Geniz Akıntısı: Nedir, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Bazen günlük hayatımızı olumsuz etkileyen sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalırız.

Bazen günlük hayatımızı olumsuz etkileyen sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalırız. Bu problemler arasında üst solunum yolları ile ilgili olanlar önemli yer tutar. Üst solunum enfeksiyonlarının yol açtığı bu şikayetlerin başında ise geniz akıntısı yer alır.

Geniz akıntısı nedir?

Geniz akıntısı; burun boşluğu ile ağız boşluğunun bağlantısını sağlayan geniz bölgesinden, (nazofarenks) ağız boşluğunun arkası ve gırtlağa doğru çeşitli sebepler nedeniyle berrak veya iltihaplı sıvı akıntısının meydana gelmesidir. Akıntıya bağlı olarak burun boşluğu, geniz, ağız boşluğu ve gırtlak gibi anatomik bölgelerde çeşitli seviyelerde iltihaplanma gelişebilir veya dokularda bozulmalar ortaya çıkabilir. Geniz akıntısı sıklıkla basit üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişebilse; bazı önemli sağlık problemleri de geniz akıntısı ile ortaya çıkabilir.

Geniz akıntısı nasıl gelişir?

Sağlıklı kişilerde burun boşluğu, geniz, ağız boşluğu gibi anatomik bölgelerin duvarları mukoza adı verilen dokularla kaplıdır. Mukoza hem bu bölgelerin dış etkenlere karşı korunmasında bir bariyer görevi görürken, hem de solunum ve beslenme gibi dış ortamdan vücut içine giriş yapan maddelerin temizlenmesi ve havanın ısıtılıp nemlendirilerek vücut için en uygun hale getirilmesinde rol oynar. Özellikle burun boşluğu ve geniz bölgesine ait mukoza hem solunan havanın nemlendirilmesi; hem de mikroorganizmalardan temizlenmesi için gün boyunca salgı üretir.

Burun salgısının çeşitli sağlık problemleri nedeniyle miktarının artması, fizyolojik olarak temizlenmesinin aksaması veya iltihaplanması durumunda burun ve geniz akıntısı problemleri ortaya çıkar. Burun salgısı; burun delikleri üzerinden drene olamadığında geniz bölgesi üzerinden gırtlağa doğru akabilir. İltihaplı geniz akıntısı temas ettiği anatomik bölgelerde iltihaplanmaya yol açarak enfeksiyonun yayılmasına ve çeşitli ek şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur.

Geniz akıntısı neden olur?

Geniz akıntısı şikayeti çok çeşitli rahatsızlıklardan ileri gelebilir. Geniz akıntısının etkili bir şekilde tedavi edilebilmesi için, altta yatan problemin doğru tespit edilebilmesi gerekir. Bu doğrultuda, aşağıdaki hastalıklarda geniz akıntısı görülebilmektedir:

• Üst solunum yolu enfeksiyonları: Burun boşluğu, geniz gibi solunum yollarını etkileyen viral, bakteriyel veya mantar enfeksiyonlarında hem bu bölgelerin salgı miktarı artar, hem gelişen ödem nedeniyle drenajı engellenir, hem de iltihaplanır. Bu nedenle iltihaplı geniz akıntısı şikayeti görülebilir.
• Sinüzit: Burun boşluğunda yer alan paranazal sinüslerin iltihaplanması sonucu geniz akıntısı ortaya çıkar.
• Anatomik problemler: Burun boşluğunun ortasında yer alan burun duvarındaki (septum) eğrilikler, burun etlerinin (konka) büyük olması gibi mukoza salgısının drenajını olumsuz etkileyen her türlü anatomik problemde geniz akıntısı görülebilir.
•  Alerji: Çeşitli maddelere karşı alerjik olan kişilerde, vücut alerjik maddenin girişini engellemek için mukoza salgısını artırır. Sonuçta artan salgı geniz akıntısı olarak karşımıza çıkar.
• Soğuk ve kuru hava: Dış ortamdan solunan soğuk ve kuru hava burun boşluğunu tahriş eder ve mukoza dokusunda ödeme neden olabilir. Sonuçta mukoza salgısı artarak geniz akıntısına neden olur.
• Gebelik: Hamilelikle birlikte değişen hormon dengesine bağlı olarak mukoza dokuları genleşir ve salgı miktarını artırır. Sonuçta gebelikte geniz akıntısı şikayeti ortaya çıkabilir.
• Baharatlı yiyecekler: Çok miktarda baharat içeren gıdaların tüketilmesi burun mukozasını tahriş ederek salgı miktarında artışa ve geniz akıntısına sebep olur.
• Kanser: Burun boşluğu, paranazal sinüs veya geniz bölgesinde gelişen tümörler tek taraflı olarak mukoza salgısı drenajını olumsuz etkileyerek geniz akıntısı yapabilir.
• İlaçlar: Bazı tansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları gibi ilaçlar yan etki olarak geniz akıntısı yapabilir.

