Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir? Kuru Öksürük Nasıl Geçer?

Nonprodüktif öksürük olarak da bilinen kuru öksürük mukus içermeyen öksürük türüdür. Soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyon hastalıklarının yanı sıra toz, polen gibi alerjenlere maruziyet kuru öksürüğe neden olabilir. Bazı durumlarda kuru öksürük pnömotoraks (akciğer çökmesi) gibi daha ciddi bir sağlık sorununun da göstergesi olabilir. “Kuru öksürük nasıl geçer?”, “ Kuru öksürüğe ne iyi gelir?” gibi nonprodüktif öksürüğe ilişkin merak edilenler yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak ele alınmıştır.

Kuru Öksürük Nedir?

Kuru öksürük mukus içermeyen, genellikle boğazda rahatsızlık hissi ile birlikte ortaya çıkan öksürük çeşididir. Mukus içeren yaş öksürük genellikle soğuk algınlığı veya grip gibi solunum yollarını etkileyen enfeksiyon hastalıkları sırasında görülür. Uzmanlara göre yaş öksürük bir diğer ifadeyle balgamlı öksürük solunum yollarından balgamın temizlenmesini sağlar. Bu durum onun prodüktif yani verimli olarak adlandırılmasının en önemli nedenidir. Kuru öksürükte ise mukus üretimi olmadığı için solunum yollarından balgam çıkışı da olmaz. Bu nedenle kuru öksürük nonprodüktif yani verimsiz öksürük olarak ifade edilir (1).

Kuru Öksürük Neden Olur?

Öksürük, solunum yollarını temizlemeye ve korumaya yardımcı olan önemli bir reflekstir. Ara sıra olan öksürük zararsız kabul edilir. Ancak geçmeyen kuru öksürük reflü, kalp yetmezliği, akciğer kanseri, pnömotoraks (akciğer çökmesi) gibi başka bir sağlık sorununun habercisi de olabilir. Kuru öksürük süresine göre akut ve kronik olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Akut kuru öksürük genellikle soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyon hastalıklarının iyileşme sürecinde görülürken kronik kuru öksürüğe astım, alerji, kalp yetmezliği gibi başka bir sağlık sorunu neden olabilir. Kuru öksürüğün başlıca nedenleri şu şekildedir (1):

• Solunum yolunu etkileyen enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı ve grip üst solunum yollarını etkileyen viral enfeksiyon hastalıklarıdır. Hastalık sürecinde enfeksiyon hastalıkları genellikle balgamlı öksürükle seyreder. Bununla birlikte solunum yolundaki iltihaplanmanın tamamen iyileşmesi biraz zaman alabilir. Bu durum çeşitli kimyasallar gibi tahriş edici maddelere karşı solunum yollarının hassasiyetini artırabilir ve kuru öksürük görülebilir.
• Covid-19: Yeni tip korona virüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı da grip ve soğuk algınlığı gibi bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Ancak Covid-19’da hastalık sürecinde genellikle balgamlı öksürük değil, kuru öksürük görülür.
• Alerjik rinit: Bazı durumlarda bağışıklık sistemi toz, polen, evcil hayvan tüyü gibi alerjenlere karşı normalde olmaması gereken anormal bir yanıt verebilir. Alerjik rinit çeşitli alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin geliştirdiği anormal yanıt sonucunda gelişen bir sağlık sorunudur. Alerjik rinitin başlıca belirtilerinden bir tanesi kuru öksürüktür.
• Astım: Solunum yollarının iltihaplanması ile karakterize bir sağlık sorunu olan astım kuru öksürüğün en sık karşılaşılan nedenlerinden bir tanesidir.
• Tahriş edici maddelere maruziyet: Çeşitli kimyasalların solunması solunum yollarında tahrişe dolayısıyla kuru öksürüğe neden olabilir.
• Gastro-özofageal reflü: Bazı vakalarda kuru öksürük gece yatarken veya yemek sırasında artabilir. Bu durum mide sıvısının yemek borusuna geri kaçması sonucunda ortaya çıkan reflü belirtisi olabilir.
• Pnömotoraks (akciğer çökmesi): Akciğer çökmesi tıp literatüründeki adıyla pnömotoraks yaralanma, travma gibi çeşitli sebeplerle plevral boşlukta (akciğerleri çevreleyen zar tabakası arasındaki boşluk) hava birikmesi olarak tanımlanabilir. Bu boşlukta hava birikmesi akciğerleri sıkıştırarak küçülmeye neden olur. Akciğer çökmesi kuru öksürüğe neden olabilir (2).
• Akciğer embolisi: Pıhtı atması olarak da bilinen emboli vücudun herhangi bir damarından kan pıhtısı kopması ve dolaşım yoluyla akciğer, beyin gibi organlara taşınmasıdır. Akciğere kan pıhtısı gelmesi akciğeri besleyen damarlarda tıkanıklığa neden olabilir. Buna bağlı olarak nefes darlığı, kuru öksürük gibi semptomlar görülebilir.
• KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı): KOAH çeşitli sebeplerle zamanla akciğerde bulunan hava keseciklerinin tıkanması sonucunda gelişen bir akciğer hastalığıdır. KOAH kuru öksürüğe neden olabilir (3).
• Kalp hastalıkları: Kalp yetmezliği gibi kalp hastalıkları kuru öksürüğe neden olabilir (4).

