Farenjit: Nedir, Nedenleri, Belirtisi ve Tedavisi

Kış aylarında sıklıkla solunum yolu hastalıklarıyla karşılaşırız.

Kış aylarında sıklıkla solunum yolu hastalıklarıyla karşılaşırız. Bu hastalıklar arasında en iyi bilinenlerden biri de farenjittir. Öğretmen hastalığı olarak da bilinen farenjit aslında herkesin yakından tanıdığı bir hastalıktır.

Farenjit Nedir?

Solunum sistemi ve gastrointestinal sistemde önemli görevleri bulunan ve boğazın arka kısmında yer alan Pharyngitis yutağın (farenks) iltihaplanması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu hastalık genellikle viral kaynaklıdır ancak bazen bakteriler de bu hastalığa neden olabilir. Bu hastalığa eş zamanlı olarak bademciklerin enfeksiyonu yani tonsilit de eklenebilir. Farenjit iki çeşittir ve bu iki çeşit, belirtileri anlamında birbirinden farklılık gösterir. 

Farenjit çeşitleri, akut farenjit ve kronik farenjittir. 

Kronik farenjit: Genellikle 4-7 yaş arasındaki çocuklarda görülürken 1 yaşın altındaki çocuklarda görülme olasılığı çok daha azdır. Bu hastalık mesleğe bağlı olarak veya çalışma ortamına bağlı olarak da görülebilir. Tozlu ortamlar ve kimyasal buharlara maruz kalan kişilerde de bu hastalık görülme olasılığı oldukça yüksektir. Aynı zamanda alerjik rinit ve reflü gibi bir hastalığı bulunan kişilerde de yaygın olarak görülen bir hastalıktır.

Farenjit Belirtileri Nelerdir?

Birçok hastalıkta da olduğu gibi belirtileri kişiye, hastalığın nedenine ve yaşanılan ortama göre değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda farenjit belirtileri akut ve kronik olarak da 2’ye ayrılır. 

Akut Farenjit Belirtileri:

• Boğazda ağrı hissedilmesi
• Yutkunmakta veya konuşmakta ağrıdan ve acıdan dolayı zorlanma 
• Boyunda veya boğazdaki lenf bezlerinin şişmesi
• Bademciklerde şişme ve kızarıklık görülmesi
• Seste kısıklık oluşması
• Boğazın arka kısımlarında beyaz veya gri lekeler gözlenmesi 
   

Kronik Farenjit Belirtileri:

• Boğazdaki rahatsızlık, acı veya ağrı belirtilerinin daha da ağırlaşması
• Şiddetli öksürük
• Boğazda kaşıntı, gıdıklanma hissiyatı
• Boğazda bir şey takılmış gibi hissetme
• Yutkunmada güçlük çekme
• Yüksek ateş
• Boğazdaki ağrı ve acıya bağlı olarak başta da ağrı hissetme
• Ses yorgunluğu 

Bebeklerde ise farenjit belirtileri daha farklı seyredebilir. Farenjit olan bebekler ateşin aniden yükselmesi, karında ağrı duyulması ve kusma nedeniyle sıklıkla huzursuzlanır ve ağlarlar. Böyle durumlarda mutlaka doktora başvurmak gereklidir. 

Farenjit Nedenleri Nelerdir?

Akut Farenjit Nedenleri:

• Genellikle virüslerin neden olduğu grip veya nezle gibi hastalıklar sonrasında görülür.
• Yakından tanıdığımız uçuğa neden olan herpes virüsü, zona, cinsel yolla bulaşan gonore (bel soğukluğu), difteri gibi sıklıkla karşılaşmadığımız bazı hastalıklar da akut faranjit nedenleri arasında gösterilebilir.
• Streptokok bakterileri de sıklıkla farenjite neden olan etkenler arasındadır. Bakteriyel bir farenjit çeşidi olduğu için hızlı iyileşmeyi sağlamak ve belirtileri ortadan kaldırmak amacıyla antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Bakteriyel farenjitlerin büyük bir kısmı A grubu beta hemolitik streptokoklar denilen bakteriler tarafından olur. Bu farenjit çeşidinde sıklıkla ateş, boğaz ağrısı ve boyundaki lenf bezlerinin şişmesi belirtileri görülür. 
• Candida Albicans türü mantarlar da farenjite neden olabilir. 
   

Kronik Farenjit Nedenleri:

• Üst solunum yollarında enfeksiyon görülmesi sonucu oluşan burunda tıkanıklık durumu
• Gıdaların aşırı sıcak veya aşırı soğuk olacak şekilde tüketilmesi
• Kuru ve kirli havası olan ortamlarda zaman geçirilmesi
• Dişlerde veya diş etlerinde enfeksiyon görülmesi
• Aşırı şekilde sigara tüketimi
• Şiddetli klima kullanılan ortamlarda fazla zaman geçirmek
• Sinüzit nedeniyle oluşan geniz akıntısı
• Boğaz temizleme alışkanlığını insanların tik haline getirmesi ve bu nedenle sıklıkla tekrarlaması olarak sayılabilir.

Farenjit tanısı nasıl konur?

