Haşimato: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Haşimato hastalığı tiroit bezini etkileyen bir rahatsızlıktır. Haşimato tiroiditi olarak da isimlendirilen bu hastalık tiroit bezinin az çalışmasına neden olur.

Haşimato Hastalığı Nedir?

Haşimato hastalığı; tiroit bezlerinin az çalışmasına yani hipotiroidizme yol açan otoimmün bir hastalıktır. Hipotiroidizme yol açan hastalıklar arasında en sık görülendir.

Tiroit, boynun ön bölümünde yer alan kelebek şeklinde bir organdır. Tiroit bezleri, tiroit hormonlarının sentezinden sorumludur ve bu bezler endokrin sistemin bir parçasıdır.

Tiroit hormonları vücutta metabolizma üzerinde etki gösterir. Bu hormonların yeterince üretilememesi kalp ritminden, kalori yakımına pek çok konuda sorunların oluşmasına yol açar.

Haşimato Belirtileri Nelerdir?

Haşimato hastalarında erken dönemde herhangi bir belirti ve bulgu olmayabileceği gibi hastaların tiroit bezinde büyüme görülebilir. Bu büyüme boynun ön kısmında Adem elmasının hemen altındaki bölümde oluşur.

Haşimato hastalığı yıllar içerisinde yavaş yavaş gelişir ve tiroit dokusunda kronik bir hasara yol açar. Asıl sebep vücudun tiroit bezini yabancı bir doku gibi tanıması ama ve onu harap etmeye çalışmasıdır. Bunu tiroit bezine karşı ürettiği antikor adını verdiğimiz maddeler aracılığıyla yapar. Hasarlanan tiroit dokusu yeterince hormon sentezleyemez. Sonuç olarak da kandaki tiroit hormonu düzeyleri düşer. Hipotiroidizm olarak adlandırılan bu durum, vücudun farklı bölgelerinde çok sayıda belirtinin ortaya çıkmasına neden olur.

Hipotiroidizm semptomları

• Yorgunluk, uyuşukluk
• Soğuğa karşı dayanıksız hale gelme, çok üşüme
• Kabızlık
• Soluk, kuru cilt
• Şişmiş, ödemli yüz
• Kırılgan tırnaklar
• Saç dökülmesi
• Dilde büyüme
• İstemsiz kilo alımı
• Kas ağrısı, kaslarda hassasiyet ve katılık
• Eklem ağrısı ve tutukluğu
• Kas güçsüzlüğü
• Yoğun veya uzun süren adet dönemleri
• Depresyon
• Unutkanlık olarak sayılabilir.

Haşimato Neden Olur?

Haşimato hastalığı otoimmün bir hastalıktır. Haşimatoda hastanın bağışıklık sistemi, normalde vücuttaki yabancı dokulara karşı üretmesi gereken antikorları tiroit bezine karşı üretir. Bağışıklık sisteminin tiroit bezini yabancı olarak görüp neden tiroite karşı antikor ürettiği henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Ancak hastalık gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı düşünülür.
 

Haşimato hastalığı için risk oluşturan bazı faktörler mevcuttur. Bu faktörler:

• Cinsiyet: Haşimato hastalığı kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.
• Yaş: Haşimato tiroiditi her yaştan insanı etkileyebilir ancak özellikle orta yaş grubundaki kişilerde bu hastalığa daha sık rastlanır.
• Genetik: Ailesinde Haşimato veya başka bir otoimmün hastalık bulunan kişilerde, Haşimato tiroiditi görülme riski artmıştır.
• Radyasyon Maruziyeti: Çok fazla ölçüde çevresel radyasyona maruz kalan kişilerde Haşimato görülme ihtimali daha yüksektir.

Haşimato Teşhisi Nasıl Konulur?

Kuru cilt, kabızlık, aşırı yorgunluk, sesle kalınlaşma veya kabalaşma gibi şikayetlerle doktora başvuran kişiler genellikle Haşimato hastalığı açısından değerlendirilir.

Haşimato hastalığının teşhisinde hastanın belirti ve bulguları oldukça önemlidir. Hastanın belirtileri Haşimato tiroditini düşündürürse kan tahlili yapılır. Kan tahlilinde hastanın tiroit hormonu düzeylerine bakılır. Bu hormonların yanı sıra hipofiz bezinden salgılanan ve tiroit bezini uyaran TSH adlı hormonun da düzeylerine kan tahlili ile bakılır. Haşimato tanısında kullanılabilecek testler:

• Hormon Testi: Bu testte hem tiroit hormonlarının hem de TSH’ın kandaki konsantrasyonu ölçülür. Eğer tiroid bezi az çalışıyorsa tiroit hormonu değerleri düşük olacaktır. TSH ise tiroit bezini daha fazla uyararak hormon üretimini artırmayı hedefler. Bu durumda az çalışan tiroit bezini uyarmak için TSH değeri yükselir.
• Antikor Testi: Haşimato otoimmün bir hastalıktır ve bu durum vücutta anormal antikor oluşmasıyla sonuçlanır. Tiroit peroksidaz (TPO), normalde tiroit bezinde bulunan ve hormon üretiminde rol oynayan bir enzimdir. Haşimato’da bu enzime karşı TPO antikorları oluşur. Ayrıca Anti Tg antikorları da pozitif bulunabilir.Haşimato hastalarında bu antikorların varlığı kan tahlili ile gösterilebilir. Ancak her Haşimato hastasında bu antikor testinin pozitif çıkmadığı veya testi pozitif çıkan herkesin Haşimato belirtileri göstermediği unutulmamalıdır.

