Robotik Cerrahi Nedir ve Hangi Hastalıklar İçin Kullanılır?

Bazen doktorlar ameliyat sırasında yardıma ihtiyaç duyar. Özellikle de daha küçük ve hassas hareketler gerektiren operasyonlar zorlayıcı olur. Robotik cerrahinin devreye girdiği yer de burasıdır. Robotik veya robot destekli cerrahi, doktorların zorlu tıbbi prosedürleri daha fazla doğruluk ve kontrolle gerçekleştirmesini sağlar. Gelişmiş bilgisayar teknolojisini yetenekli cerrahların deneyimiyle birleştiren bu teknoloji, cerraha vücudun karmaşık anatomisinin 10x büyütülmüş, yüksek çözünürlüklü, 3 boyutlu görüntüsünü sağlar.

Robotik Cerrahi Nedir?

Robotik Cerrahi, hastalar üzerinde operasyonlar gerçekleştirmek için robotik bir sistem kullanmaktan oluşur. Minimal invaziv cerrahi gibi, tek başına gerçekleştirilebilir veya geleneksel açık cerrahi prosedürüyle birlikte uygulanabilir. Doktorların birçok karmaşık prosedürü geleneksel prosedürlerle mümkün olandan daha fazla hassasiyet, esneklik ve kontrolle gerçekleştirmesini sağlayar. Genellikle küçük kesiler yoluyla gerçekleştirilir. Ancak bazen açık ameliyatlarda kullanılır. Robotik cerrahiye robot yardımlı cerrahi de denir.

Çoğu zaman, robotik cerrahi sistemi bir kamera kolu ve bunlara bağlı cerrahi aletlerle mekanik kollar içerir. Cerrah, ameliyat masasının yakınındaki konsol adı verilen bir kontrol merkezinde otururken kolları kontrol eder. Cerrahi bölgenin büyütülmüş, yüksek çözünürlüklü, 3B görünümünü görür. Ayrıca cerrah, insan elinden daha küçük, daha esnek ve manevra kabiliyeti daha yüksek olan özel cerrahi aletleri manipüle etmek için konsoldaki kontrolleri kullanır. Robot, cerrahın el hareketlerini taklit ederken el titremelerini en aza indirir. Cerrah, böylece en karmaşık prosedürler sırasında bile gelişmiş hassasiyet, el becerisi ve kontrolle ameliyat yapabilir.

Robotik Cerrahi Avantajları Nelerdir?

Geleneksel cerrahiye kıyasla robotik cerrahi daha hassastır. Doktorlara daha fazla kontrol ve hareket aralığı sağlar. Robotik kollar 360 derece dönebilir ve insan vücudunun ulaşılması zor bölgelerine ulaşabilir. Robotik cerrahiden önce bazı operasyonlar zordu hatta imkansızdı. 3D görüntüleme ile doktorlar cerrahi alanı, hatta mikroskobik yapıları bile daha net görebilirler. Robotik cerrahi avantajları şunlardır:

• Daha az ağrı ve kanama
• Ameliyattan sonra enfeksiyon gibi daha az sorun
• Daha kısa hastanede kalış süreleri (genellikle 1-2 gece)
• Daha hızlı iyileşme (6 hafta içinde tam iyileşme)
• Günlük aktivitelere daha hızlı dönüş
• Daha az yara izi
• Ameliyattan sonra genel yaşam kalitesinin daha iyi olması

Tüm bu avantajlarına rağmen geleneksel cerrahi gibi robotik cerrahide de enfeksiyon ve komplikasyon olasılığı vardır. Ancak bu riskler geleneksel yöntemlere göre daha az olur.

Ürolojide Robotik Cerrahi

Hasta ve cerrah için sağladığı avantajlar nedeniyle giderek daha fazla cerrahi tedavi, robotik cerrahiye uygun hale gelir. Ürolojide robotik cerrahi, prostat kanseri (prostatektomi), böbrek kanseri (nefrektomi), mesane kanseri , genital prolapsus, üretra stenozu ve diğer patolojilerin tedavisinde kullanılır. Ürolojide en çok kullanılan robotik cerrahi yöntemleri şunlardır:

• Prostatektomi
• Parsiyel ve radikal nefrektomi
• Pyelo/Üreteroplasti
• Sistektomi
• Retroperitoneal Lenf Düğümü Diseksiyonu veya RPLND

Kanser Tedavisinde Robotik Cerrahi

Bazı kanser türleri için geleneksel açık cerrahi en iyi seçenek olmayabilir. Robotik cerrahide, özel eğitimli cerrahlar, hastanın kanserini çıkarmak için küçük cerrahi aletler ve bir bilgisayar konsolu da dahil olmak üzere robotik teknolojiyi kullanır.

