Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir? Nasıl Geçer?

Yenidoğan sarılığı, yeni doğmuş bir bebeğin cildinde ve gözlerinde sarı renk değişikliğidir. Özellikle 38. gebelik haftasından önce doğan bebeklerde (erken doğan bebekler) ve bazı anne sütüyle beslenen bebeklerde sık görülen bir durumdur. Yeni doğan bebeklerde sarılık yaygındır ve genellikle zararsızdır. Cildin ve göz beyazlarının sararmasına neden olur. Yenidoğanlardaki tüm sarılık vakalarını bir hemşire veya doktor kontrol etmeli ve izlemelidir. Yenidoğan sarılığının tedavisi, sarılığın ne kadar ciddi olduğuna ve buna neyin sebep olduğuna bağlıdır.

Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan bebekler sıklıkla ciltlerinin ve gözlerinin sarımsı bir renk almasına neden olan sarılıktan etkilenir. Sarılık, bebeğin kanında ve dokularında bilirubin adı verilen bir kimyasalın birikmesinden kaynaklanır. Yeni doğmuş bir bebeğin karaciğeri bilirubini bir yetişkinin karaciğeri kadar iyi temizlemez. Sarılık, bilirubin karaciğerin onu parçalayıp vücuttan atabileceğinden daha hızlı biriktiğinde sarılık meydana gelir. Bu nedenle yaklaşık 10 yenidoğandan altısında bir dereceye kadar sarılık görülür.

Hiperbilirubinemi olarak bilinen bu durum genellikle bebeklerde doğumdan sonraki ikinci gün gibi erken bir zamanda ortaya çıkar. Bu durum prematüre bebekler arasında daha yaygındır. Bu normal süreç “fizyolojik sarılık” denilen durumla sonuçlanabilir. Yenidoğan sağlıklıysa hafif sarılık endişelenecek bir şey değildir ve yaklaşık bir hafta içinde kendiliğinden düzelir. Ancak prematüre, hasta veya bilirubin düzeyi çok yüksek olan bir bebeğin yakın takip ve tıbbi tedaviye ihtiyacı olacaktır.

Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir?

Yenidoğan sarılığı, bebeğin cildinin ve göz beyazlarının sarı bir renk almasına neden olur. Sarılık genellikle yüzde ve kafada başlar. Bilirubin seviyesi artarsa renk vücuda yayılır.Özellikle koyu tenli bebeklerde sarılığın görülmesi zor olabilir. Bunu ayırt edebilmek için yenidoğanın burnu veya alın bölgesinde deriye hafifçe bastırmak gerekir. Sarılık ise parmak kaldırıldığında cilt sarı görünecektir. Yenidoğan sarılığı belirtileri genel olarak şu şekildedir;

Erken belirtiler

• Deride ve göz beyazlarında sarımsı bir renk tonu
• Hafif basınç uygulandığında sarı görünen cilt

Altta yatan bir tıbbi durumu gösterebilecek şiddetli sarılık belirtileri şunları içerir:

• Yayılan veya yoğunlaşan sarılık belirtileri
• Sarı rengin derinleşmesi
• 38 santigrat derecenin üzerinde ateş
• İştahsızlık
• Halsizlik ve uyuşukluk
• Yüksek sesle ağlama

Şiddetli sarılık ayrıca bilirubinin beyne geçme riskini de artırır ve bu da kalıcı beyin hasarına neden olabilir. Bu sebeple erken teşhis ve tedavisi oldukça önemlidir.

Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?

Bebek doğumdan sonra nefes almaya başladığı anda, rahimdeyken sahip olduğu fazla kırmızı kan hücreleri parçalanmaya başlar. Bu daha yüksek düzeyde bilirubin üretir. Bilirubin, vücudun eski ve hasar görmüş kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasının atık ürünüdür. Karaciğer bilirubinin atık olarak elimine edilmesine yardımcı olur. Yaşamın ilk birkaç gününde, bebeğin karaciğeri olgunlaşmamıştır ve henüz bu bilirubini düzgün bir şekilde salgılama yeteneğine sahip değildir, bu nedenle bebeğin vücudundaki fazla bilirubin sarılık belirtilerine neden olur. Bunun yanı sıra yenidoğan sarılığı nedenleri şu şekildedir:

• Yetersiz anne sütü,
• Erken doğum (37. gebelik haftasının altında)
• Rh ve ABO kan grubu uyumsuzlukları
• Hemolitik anemi
• Doğumda morarma veya iç kanama
• Enfeksiyon
• Enzim eksikliği

Nadiren sarılığa neden olan etkenler ise şu şekilde;

• Neonatal hepatit (karaciğer iltihabı)
• Nadiren galaktozemi
• Nadiren biliyer atrezi sebep olabilir.

