Hipertiroidi: Nedir, Belirtileri, Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Hipertiroidi, tiroit bezinin çok fazla tiroit hormonu üretmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu durumda vücudunuzun metabolizması hızlanabilir, dolayısıyla kontrolünüz dışında bir kilo kaybı ve hızlı veya düzensiz kalp atışı görülebilir. Hipertiroidiye yönelik çeşitli tedaviler bulunur. Tiroit hormonlarının üretimini yavaşlatan anti-tiroid ilaçları ve radyoaktif iyot kullanılabilir. Bazen tedavi kapsamında, tiroit bezinin tamamı veya bir kısmı çıkarılarak ameliyat yapılır.

Hipertiroidi Nedir?

Tiroit, boynunuzun ön tarafında bulunan küçük ve kelebek şekilli bir bez olarak bilinir. Bu bez, hücrelerin enerji kullanımını kontrol eden iki ana hormon olan, tetraiyodotironin (T4) ve triiyodotironin (T3) üretmekten sorumludur. T4 ve T3 hormonlarının salınımı yoluyla da metabolizmanız düzenlenir.

Hipertiroidi, tiroit bezinin çok fazla T4, T3 veya her ikisini birden üretmesinin sonucudur. Aşırı aktif olan tiroit bezindeki bu rahatsızlığın teşhisi ve tedavisi sayesinde semptomlar hafifletilebilir ve komplikasyonlar önlenebilir.

Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?

Kanda T4, T3 veya her ikisi de fazla miktarda bulunursa metabolik hız artar. Bu durum hipermetabolik durum olarak tanımlanır. Hipermetabolik bir durumdayken, yüksek kalp atış hızı, yüksek kan basıncı ve el titremeleri yaşamanız olasıdır. Ayrıca fazlaca terleyebilir ve ısıya karşı düşük bir tolerans gösterebilirsiniz. Hipertiroidi, bağırsak hareketlerinin gitgide sıklaşmasına, kilo kaybına ve kadınlarda adet düzensizliğine de yol açabilir.
 

Bunun yanında tiroit bezi simetrik veya tek taraflı olabilen bir guatra dönüşebilir. Gözleriniz dışa doğru büyüyerek, belirgin bir görünüm sergileyebilir. Hipertiroidiye ait diğer belirtileri ise aşağıdaki şekildedir:

• İştahın açılması
• Sinirlilik, huzursuzluk ve konsantrasyonun azalması
• Zayıflık
• Çarpıntı, kalp atışlarının hissedilmesi (palpitasyon)
• Uykuya dalmakda güçlük
• Saçların incelip kırılganlaşması ve saç dökülmesi
• Kaşıntı
• Midede bulantı ve kusma
• Erkek bireylerde meme gelişimi
   

Aşağıdaki belirtileri gösterirseniz derhal doktora görünüp acil müdahale almalısınız:

• Baş dönmesi
• Nefeste darlık
• Bilinç kaybı
• Hızlı ve düzensiz kalp atışı

Hipertiroidi Neden Olur?

Bazı koşullar hipertiroidinin oluşmasına zemin hazırlar. Örneğin, otoimmün bir hastalık olan Graves hastalığı, hipertiroidinin en yaygın nedenlerindendir. Bu hastalıkta antikorlar, tiroidi çok fazla hormon salgılaması için uyarır. Graves hastalığı kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık görülür ve genetik bir hastalık olduğunu düşündüren bir takım bilgiler mevcuttur. Ailenizde Graves hastası bireyler varsa doktorunuz, bu durumdan haberdar olmalıdır.

Hipertiroidinin diğer nedenleri ise şu şekildedir:

• Aşırı iyot
• T4’ün ve T3'ün bezden sızmasına neden olan tiroidit veya tiroid iltihabı varlığı
• Yumurtalıkta veya testiste tümör olması
• Tiroit veya hipofiz bezinde iyi huylu tümörler
• Diyet sebebiyle veya ilaçlar yoluyla alınan büyük miktarlarda tetraiyodotironin

Hipertiroidi ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

• Kalp rahatsızlıkları: Hipertiroidinin en ciddi komplikasyonlarından biri kalp ile ilgili sorunlardır. Hızlı kalp atışı, inme riskini artıran atriyal fibrilasyon adı verilen kalp ritmi bozukluğu ve kalbin, vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar dolaşım yapamadığı konjestif kalp yetmezliği bu sorunlar arasında yer alır.
• Kolayca kırılabilen kemikler: Tedavi edilmeyip ihmal olan hipertiroidi, osteoporoz olarak isimlendirilen zayıf ve kırılgan kemiklere yol açabilir. Kemiklerin sağlamlığı, içerdikleri kalsiyum ve diğer minerallerin miktarı ile ilişkilidir. Çok fazla tiroit hormonu, kalsiyumun kemiklere dahil edilmesine müdahale eder.
• Göz problemleri: Graves hastaları kırmızı veya şiş gözler, ışığa duyarlılık ve bulanıklık veya çift görme gibi sorunlar yaşar. Tedavi edilmeyen ciddi göz problemleri görme kaybına kadar varabilir.
• Cilt problemleri: Nadir durumlarda, Graves hastalığı olan kişilerde Graves dermopatisi görülür. Bu durum cildi etkileyerek genellikle kaval kemiği ve ayaklarda kızarıklığa ve şişmeye sebebiyet verir.
• Tirotoksik kriz: Hipertiroidi tirotoksik kriz riski de taşır. Semptomlar aniden yoğunlaşabilir. Ateş ve hızlı nabız görülebilir. Tirotoksik kriz durumunda acil tıbbi yardım almanız gerekir.

Hipertiroidi Teşhisi Nasıl Konulur?