Robotik cerrahi genellikle laparoskopiktir. Ameliyat sırasında cerrah, hastanın cildindeki küçük kesiklerden laparoskop adı verilen hafif ve minik bir kameraya sahip ince bir alet yerleştirir. Laparoskop görüntüleri bir video monitörüne geri gönderir, böylece cerrah daha büyük kesikler yapmak zorunda kalmadan içeriyi görebilir. Genel olarak cerrahlar kanser cerrahisi yaparken iki temel hedefe sahiptir:

• Hastanın kanserine en etkili şekilde mücadele etmek
• Hastanın en kısa sürede ve sorunsuz bir şekilde iyileşmesini sağlamak

Hastanın kanser türü ve evresi ile prognozu da ameliyat hedeflerinin belirlenmesinde yardımcı olur. Hastanın durumuna bağlı olarak, ameliyat için olası hedefler şunlar olabilir:

• Tümörü tamamen çıkararak kanseri tedavi etmek
• Kemoterapi veya diğer tedavilere hazırlanmak için tümörün boyutunun küçültülmesi
• Ağrı veya fonksiyon kaybı gibi semptomların hafifletilmesi

Genel Cerrahide Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi, genel cerrahinin birçok farklı alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu teknoloji, özellikle karmaşık anatomik bölgelerde gerçekleştirilen ameliyatlarda büyük avantajlar sağlar. Genel cerrahide birbirinden farklı pek çok prosedürde robotik cerrahi kullanılabilir. Bu prosedürlerden bazıları şöyledir:

• Kolorektal Cerrahi: Kolorektal cerrahi, kolon ve rektumda meydana gelen hastalıkların tedavisini içerir. Kolorektal kanser, inflamatuar bağırsak hastalıkları ve divertiküler hastalıklar gibi durumlar, robotik cerrahi ile tedavi edilebilir. Robotik sistemler, cerrahların pelvik bölge gibi dar alanlarda daha hassas ve kontrollü hareketler yapmasına olanak tanır.
• Fıtık Onarımı: Özellikle inguinal fıtık, ventral fıtık ve hiatal fıtık onarımlarında robotik cerrahi tercih edilmektedir. Robotik sistemler, fıtık onarımı sırasında cerrahlara daha iyi bir doku manipülasyonu ve daha iyi bir görüş açısı sağlar.
• Safra Kesesi Ameliyatları: Safra kesesi taşları ve kolesistit gibi durumlar, genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Robotik cerrahi, safra kesesi ameliyatlarında minimal invaziv bir yaklaşım sunar.
• Mide Cerrahisi: Mide kanseri, mide fıtığı ve obezite cerrahisi (bariatrik cerrahi) gibi durumlar, robotik cerrahi ile tedavi edilebilir. Robotik cerrahinin sağladığı yüksek çözünürlüklü 3D görüntüleme ve hassas cerrahi aletler, cerrahların mide ve çevresindeki karmaşık anatomik yapıları daha iyi anlamasına ve işlem sırasında daha dikkatli olmalarına olanak tanır. Bu, özellikle gastrektomi ve gastrik bypass gibi karmaşık işlemler sırasında büyük bir avantaj sağlar.

Jinekolojide Robotik Cerrahi

Jinekoloji, kadın üreme sistemiyle ilgili hastalıkların tanı ve tedavisini içeren bir tıp dalıdır. Bu alandaki cerrahi müdahaleler, son yıllarda önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Robotik cerrahi, jinekolojik operasyonlarda yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu sayede daha az invaziv, daha hassas ve daha etkili cerrahi prosedürler mümkün hale gelmiştir. Jinekolojide robotik cerrahi alanları şöyle sıralanabilir:

• Histerektomi: Robotik histerektomi, özellikle endometriozis, myomlar ve rahim kanseri gibi durumların tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Robotik cerrahi, cerrahlara daha büyük bir hareket özgürlüğü ve daha iyi bir görüş sağlar. Bu da pelvik bölgedeki karmaşık anatomik yapılarla çalışırken büyük bir avantaj sunar.
• Miomektomi: Miyomlar, rahmin kas dokusunda gelişen iyi huylu tümörlerdir. Bazı durumlarda cerrahi müdahale gerektirir. Robotik miomektomi, miyomların çıkarılmasında kullanılan bir yöntemdir.
• Endometriozis Cerrahisi: Endometriozis, rahim iç tabakasını oluşturan dokunun rahim dışında büyümesi durumudur. Endometriozis odaklarının cerrahi olarak çıkarılması, bu hastalığın tedavisinde önemli bir yer tutar. Robotik cerrahi, endometriozis odaklarının tam ve güvenli bir şekilde çıkarılmasını sağlar.
• Jinekolojik Kanser Cerrahisi: Jinekolojik kanserler, rahim, yumurtalıklar, serviks ve vulva gibi kadın üreme organlarını etkileyen kanser türleridir. Robotik cerrahi, bu kanserlerin tedavisinde giderek artan bir şekilde kullanılmaktadır.

