Elma Sirkesi: Faydaları, Etkileri, Tüketimi

Sirke; elma, armut, üzüm, tahıl, melas, sorgum, çilek, kavun, patates, pancar, akçaağaç şurubu gibi fermente edilebilen karbonhidrat kaynağı olan ürünlerden üretilebilen sıvı gıdadır.

Sirke; elma, armut, üzüm, tahıl, melas, sorgum, çilek, kavun, patates, pancar, akçaağaç şurubu gibi fermente edilebilen karbonhidrat kaynağı olan ürünlerden üretilebilen sıvı gıdadır. Sirke uzun yıllar boyunca gıda koruyucu ve baharat olarak kullanılan bir besindir. Sirkelerin oluşmasında etkili organizma olan mayalar, besindeki karbonhidratı (şekeri) alkole dönüştürür. Asetik asit bakterileri üretilen alkolü sirkenin temel bileşeni olan asetik aside çevirir. Bazı sirke çeşitleri özellikle iyi birer antioksidan kaynağıdır. Tipik olarak sirkenin içerdiği antioksidan oranı, sirkenin koyu rengi ile doğru orantılı olabilir.

Elma sirkesi, elmaların mayalanması ile elde edilen en yaygın sirke türlerinden biridir. Şeker oranı yüksek olan kış elmaları sirke için uygundur. Ham ve ekşi elmalar sirke için tercih edilmez. Elma sirkesi farklı kültürlerde tatlandırıcı ve koruyucu olarak kullanılır. Bunun yanı sıra insan sağlığına yararlı biyoaktif bileşikler içerir. Gallik asit, kateşin, kafeik asit ve ferulik asit biyoaktif bileşikler olarak bilinen polifenoller arasında sayılabilir. Elma sirkesinde belirli miktarlarda kalsiyum, magnezyum, fosfor, potasyum mineralleri; C, tiamin (B1), riboflavin (B2), niasin (B3), pantotenik asit (B5), piridoksin (B6), biyotin (B7), folik asit (B9) vitaminleri bulunur. Elma sirkesinde vitamin ve minerallerin haricinde amino asitler ve uçucu olmayan organik asitler (tartarik, sitrik, malik, laktik asit) mevcuttur. Sirkenin geleneksel tıpta antibakteriyel ve antioksidan olarak kullanılmasının yanı sıra kan basıncını düşürmesi, besin metabolizmasını düzenlemesi ve kardiyovasküler hastalıkları riskini azaltması gibi özellikleri olduğunu düşünülür

Elma Sirkesi Faydaları Nelerdir?

Elma sirkesi sağlığa yararlı bileşikler içerdiğinden dolayı birçok problemin tedavisinde tercih edilen bir gıdadır. Yüzyıllardır küresel çapta geleneksel tıp adı altında çeşitli hastalıkların iyileştirilmesinde kullanılır. Elma sirkesi ile ilgili kapsamlı çalışmalar olmasa da bazı araştırmalar elma sirkesinin çeşitli faydalarına dikkat çekmektedir. Elma sirkesinin bilinen en yaygın faydaları şu şekilde sıralanabilir:

• Kan şekeri kontrolü: Bazı çalışmalarda asetik asit ve sirkenin, kan şekeri ve insülin oranını baskıladığı gösterilir. Yemeklerden sonra oluşan hipergliseminin (kan şekeri yükselmesi) düzenlenmesinde elma sirkesi tercih edilebilir. Elma sirkesinde bulunan asetik asidin antiglisemik özellikleri olduğu söylenebilir. Ayrıca asetik asit, midenin boşalma hızını yavaşlatabilir ve nişastalı gıdalardan sonra kandaki şeker ve insülini azaltabilir.
• Kolesterol düzenlemesi: Yapılan çalışmalarda elma sirkesinin kandaki toplam kolesterol seviyelerinde azalmaya neden olduğu rapor edilir. İyi kolesterol olarak bilinen HDL kolesterolün artmasına ve kan trigliserit (lipid) düzeylerinin düşmesine katkıda bulunabilir.
• Kilo kontrolü: Kısa vadeli çalışmalara göre düşük kalorili diyet uygulayanlara kıyasla elma sirkesi tüketen bireylerde daha fazla kilo kaybı olduğu gösterilir. Ancak elma sirkesi ve kilo kaybı ile ilişkili daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Sirkede mevcut olan fenolik bileşikler antioksidan, antitümör ve antikarsinojenik özellikleri nedeniyle kanser oluşumuna karşı bağışıklığı destekleyici görev alabilir. Bitkilerde üretilen polifenoller vücutta hasara neden olan oksidatif strese karşı etkinlik gösterebilir ve sirkede belirli miktarlarda bulunur. Ayrıca sirkede bulunan ferulik asit, kafeik asit ve vanilik asitlerin antibakteriyel, antivirüs ve ateş düşürücü etkilere sahip olduğu gösterilir. Bununla birlikte her türlü sirke, geleneksel tıpta ateş düşürücü, kepek giderici, sindirim bozuklukları ve sivilce problemlerinde tedavi edici olarak kullanılabilir. Çeşitli gıdalarla karıştırılarak soğuk algınlığı ve öksürük tedavisinde kullanılabilir (2, 4).

Elma Sirkesi Nasıl Tüketilmeli?

