetleri azaltıldığında yaşam kalitesi de ciddi oranda yükseliyor. Eğer ameliyat planlanırken ortaya konan hedeflere ulaşılırsa hastanın şikayetleri %80-85 oranında, hatta daha yüksek oranlarda azalıyor. Bardak ya da kalem tutamama, yürüyememe gibi sorunlar büyük oranda ortadan kalkıyor. Titreme şikayetlerinin azaltılmasında %75-85 oranında başarı sağlanıyor. Hareketlerdeki yavaşlamada %50-60, vücuttaki sertlik şikayetlerinde %60-70 düzeyinde bir iyileşme söz konusu. Tabii burada önemli olan elektrotun tam hedeflenen, en doğru noktada olmasıdır. Sonuç olarak kapalı yapılan bir ameliyat ve hedeflenen alanın 3-4 mm gibi çok küçük bir alan olduğu düşünüldüğünde, elektrotların hassasiyetle ve en doğru yerde konumlanması alınacak sonucun başarısını da yükselten önemli bir etken.

Pil Tedavisi Herkese Uygulanabiliyor Mu?

Herhangi bir yaş sınır yok. Çocuklardaki hareket bozukluklarının çoğu genetik kökenli olsa da beyin pili tedavisi onlarda da başarıyla uygulanıyor. Beyin pili tedavisinde önemli olan; hastada kalp, tansiyon, akciğer hastalıkları gibi ameliyatı engelleyecek durumların olmamasıdır. İlaçların yetersiz kaldığı ya da yan etkilerinden dolayı istenilen dozların verilemediği hastalar da pil tedavisinden faydalanıyor.

Beyin Pili Nereye Yerleştiriliyor?

Pil, genellikle göğsün üst kısmına, cilt altına yerleştiriliyor.

Beyin Pilinin Kullanım Süresi

İki çeşit beyin pili var; şarj edilebilen ve şarj edilemeyen piller. Şarj edilemeyen piller 5-6 yıl kullanılıyor. Şarj edilebilen piller ise 10-12 yıllık bir ömre sahip. Pilin ömrü bittiğinde de 10-15 dakikalık bir işlemle değiştirilmesi mümkün. Üstelik hastanın genel anestezi almasına da gerek yok.

Kronik Ağrılar İçin De Pil Tedavisi Kullanılıyor Mu?

Bu tip ağrılar için omurilik üzerine yerleştirilen piller var ve hareket bozuklukları için değil, kronik ağrılar için kullanılıyor. Örneğin omurga cerrahisi – özellikle bel fıtığı ameliyatları sonrasında devam eden ya da kronik hale gelen ağrılarda, diyabetik nöropatiye bağlı ağrılarda, sinir zedelenmesinden kaynaklanan ağrılarda kullanımı söz konusu.