Orta Kulak İltihabı: Nedir, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

Otitis media olarak da bilinen orta kulak iltihabı, kulak zarının arkasında yer alan orta kulağın enfeksiyonudur.

Otitis media olarak da bilinen orta kulak iltihabı, kulak zarının arkasında yer alan orta kulağın enfeksiyonudur. Orta kulak enfeksiyonları virüsler ve bakteriler gibi çeşitli mikroorganizmalar nedeniyle görülebilir. Çocuklarda kulak enfeksiyonu görülme riski yetişkinlerden daha fazladır. Özellikle küçük çocuklarda hastane başvurularının önemli bir kısmı kulak enfeksiyonlarıdır. Orta kulak iltihabı vakalarının çoğu kış aylarında ve ilkbahar mevsimine geçiş döneminde ortaya çıkar. Kulak enfeksiyonları genellikle müdahaleye gerek olmadan düzelir ve sıklıkla ilaç kullanımı gerektirmez. Tedavi yaklaşımında şiddetli ağrı gibi semptomların hafifletilmesini içerebilir. Bazı vakalarda doktor önerisiyle enfeksiyona yönelik antibiyotik tedavisi başlanabilir. İki yaşından küçük çocuklarda antibiyotik tedavisi daha yaygın olarak tercih edilebilir. Bireylerin bir kısmı orta kulak iltihabı geçirmeye daha yatkın olmalarına neden olan çeşitli risk faktörlerine sahiptir. Bu bireylerde orta kulak iltihabının yol açtığı işitme problemi gibi komplikasyonlar daha ciddi seyredebilir. Orta kulak enfeksiyonuna eşlik eden semptomlar ağırlaştığında, ağrı geçmediğinde ve ateş düşmediğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak önerilir.

Orta Kulak Enfeksiyonu Geçirmeye Yatkınlık Oluşturan Durumlar Nelerdir?

Orta kulak iltihabı, çocuklarda çok sık görülen hastalıklar arasında yer alır. En sık 3 ay ile 3 yaş aralığındaki çocuklarda görülür. Yetişkin bireyler de orta kulak enfeksiyonu geçirebilir ancak bu oran çocuklardaki kadar yüksek değildir. Kulak enfeksiyonları için risk faktörleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Yaş: 6 ay ile 2 yaş arasındaki bebekler ve küçük çocuklar kulak enfeksiyonu açısından risk altında olan yaş grubudur. Kreş, anaokulu gibi çocukların gruplar halinde bakım gördüğü ortamlarda soğuk algınlığı ve kulak enfeksiyonlarına yakalanma riskleri genellikle artar.
• Aile öyküsü: Aile bireylerinin herhangi birinde tekrarlayan orta kulak iltihabı ya da geçirilmiş kulak enfeksiyonu varlığında kulak enfeksiyonu riski artabilir.
• Soğuk algınlığı geçirmek: Soğuk algınlığı çocuklarda hastane başvurularının en yaygın diğer sebepleri arasında yer alır. Soğuk algınlığı genellikle kulak enfeksiyonlarına yatkınlığı artırır.
• Alerjik bireyler: Alerjiler nedeniyle burun pasajında ödem ve üst solunum yollarında iltihaplanma görülebilir. Bu durum ile ilişkili olarak adenoidlerin (geniz eti) büyümesi ile kulağın iç yapısındaki östaki borusu tıkanabilir ve bununla birlikte kulak sıvılarının akışı engellenebilir. Orta kulakta sıvının birikmesine yol açan bu durum kulakta basınç artışına, ciddi ağrılara ve enfeksiyonlara neden olabilir.
• Bazı kronik hastalıklara sahip olmak: Kronik (uzun süreli) hastalığı olan bireylerde, bağışıklık sistemi baskılanmış ya da astım ve kistik fibrozis gibi çeşitli kronik solunum yolu rahatsızlıkları olan hastalarda kulak enfeksiyonu görülme riskinde artış gözlenir.
• Mevsim geçişleri: Bazı hava durumu faktörleri orta kulak iltihabı açısından risk oluşturabilir. Özellikle sonbahar ve kış ayları, mevsimsel alerjisi olan bireylerde ise polen miktarının arttığı dönemlerde kulak enfeksiyonu görülme sıklığı artabilir.
• Yarık damak-dudak problemi olan çocuklar: Yarık damaklı çocuklarda östaki borusu ve kemik yapısındaki problemler nedeniyle kulak sıvısının boşalması olumsuz etkilenebilir. Bu durum bazen orta kulak iltihabı ile sonuçlanabilir.