Elma sirkesi yemek soslarında, güveçlerde ve salata soslarında yaygın olarak tercih edilir. Tercihe göre soğuk veya ılık/sıcak tüketilebilir. Elma sirkesinin içilmesi durumunda su ile seyreltilmesi olası rahatsızlıkları önleyebilir. Sindirime yardımcı olmak ve kilo kaybını desteklemek amacıyla su ile seyreltilmiş olarak kullanılabilir. Turşulara ve sebzelere sos olarak tercih edilebilir. Çiğ veya pişmiş sebzelere eklenebildiği gibi salata soslarına da eklenebilir. Kemik suyu yapımında elma sirkesi kullanılarak vitamin ve minerallerin kemiklerden suya geçmesine yardımcı olabilir.

Elma sirkesinde bulunan asetik asit, antibakteriyel etki gösterdiğinden ağız kokusu ve diş çürükleri tedavisinde kullanılabilir. Suyla karıştırarak ılık veya oda sıcaklığında elma sirkesi gargara yapılabilir. Ek olarak antifungal etki göstererek ağız mantarlarının kontrolünde etkili olabilir. Dişlerin temizlenmesi ve beyazlatılmasında, diş çürükleri ağrılarının hafifletilmesinde yardımcı olabilir. Ayrıca elma sirkesi saç derisini canlandırmaya yardımcı olabilir ve parlaklık sağlayabilir. Yüzdeki fazla yağın giderilmesine ve cilt pH`ının dengelenmesine katkıda bulunabilir. Antibakteriyel özelliği ile akne oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Ayak ve tırnak mantarlarının hafifletilmesinde elma sirkesi ve su uygulaması yapılabilir. Kullanılan elma sirkesi dozunun sınırlı olması ve su ile seyreltilmesi önemlidir. Saç ve deri hastalıkları durumunda elma sirkesi kullanmadan önce mutlaka doktora başvurulması önerilir. Elma sirkesinin kullanımı ile ilgili dikkat edilmesi gereken husus sirkenin seyreltilmesi işlemidir. Dişler, sindirim sistemi, cilt ve saç uygulamalarında tahrişe neden olabilir. Ayrıca elma sirkesine karşı alerji olup olmadığını test etmek amacıyla cilde küçük oranlarda sirke uygulaması yapılabilir.

Gıda ve topikal uygulama alanlarının yanı sıra ev temizlik ürünü olarak elma sirkesi tercih edilebilir Su, uçucu yağlar ve karbonat ile karıştırılarak temizleyici olarak kullanılabilir (2, 5).

Elma Sirkesi Ne Kadar Tüketilmeli?

Elma sirkesi ile ilgili resmi dozaj önerileri yoktur. Bununla birlikte çalışmalara göre önerilen genel miktarlar mevcuttur. Kilo kontrolü, kan şekeri ve kolesterolü düzenlenmesi ve diğer rahatsızlıkların tedavisinde günlük olarak 1-2 yemek kaşığı elma sirkesi önerilebilir. Elma sirkesinin ılık su ile seyreltilmesi önerilir. Asit içeriği yüksek olan elma sirkesi, yan etkilere neden olmadığında günlük olarak tüketilebilir. Reflü varlığında 1-2 çay kaşığı elma sirkesi yeterli olabilir. Elma sirkesinin su ile seyreltilmesi reflünün tetiklenmesini önleyebilir. Ayrıca düzenli kullanılan ilaçlar varsa elma sirkesi tüketmeden önce mutlaka doktora danışılmalıdır (2).

Elma Sirkesi Yan Etkileri Nelerdir?

Elma sirkesi güvenli aralıklarda kullanıldığında sağlığa yararlı etkiler gösterebilir. Bununla birlikte fazla doz elma sirkesi bazı yan etkilere ve etkileşimlere sebebiyet verebilir. Bu nedenle sirkeyi günlük önerilen miktarlarda tüketmek ve su ile seyreltmek önemlidir. Seyreltilmemiş sirke sürekli olarak tüketildiğinde diş minesine zarar verebilir. Bununla birlikte asit oranı yüksek olduğundan seyreltilmeden ve fazla miktarda içilen elma sirkesi, yemek borusunu tahriş edebilir. Bazı kişilerde mide bulantısı ve hazımsızlığa yol açabilir. Özellikle aç karnına elma sirkesi içmek önerilmez. Elma sirkesi, kan şekeri ve insülin üzerinde etkilere sahip olduğundan kan şekeri dengesizliği veya diyabeti olan kişilerde aşırı doz kullanım önerilmez. Yüksek doz sirke, kan şekeri dalgalanmalarına yol açabilir.

Elma sirkesi özellikle bazı ilaç türleri ile etkileşime girerek ilacın etkinliğini azaltabilir veya arttırabilir. Bu ilaçlar diüretikler, laksatifler ve insülin ilaçları olabilir. Elma sirkesi ilaçların etkinliğini arttırarak hayati riske neden olabilir. Diyabet ilaçları ve insülin kullanan kişilerde kan şekeri düşüklüğüne neden olabileceği için yüksek doz elma sirkesi önerilmez. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan diüretikler potasyum seviyelerini düşürebilir. Bu bireyler için elma sirkesinin sınırlı olarak tüketilmesi kritik önem taşır. Elma sirkesi düşük potasyum seviyesine (hipokalemi) sahip bireylere önerilmez. Bunun nedeni fazla doz elma sirkesinin kan potasyum seviyelerini düşürebilmesidir. Ayrıca böbrek rahatsızlıklarına sahip kişilerin elma sirkesinin sınırlı miktarlarda tüketmeleri önerilir (2, 3, 6).

Ek hastalıkları olan bireylerde elma sirkesini bilinçsizce tüketmek, fayda amaçlarken zarara neden olabilir. Bu nedenle doğru yönlendirme için hemen uzman hekimlerimizden muayene için randevu oluşturabilirsiniz.