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorlar, cildin ve göz beyazlarının sararmasına dayanarak bir bebeğin sarılık olup olmadığını anlayabilir. Tüm yeni doğan bebekler hastaneden veya doğum merkezinden ayrılmadan önce sarılık açısından kontrol edilir. Bebeğinizin kanındaki bilirubin düzeyini ölçmek tedavinin seyrini belirleyeceği için oldukça önemlidir. Yenidoğan sarılığı teşhisi ve bilirubini ölçmek için kullanılan yöntemler şunları içerir:

• Fiziksel muayene
• Bebeğe ait kan örneğinin laboratuvar testi
• Deriden geçen özel bir ışığın yansımasını ölçen, transkütanöz bilirubinometre adı verilen bir cihazla yapılan cilt testi
• Ultrason taraması, karaciğer biyopsisi veya keşif ameliyatı (nadiren)

Bebek sarılığının altta yatan bir bozukluktan kaynaklandığı düşünülüyorsa doktorunuz ek kan testleri veya idrar testleri isteyebilir.

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir?

Yenidoğan sarılığı tedavisi sarılığın şiddetine göre değişkenlik gösterebilir. Hafif yenidoğan sarılığı genellikle iki veya üç hafta içinde kendi kendine kaybolur. Orta veya şiddetli sarılıklarda bebeğini yenidoğan odasında daha uzun süre kalması veya tekrar hastaneye yatırılması gerekebilir. Bebeğin kanındaki bilirubin seviyesini düşürmeye yönelik tedaviler şunları içerebilir:

• Geliştirilmiş beslenme: Kilo kaybını önlemek için doktorunuz bebeğin yeterli beslenmesini sağlamak amacıyla daha sık beslenme veya takviye önerebilir.
• Işık terapisi (fototerapi): Bebeğin mavi-yeşil spektrumda ışık yayan özel bir lambanın altına yerleştirilebilir. Işık, bilirubin moleküllerinin şeklini ve yapısını, hem idrar hem de dışkıyla atılabilecek şekilde değiştirir. Tedavi sırasında bebeğe sadece bebek bezi ve koruyucu göz bandı takılacaktır. Işık terapisi, ışık yayan bir ped veya şilte kullanılarak desteklenebilir.
• İntravenöz immünoglobulin (IVIg): Sarılık anne ve bebek arasındaki kan grubu farklılıklarından kaynaklanabilir. Bu durum, bebeğin anneden gelen ve bebeğin kırmızı kan hücrelerinin hızla parçalanmasına katkıda bulunan antikorları taşımasıyla sonuçlanır. Antikor düzeylerini azaltabilen bir kan proteini olan immünoglobulinin intravenöz transfüzyonu, sarılığı azaltabilir ve kan değişimi ihtiyacını azaltabilir, ancak sonuçlar kesin değildir.
• Değişim transfüzyonu. Nadiren, şiddetli sarılık diğer tedavilere yanıt vermediğinde, bebeğe kan değişimi yapılması gerekebilir. Bu, tekrar tekrar küçük miktarlarda kanın alınmasını ve bunun donör kanıyla değiştirilmesini, böylece bilirubin ve anneye ait antikorların seyreltilmesini içerir; bu, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde gerçekleştirilen bir prosedürdür.

Bebeklerin çoğu tedaviye iyi yanıt verir ve birkaç gün sonra hastaneden ayrılabilir. Bunun yanı sıra mamayla beslenen bebeklerde sarılık genellikle iki hafta içinde kendiliğinden kaybolur. Anne sütüyle beslenen bebeklerde sarılık bir ay veya daha uzun sürebilir.

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Önlenir?

Yenidoğanlarda sarılık normaldir ve genellikle önlenemez. Bebeği sık sık besleyerek şiddetli sarılık geliştirme riskini azatılabilir. Sık sık beslenmek bebeğinizin daha fazla dışkı çıkarmasını sağlayacaktır. Süt ayrıca bebeğin karaciğerine bilirubini işlemek için ihtiyaç duyduğu enerjiyi de verir. Bebeğinizin dışkısı koyu yeşilden sarıya dönmelidir. Yenidoğan sarılığı önleme yöntemleri ise şu şekildedir;

• Anne sütüyle beslenen bebekler : Bebeğinizi yaşamının ilk haftasında günde 8 ila 12 kez emzirmek önerilir.
• Mamayla beslenen bebekler : Dehidrasyonu önlemek ve sarılığın kötüleşmesini önlemek için bebeğinize ek mama beslemeleri sunmak gerekebilir. Bebeğe , yaşamının ilk haftasında her iki ila üç saatte bir ila iki ons (30 ila 60 mililitre) mama verilmelidir. 24 saatlik süre içinde en az sekiz besleme sağlamak sarılığı önleme konusunda yardımcı bir etkendir.

Ayrıca hastaneden ayrıldıktan kısa bir süre sonra bebeğinizin sağlık uzmanına ziyaret için geri dönülmesi gerekir. Bebeğin bilirubin düzeyi üç ila beş günlükken en yüksek seviyede olacaktır. Ziyaretin zamanlaması, bebeğin hastaneden çıktığındaki yaşam süresine, hastaneden çıkarken bilirubin düzeyine ve diğer faktörlere bağlı olacaktır.