Orta kulak iltihabına neden olabilecek durumların başında efüzyonlu orta kulak iltihabı olarak adlandırılan seröz otitis media hastalığıdır. Efüzyonlu orta kulak iltihabında bakteri ya da virüs nedeniyle enfeksiyon söz konusu değildir. Bu durum genellikle orta kulak enfeksiyonu iyileştikten sonra kulaktaki sıvının birikmeye devam etmesiyle ya da östaki tüpü ile ilişkili bozukluklar nedeniyle ortaya çıkar. Efüzyonlu kronik orta kulak iltihapları nedeniyle sıvı kulakta kalmaya devam eder ve özellikle çocuklarda yeni kulak enfeksiyonları görülme riskini artırır. Efüzyonlu orta kulak iltihabının en istenmeyen komplikasyonları arasında işitme kaybı yer alır. Kronik süpüratif orta kulak iltihabı olarak bilinen bir başka durum ise standart tedavi yöntemleri ile iyileşmeyen kulak enfeksiyonlarını kapsar. Bu durum kulak zarında delinme gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Orta Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Orta kulak iltihabının çeşitli semptomları vardır ve bu semptomlar yaş gruplarına göre değişiklik gösterebilir. Sık görülen belirtiler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Kulak ağrısı
• Özellikle küçük çocuklarda iştah kaybı, huysuzluk ve sinirlilik, ağlama atakları, uyku problemleri, genellikle yatarken kulağı çekiştirmek
• Yüksek Ateş
• Kulak akıntısı
• İşitme Problemi
• Baş Ağrısı
• Denge Kayıpları

Kulak enfeksiyonu varlığında erken tanı ve doğru tedavi planlaması ile komplikasyonları önlemek ve semptomları hafifletmek çoğu zaman mümkündür. Semptomlar gerilemediğinde ve uzun sürdüğünde, 6 aylıktan küçük çocuklarda, çok şiddetli kulak ağrısı varlığında, kulaktan kanlı ya da iltihaplı sıvı gelmesi durumunda ve işitme kayıplarında mutlaka vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Orta Kulak İltihabı Teşhis Yöntemleri Nelerdir?

Kulak enfeksiyonlarda tanı için ayrıntılı bir öykü ve semptomların değerlendirilmesi önemlidir. Kapsamlı bir fiziki muayenenin ardından dış kulağın ve kulak zarının değerlendirilmesini sağlayan otoskop kullanımı da tanının temellerini oluşturur. Otoskop ile inceleme esnasında sağlıklı kulak zarı pembemsi ya da yarı saydam renkte görünürken enfeksiyon varlığında ödemli ve kızarık görünebilir. Pnömatik otoskop cihazı olarak bilinen bir cihaz ile kulak zarına bir miktar hava üflenmesi sağlanarak orta kulakta sıvı varlığı değerlendirilebilir. Cihazın hava üflemesi ile kulak zarının hareketi incelenir. Orta kulakta sıvı ve dolayısıyla iltihap varlığında kulak zarının hareketi kısıtlıdır ve ileri geri hareket etmesi genellikle beklenmez. Olası kulak enfeksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılabilen bir diğer yöntem ise timpanometridir. Timpanometri ile kulak zarının hareketlerini değerlendirmek mümkün olabilir. Timpanometri ile işitmenin değerlendirilmesi mümkün olmadığından orta kulak iltihabı kaynaklı işitme kaybı vakalarında işitme testleri de başvurulacak yöntemler arasında yer alır.

Orta Kulak İltihabı Tedavi Yaklaşımları Nelerdir?

Orta kulak enfeksiyonlarında başlıca tedavi yaklaşımı izlemdir. Bununla birlikte tedavi yaklaşımları hastanın yaşına enfeksiyonunu şiddetine ve orta kulakta biriken sıvının miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. En doğru ve etkili tedavi yaklaşımına uzman doktor tarafından karar verilir ve tedavi planı uygulanır. Kulak ağrısını hafifletmek, ateşi düşürmek gibi yaklaşımlar genellikle tercih edilir. Kulak enfeksiyonlarına yol açan etkenin bakteriler olduğu düşünülüyor ise uygun bir antibiyotik reçete edilebilir. Hafif kulak enfeksiyonlarında doktorun da önerisiyle antibiyotik reçete edilmesi bir miktar geciktirilebilir ve hastalığın gidişatı izlenebilir.

Orta Kulak İltihabı Komplikasyonları Nelerdir?

Kulak enfeksiyonlarının çoğu uzun vadede ciddi komplikasyonlara yol açmaz. Tekrarlayan orta kulak iltihabı vakalarında çeşitli komplikasyonların görülme sıklığı artabilir. Bu komplikasyonlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• İşitme kaybı
• Özellikle küçük çocuklarda konuşmanın gecikmesi ve gelişme geriliği
• Enfeksiyonun kulak çevresi kemiklere, nadiren beyin ve beyin zarlarına kadar yayılması (menenjit)
• Kulak zarının yırtılması, bu vakaların çoğu genellikle 3 gün içerisinde iyileşir ancak bazı durumlar cerrahi olarak onarım gerektirebilir.

Orta kulak iltihabı da dahil olmak üzere kulak enfeksiyonları başta çocuklar olmak üzere tüm yaş gruplarında görülebilen yaygın bir rahatsızlıktır. Vakaların çoğu ciddi değildir ve ağrı kesiciler, ateş düşürücüler gibi semptomatik tedavi yaklaşımları çoğunlukla yeterlidir. Bunların yanı sıra tekrarlayan orta kulak iltihabı varlığında, işitme problemi görüldüğünde, ateş düşmediğinde ve şiddetli kulak akıntısı durumunda vakit kaybetmeden alanında uzman ve tecrübeli bir doktor muayenesine başvurulmalıdır.