Yukarıda sayılanların yanı sıra akciğer kanseri, verem, uyku apnesi gibi sağlık sorunları da kuru öksürüğe neden olabilir.

Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir?

Kuru öksürüğün tedavisi nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Öksürük tek başına bir hastalık değildir, başka bir hastalığın semptomudur. Bu nedenle tedavi için öncelikle altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavi edilmesi gerekir. Uzmanlar yetişkinlerde kuru öksürük için ilaç veya ilaç dışı bazı tıbbi destek ürünleri önerebilir. Kuru öksürüğü geçirmeye yardımcı olabilecek öneriler şu şekildedir (1):

• Başta su olmak üzere sıvı tüketimini artırmak,
• Pastil gibi tükürük üretimini artırarak boğazı rahatlatmaya yardımcı olabilecek ürünleri kullanmak,
• Bal yemek (1 yaşın altındaki çocuklara verilmesi uygun değildir),
• Ortamın havasını nemlendirmek,
• Ilık duş almak veya buhar banyosu yapmak,
• Dengeli ve sağlıklı beslenmek,
• Toz, polen, evcil hayvan tüyü gibi alerjenlere maruziyeti sınırlandırmak.

Yukarıda sayılan yöntemlerin etki etmediği, öksürüğe nefes darlığı, hırıltı, yüksek ateş, göğüs ağrısı gibi semptomların eşlik ettiği durumlarda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir?

Bebekler ve çocuklar soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyon hastalıklarına karşı daha savunmasız olabilir. Bu nedenle bebeklerde ve çocuklarda öksürüğe sık rastlanır. Enfeksiyon hastalıkları, alerji, astım gibi sağlık sorunlarının yanı sıra kimyasallar gibi tahriş edici maddeler çocuklarda ve bebeklerde kuru öksürüğü başlıca nedenleridir. Yetişkinlerde öksürüğü yatıştırmaya yardımcı olabilecek bazı tıbbi ürünler olsa da bu ürünlerin özellikle 4 yaşın altındaki çocuklarda kullanılması önerilmez. Bunun için ebeveynler sıklıkla doğal yollarla bebeklerde ve çocuklarda kuru öksürüğü geçirmenin yollarını ararlar. Bebeklerde ve çocuklarda kuru öksürüğe iyi gelebilecek bazı yöntemler şu şekildedir (5):

• Öksürüğün nedeni alerji ise alerjenlere maruz kalmamalarına özen göstermek,
• Buhar banyosu yaptırmak,
• Bebekleri sık aralıklarla emzirmek,
• Çocuklarda başta su olmak üzere sıvı tüketimini artırmak,
• Bulunulan ortamın havasını nemlendirmek,
• Odayı sık sık havalandırmak,
• Çocuklara doktorun önerdiği miktarda bal yedirmek (Bebeklerin bal tüketmesi uygun değildir. Ciddi sonuçları olabilir.).

Yukarıda sayılanlar bebeklerde ve çocuklarda kuru öksürük durumunda evde uygulanabilecek yöntemlerdir. Ancak öksürüğün uzun süre devam etmesi, öksürüğe nefes darlığı, hırıltı, yüksek ateş gibi semptomların eşlik etmesi durumunda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.

Kuru Öksürüğe Evde Uygulanabilecek Yöntemler Nelerdir?

Kuru öksürüğün altında ciddi bir sağlık sorunu yoksa evde uygulanabilecek bazı yöntemler öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir. Buna göre kuru öksürüğe evde uygulanabilecek yöntemler şu şekildedir (6):

• Bal: Yetişkinlerde ve 1 yaşın üzerindeki çocuklarda bal antibakteriyel özellikleri sayesinde öksürüğe iyi gelebilir.
• Zerdeçal: Antienflamatuar, antibakteriyel ve antiviral özellikleri ile bilinen zerdeçal kuru öksürüğe iyi gelebilir.
• Nane: Nane bileşiğinde bulunan mentol sayesinde boğazın rahatlamasını sağlayarak kuru öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir. Nane çay olarak tüketilebilir.
• Zencefil: Antibakteriyel ve antienflamatuar özellikleri ile bilinen zencefil çay olarak tüketilebileceği gibi bal ile birlikte de tüketilebilir.

Ek olarak buhar banyosu yapmak, sağlıklı ve dengeli beslenmek, bol sıvı tüketmek de öksürüğü geçirmeye yardımcı olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, kuru öksürük bazı durumlarda önemli bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Bu nedenle kuru öksürük şikâyetiniz varsa öncelikle alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.