Kulak Burun Boğaz ve Baş Boğaz Cerrahisinde Robotik Cerrahi

Kulak Burun Boğaz (KBB) ve baş boyun cerrahisi, karmaşık anatomik yapıları ve kritik fonksiyonları nedeniyle hassasiyet gerektiren bir alandır. Bu alandaki cerrahi müdahaleler, genellikle dar alanlarda ve önemli damar, sinir yapılarının yakınında gerçekleştirilir. Robotik cerrahi, bu zorlukların üstesinden gelmek için geliştirilmiş modern bir teknoloji olarak KBB ve baş boyun cerrahisinde giderek daha fazla kullanılır. Robotik cerrahinin KBB ve baş boyun cerrahisinde kullanım alanları şöyle sıralanabilir:

• Transoral Robotik Cerrahi (TORS): Bu teknik, ağız yoluyla erişim sağlanarak gerçekleştirilen ameliyatlar için kullanılır ve özellikle orofarenks, hipofarenks ve gırtlak bölgesindeki tümörlerin çıkarılmasında etkilidir.
• Tiroidektomi: tiroid bezinin kısmen veya tamamen çıkarılması işlemidir ve bu operasyon genellikle boyun bölgesinde bir kesi gerektirir. Robotik tiroidektomi, geleneksel yöntemlere kıyasla daha estetik bir çözüm sunar.
• Sinüs Cerrahisi: Robotik sinüs cerrahisi, özellikle karmaşık sinüs anatomisine sahip hastalarda etkili bir seçenek sunar. Robotik sistemler, cerrahların sinüs içindeki dar alanlarda daha hassas ve kontrollü hareketler yapmasına olanak tanır.
• Baş ve Boyun Kanser Cerrahisi: Baş ve boyun bölgesinde yer alan kanserlerin tedavisinde robotik cerrahi, cerrahlar için önemli bir araç haline gelmiştir. Özellikle, nazofarenks, ağız tabanı ve larinks gibi zor bölgelerdeki tümörlerin çıkarılmasında robotik cerrahi büyük bir avantaj sunar.

Kalp Damar Cerrahisinde Robotik Cerrahi

Kalp damar cerrahisi, yüksek hassasiyet ve dikkat gerektiren karmaşık operasyonları kapsar. Robotik cerrahinin bu alana entegrasyonu, cerrahlara daha önce mümkün olmayan bir hassasiyet ve kontrol sunar. Robotik cerrahi, minimal invaziv yöntemlerin ötesine geçerek, cerrahların karmaşık prosedürleri daha güvenli ve etkili bir şekilde gerçekleştirmelerine olanak tanır. Kalp damar cerrahisinde robotik cerrahi aşağıdaki alanlarda kullanılır:

• Koroner Arter Bypass Grefti (CABG): Koroner Arter Bypass Grefti (CABG), tıkalı arterlerin baypas edilmesiyle kalp kasına kan akışının yeniden sağlanmasını amaçlar. Robotik cerrahi, bu tür bypass işlemlerinde minimal invaziv bir yaklaşım sunarak, hastaların iyileşme sürecini hızlandırır.
• Atriyal Fibrilasyon Tedavisi: Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odacıklarının düzensiz ve hızlı atmasıyla karakterize edilen bir ritim bozukluğudur. Robotik cerrahi, atriyal fibrilasyonun cerrahi tedavisinde minimal invaziv bir yöntem olarak kullanılır.
• Mitral Kapak Tamiri ve Değişimi: Mitral kapak hastalıkları, kalbin sol tarafında bulunan mitral kapağın işlev bozukluğu nedeniyle ortaya çıkar. Robotik mitral kapak cerrahisi, bu kapağın tamiri veya değiştirilmesi işlemini minimal invaziv bir şekilde gerçekleştirir.

Teknoloji gelişmeye devam ettikçe cerrahide robotik rolünün daha da genişlemesi beklenir. Gelecekteki trendler arasında cerrahi karar vermeyi geliştirmek için yapay zeka algoritmalarının entegrasyonu ve robotik teknoloji için yeni uygulamaların keşfi yer alabilir.