Hipertiroidi teşhis edilirken, öncelikle tıbbi öyküye ve fiziksel muayeneye bakılır. Muayene sırasında titreme durumu, aşırı aktif refleksler, gözdeki değişiklikler ve sıcak, nemli cilt dikkatle analiz edilir. Bunun yanında yutkunma esnasında tiroid bezi izlenerek büyüklüğü, inişli çıkışlı hareketleri veya hassas olup olmadığı kontrol edilir. Nabız hızı ve düzeni de hipertiroidiyi teşhis etmek için önemlidir.

Ardından kan testleri sonuçları incelenir. Tiroksin ve tiroit uyarıcı hormonu (TSH) ölçen kan testleri tanıyı doğrular. Yüksek tiroksin ve düşük TSH seviyeleri aşırı aktif tiroidi işaret eder. TSH miktarı büyük önem taşır, çünkü tiroit bezine daha fazla tiroksin üretmesi için sinyal veren bu hormondur.

Multivitaminlerde de bulunabilen bir B vitamini takviyesi biotin kullanıldığında, tiroit kan testleri yanlış sonuçlar gösterebilir. Biotin veya biotin içerikli bir multivitamin kullanılıyorsa doktorunuza bildirmeyi ihmal etmemeniz önerilir. Kan testleri hipertiroidiyi gösteriyorsa, doktorunuz tiroidinizin neden aşırı aktifleştiğini anlamak için bazı testler isteyebilir. Bu testler şu şekildedir:

• Radyoiyot alım testi: Bu testte tiroit bezinde ne kadar birikeceğini görmek üzere küçük miktarda, oral yolla radyoaktif iyot (radyoiyot) alınır. Tiroidin ne kadar iyot emdiği 4, 6 veya 24 saat sonra kontrol edilir. Yüksek radyoiyot alımı, tiroit bezinin çok fazla tiroksin ürettiğini ifade eder. Yüksek ihtimalle bunun nedeni ya Graves hastalığı ya da hiperfonksiyonlu tiroid nodülleridir.
• Tiroit sintigrafisi: Bu testte, dirseğin iç kısmındaki veya bazen de eldeki bir damara radyoaktif bir izotop enjekte edilir. Ardından, özel bir kamera sistemi aracılığıyla bir bilgisayar ekranında tiroid bezinin görüntüsü elde edilir. Bu test ile iyotun tiroid bezinde nasıl toplandığı belirlenir.
• Tiroit ultrasonu: Bu testte yüksek frekanslı ses dalgalarından yararlanılarak tiroidin görüntüleri elde edilir. Ultrason, tiroid nodüllerini tespit etmede diğer testlerden daha başarılı olur ve radyasyona maruz kalma gibi riskler taşımaz.

Hipertiroidi Nasıl Geçer?

Hipertiroidiniz varsa, yaşınıza, fiziksel durumunuza, hipertiroidin altında yatan başka bir tıbbi nedene, kişisel tercihinize ve hastalığın şiddetine bağlı olarak size en uygun tedavi planı oluşturulur.
 

Olası tedaviler

• Radyoaktif iyot: Tiroit bezince emilen radyoaktif iyot ağızdan alınır ve bezin küçülmesini sağlayarak fonksiyon gösterir. Bu tedavi sayesinde semptomlar çoğunlukla birkaç ay içinde ortadan kalkar.
• Anti-tiroit ilaçları: Bu ilaçlar, tiroit bezinin aşırı miktarda hormon üretmesini engellemek üzere çalışır. Semptomlar genellikle birkaç hafta veya ay içinde iyileşme gösterir. Ancak antitiroid ilaçlarla tedavi, en az bir yıl ve genellikle daha uzun süre devam eder. Ancak hastalardan bazılarında, hastalığın nüksetmesi durumu olabilir. Bazen de ilaçlar ciddi karaciğer hasarına yol açabilir. Bu ilaçlara karşı alerji gelişmesi nadir olarak görülür ve bu alerji deri döküntüleri, kurdeşen, ateş veya eklem ağrısı ile kendini gösterir. Ayrıca hastayı enfeksiyona karşı daha duyarlı hale getirebilecekleri için dikkatli olunmalıdır.
• Beta blokerler: Bu ilaçlar genellikle, hipertiroidide sık görülen titreme ve kalp atış hızı gibi semptomlara iyi gelir. Bu nedenle doktor, tiroit seviyeleri normale dönene kadar daha iyi hissetmek adına bunları reçete edebilir. Bu ilaçlar genellikle astım hastaları için önerilmez ve yan etkileri yorgunluk ve cinsel işlev bozukluğu olarak görülebilir.
• Cerrahi yöntem: Anti-tiroit ilaçları tolere edilemiyorsa veya hastalık sık nüks ediyorsa, bazı durumlarda nodüllere bağlı gelişen hipertiroidide veya hekimin uygun gördüğü durumlarda tiroit cerrahisi çözüm olarak uygulanır. Bu uygulamada doktor, tiroit bezinin çoğunu çıkarır. Bu ameliyat esnasında ses tellerinde ve kandaki kalsiyum seviyesini kontrol eden paratiroid bezlerinde hasar meydana gelmesi olası risklerdir. Ek olarak, vücuda normal seviyede tiroit hormonu sağlanabilmesi için levotiroksin (L-tiroksin) ile ömür boyu tedaviye ihtiyaç duyulur.

Tedaviler sonucunda, hipertiroidi semptomları azalır ve kendinizi çok daha iyi hissetmeye başlarsınız. Bununla birlikte, doktorunuz hipertiroide neden olabileceği veya durumu kötüleştirebileceği için beslenmenizde iyot alımına dikkat etmenizi önerir. Hipertiroidi belirtileri gösteriyorsanız doktorunuzla görüşmeyi ihmal etmeyin.