Farenjit tanısı konurken akut veya kronik olması bir fark oluşturmaz. Hem akut hem de kronik farenjitin teşhisi için hekim, hastanın öyküsünü almalı ve hastayı fiziksel bir muayeneden geçirmelidir. Genellikle herhangi bir tetkik yapmak gerekmez ancak muayene sonrasında doktor gerekli gördüğü taktirde hastadan bazı testleri isteyebilir. Farenjitin bir hastalık nedeniyle oluştuğu düşünülüyorsa da bu tetkikler sonucunda ortaya çıkabilir. Sinüzit olabileceğinden de şüpheleniliyorsa film çekilmesi veya nadiren kan sayımı ya da kültür-antibiyogram yapılması istenebilir. 

Farenjit nasıl tedavi edilir?

Farenjit hastalığının büyük bir kısmı tedaviye ihtiyaç duymadan istirahat, doğru yemek düzeni ve doğru uyku düzeni ile kendiliğinden iyileşir. Farenjit belirtileri görüldüğünde doktora başvurmak çok önemlidir. Hastalığın nedenine göre doktor farklı tedavi uygulayacaktır. Örneğin viral kaynaklı olan farenjit hastalığında antibiyotik tedavisi uygun olmayacaktır. Antibiyotikler virüsler üzerinde değil bakteriler üzerinde etki gösterebilen ilaçlar arasındadır. Bakterilere bağlı olarak görülen farenjitte tedavi olarak antibiyotikler tercih edilebilir. Farenjit hastalığında doktorlar antibiyotik tedavisini ciddiyetine bağlı olarak değişmekle birlikte çok sık kullanmamaktadır, çok ciddi olmayan farenjit hastalarında reçetesiz satılan ilaçlar ile de farenjit tedavisi yapılabilir. 

Farenjit eğer virüs kaynaklıysa hastaların, doktora başvurmadan bazı yollarla evde de belirtleri azaltabilecekleri tedavi yöntemleri vardır. 

Evde Uygulanabilecek Tedavi Yöntemleri:

• Diğer hastalıklarda da olduğu gibi sıvı kaybını önlemek için bol bol sıvı özellikle de su tüketilmesi 
• 8 bardak suya 1 tatlı kaşığı tuz ekleyerek hazırlanan karışım ile gargara yapmak
• Ortamı nemli tutacak çözümler bulmak gerekirse bulunulan ortamda nemi sağlayan cihaz kullanmak
• Gerektiği kadar, iyi hissedene kadar dinlenmek
• Ağrı ve ateşin önüne geçmek için ise eczacıya danışarak reçetesiz ilaçlar kullanılabilir.

Farenjitte Tıbbi Tedavi:

Farenjitte tıbbi tedaviye genellikle çok gerek kalmasa da gerekli durumlarda çoğunlukla antibiyotik tedavisi uygulanır. Bu tedavi yöntemine doktorun karar vermesi gereklidir çünkü virüse bağlı olan farenjitte antibiyotik tedavisi etkili olmaz ve bu durumda hastada gereksiz antibiyotik kullanımına bağlı antibiyotik direnci oluşabilir. Bu oldukça önemli bir durumdur. Bunun önüne geçebilmek için de doktorlar antibiyotik yazma konusunda genelde isteksizdirler.

Bazı doktorlar antibiyotik yazmaya karar vermek için “Centor kriterleri” olarak bilinen bir test kullanmak isteyebilirler. Bu testte şunlara bakılır:

• Bademcikler üzerinde iltihap olup olmadığı
• Boyun bölümünde ağrıya neden olabilecek veya hassas olan bezelerin varlığı
• Hastanın öksürük durumu
• Hastanın ateş durumu

Bu belirtilerden hastada üçü veya dördü varsa doktor antibiyotik reçete eder. Bazı araştırmaların gösterdiği üzere amoksisilin ve penisilin, streptokok kaynaklı boğaz ağrısı için en sık reçete edilen antibiyotiklerdir.

Farenjit Hastaları İçin Öneriler

• Çok soğuk veya çok sıcak gıdalar tüketmek boğazda tahrişe neden olur ve farenjitin iyileşme sürecini uzatır bu nedenle böyle gıdaların tüketilmemesi önerilir.
• Adaçayının antiseptik özelliği bulunması nedeniyle düzenli şekilde ve fazla olmayacak düzeyde tüketilmesi önerilir.
• Diğer hastalıklarda olduğu gibi sıvı kaybını azaltmak için bol bol su tüketmek önemlidir. Et suyu ile yapılmış ılık çorbalar da tavsiye edilir.
• Yüksek sesle konuşmak farenjite neden olan etkenler arasındadır ve boğazın tahriş olmasına yol açar; bu nedenle iyileşme sürecinde alçak sesle konuşmaya özen göstermek gerekir.
• Boğazdaki kuruluk, ağrı ve acıyı hafifletmek ve böylece rahat uyuyabilmek için yatmadan önce ılık su içilmesi önerilir.
• Sigara içmek veya sigara içilen ortamlarda bulunmak da hastalığın iyileşmesini kötü yönde etkiler.
• Bulunulan ortamın kirli veya tozlu olmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca bulunulan ortam sürekli nemli tutulmalıdır. 
• Düzenli şekilde çok yorulmayacak düzeyde egzersiz yapılmalıdır.
• Her hastalığın iyileşme sürecinde düzenli ve sağlıklı beslenme oldukça önemlidir.
• Gerekli durumlarda doktorun uygun gördüğü tedavi aksatılmamalıdır.