Haşimato hastalığının tanısında en sık kullanılan yöntem hormon testidir. Tiroit hormonları ve TSH değerlerinin ölçüldüğü bu test tedavide ilaç dozu ayarlamasında ve tedavinin takibinde de kullanılabilir.

Haşimato ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Haşimato hastalığı tedavi edilmediğinde bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Haşimatoya bağlı oluşabilecek komplikasyonlar:

• Guatr: İşlevini tam olarak yerine getiremeyen tiroit bezi daha fazla çalışması için sürekli bir uyarıya maruz kalır. Bu durum da guatr olarak bilinen tiroit bezinin büyümesine yol açar. Guatr çoğunlukla büyük bir problem oluşturmaz. Ancak bazı kişiler guatrın görüntüsünden rahatsız olabilir. Aşırı boyuta ulaşan guatrlar yutkunmayı ve nefes alıp vermeyi zorlaştırabilir.
• Kalp Rahatsızlıkları: Hipotiroidizm sorunu olan kişilerde “kötü” kolesterol olarak tanımlanan LDL düzeylerinde artışa neden olabilir. Yüksek LDL düzeyleri kalp hastalığı riskini artırır. Ayrıca tedavi edilmemiş Haşimato hastalığı kalpte büyümeye, kalp yetmezliğine yol açabilir.
• Zihinsel Problemler: Haşimato hastalığında görülebilen depresyon zamanla ilerleyerek daha ağır hale gelebilir. Haşimato ayrıca mental fonksiyonlarda yavaşlamaya yol açabilir. Bunlara ek olarak Haşimato, hem kadın hem de erkeklerde cinsel isteği (libidoyu) azaltabilir.
• Miksödem: Tedavi edilmemiş Haşimato uzun dönemde hayatı tehdit edebilecek derece ciddi bir durum olan miksödeme neden olabilir. Uyuşuklukla başlayan ve bilinç kaybına kadar giden mental durum değişiklikleri miksödem belirtisi olabilir. Miksödem koması; aşırı soğuğa maruz kalmak, sedatif ilaç kullanmak, enfeksiyon ve vücudu strese sokabilecek diğer durumlar tarafından tetiklenebilir. Miksödem, acil tıbbi müdahale gerektiren bir sağlık sorunudur. Genellikle ciddi solunum ve kardiyovasküler sistem hastalığı olan yaşlı bireylerde gözlenir.
• Doğum Kusurları: Tedavi edilmemiş Haşimato hastalığı nedeniyle hipotiroidizm etkisi olan annelerden doğan bebeklerde, sağlıklı annelerden doğan bebeklere oranla daha fazla doğum kusuru görülür. Bu bebekler, zihinsel ve gelişimsel geriliklere daha yatkındır. Hipotiroidizm altında geçirilen gebeliklerde bebekte yarık damak gibi anomalilere daha sık rastlanır. Yine bu bebeklerde beyin, kalp ve böbrek ile ilgili problem de görülebilir. Bu nedenle hamile kalmayı planlayan kadınların tiroit hormon düzeylerine baktırması faydalı olur.

Haşimato Tedavisi Nasıldır?

Haşimatoda tiroit hormon düzeylerini normal seviyeye çıkarmaya yarayan tedaviler uygulanır. Haşimato hastası düzenli aralıklarla kontrole çağrılarak hormon düzeyleri takip edilir.

Haşimato tedavisi genellikle ömür boyu devam eder.

Haşimatoya bağlı hormon eksikliği yaşayan hastalara sentetik (yapay) tiroit hormonu türevleri verilir. Bu durumda genellikle günlük olarak alınması gereken levotiroksin kullanılır. Levotiroksin, normalde tiroitte üretilen tiroksin hormonunun kimyasal eşleniğidir. Bu ilacın düzenli kullanımıyla hipotiroidizm belirtileri ortadan kaldırılabilir.

Levotiroksin dozunun doğru ayarlanabilmesi için tedavi başladıktan 6-8 hafta sonra hastanın TSH seviyeleri kontrol edilir. Her doz değişikliğinden sonra bu süreç tekrarlanır. Tiroit hormonlarını normal düzeye getiren ilaç dozu ayarlandıktan sonra hastanın yılda bir kez kontrole gitmesi yeterli olur. Levotiroksinin aşırı kullanımı kemik erimesi, aritmi gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle ilacın doğru dozda kullanılması oldukça önemlidir.

Koroner kalp hastalığı olan ve hipotiroidizmi ağır seyreden hastalarda hormon tedavisine yüksek dozdan başlamak, vücudun metabolizmanın artan ihtiyaçlarını karşılamada zorlanmasına neden olabilir. Bu nedenle bu hasta gruplarında tedaviye küçük dozlarla başlamak gerekir.

Levotiroksin doğru dozda kullanıldığında genellikle yan etkiye sebep olmaz. Levotiroksin ilacının gereken etkiyi gösterebilmesi için dozların atlanmadan, düzenli olarak kullanılması gerekir.

Haşimato hastalığı, çok sayıda belirti ve bulguya neden olur. Hastalık doğru tedavi edilmediğinde ciddi sonuçları olabilecek sağlık sorunları ortaya çıkar. Bu nedenle hipotiroidizm şüphesi taşıyan kişiler en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak gerekli kontrollerini yaptırmalıdır.