Bunların dışında özellikle ağız boşluğunun arka kısmı ile yutak ve gırtlak bölgesinde çeşitli sıvıların birikmesi ve temizlenememesi durumlarında geniz akıntısı varmış gibi hissedilebilir. Örneğin, yutma güçlüğü gelişen hastalarda tükürük birikmesi veya reflü şikayeti olanlarda mide asit salgısının birikmesi durumlarında geniz akıntısı varmış gibi bir his ortaya çıkabilir.

Geniz akıntısı belirtileri nelerdir?

Geniz akıntısı şikayeti gelişen kişilerde sıklıkla altta yatan sağlık sorununa bağlı olarak ek belirtiler meydana gelebilir. Buna göre aşağıdaki semptomlar sıklıkla geniz akıntısına eşlik eder:

• Burun tıkanıklığı
• Burun akıntısı
• Öksürük
• Boğazda şişlik
• Boğaz ağrısı
• Hapşırma
• Baş ağrısı
• Kötü ağız kokusu
• Bulantı – kusma
• Yutma güçlüğü
• Ses kısıklığı

Geniz akıntısı tanısı nasıl konur?

Geniz akıntısı ile ilgili sorunun doğru tespit edilebilmesi için, öncelikle geniz akıntısı sıvısının muayene edilmesi önemlidir. Akıntının berrak, seröz yapıda olması veya yeşil, visköz ve iltihaplı görünmesi farklı tanı ihtimallerini gündeme getirecektir. Bu bağlamda, geniz akıntısı ile beraber burun akıntısı şikayetinin birlikte varlığı da ayrıca dikkat edilmesi gereken bir diğer husustur.

Geniz akıntısına yol açabilecek anatomik bozuklukların tespit edilmesi adına burun boşluğunun içine gönderilen kameralı özel ekipmanlar vasıtasıyla detaylı fizik muayene sıklıkla başvurulan yöntemler arasındadır. Nazal endoskopi adı verilen bu yöntemle burun ve geniz akıntısının hangi bölgeden kaynaklandığı, altta yatan muhtemel organik problemlerin incelenmesi ve geniz akıntısı sıvısının muayenesi mümkün olmaktadır.

Bunların dışında, üst solunum yollarının detaylı incelenmesi adına direkt röntgen grafisi, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabileceği gibi; enfeksiyon ve benzeri durumların varlığını gösterebilecek çeşitli kan tahlillerinden de yararlanılabilir.

Geniz akıntısı tedavisi nasıldır?

Geniz akıntısının giderilmesinde en önemli nokta, geniz akıntısına yol açan asıl sebebin doğru teşhis edilmesidir. Bu doğrultuda, uzman bir hekim tarafından hastanın ayrıntılı öyküsünün sorgulanması ve detaylı fizik muayene yapılması gerekir. Bu değerlendirmeler sonunda, hekimin gerekli görmesi durumunda ek görüntüleme ve laboratuar tetkiklerine başvurulması gerekebilir. Tüm bunların ışığında elde edilen verilere dayalı olarak tanı kesinleştirilir ve uygun tedavi planlanır.

Geniz akıntısı şayet üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanıyorsa, sıklıkla viral etkenler nedeniyle geliştiğinden, semptomatik tedaviler tercih edilir. Burun mukozasındaki iltihabın giderilmesi ve mukoza salgısının azaltılmasına yönelik olarak anti-inflamatuvar ilaçlar ve nazal spreyler reçete edilebilir. Grip gibi bazı virüs etkenlerine karşı antiviral tedaviler kullanılabilir.

Sinüzit gibi bakteriyel enfeksiyonlara bağlı durumlarda antibiyotik tedavisi sıklıkla gerekir. Anatomik problemler nedeniyle gelişen geniz akıntısının tedavisinde önce ilaç tedavisi denense de; sıklıkla cerrahi yöntemlerle anatomik sorunların giderilmesi gerekebilir. Alerjiye bağlı geniz akıntılarında alerjen etkenlerden uzak durulmasının yanında, uygun antihistaminik ve anti-inflamatuvar ilaçlar kullanılır.

Bunların dışında geniz akıntısının giderilmesinde evde yapılabilecek çeşitli uygulamalar ve önlemler bulunur:

• Tuzlu su veya okyanus su içerikli burun yıkama solüsyonları gün içinde sıklıkla kullanılabilir.
• Çok baharatlı gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Sigara gibi zararlı alışkanlıklara son verilmelidir.
• Ortam havasının ılık tutulması ve sık sık nemlendirilmesi faydalıdır.
• Bol sıvı tüketilmesi ve geniz akıntısı durumunda çorba, çay gibi sıcak içeceklerin alınması şikayetin ortadan kaldırılmasında yardımcıdır.
•  Geniz akıntısı durumunda yatıldığında, başın yukarıda kalacak şekilde desteklenmesi veya çift yastık kullanılması uyku kalitesini artırmada ve geniz akıntısının çevre dokulara yayılmasının önlenmesinde etkilidir.
• Geniz akıntısı ile karışabilen reflü şikayetinin giderilmesi için beslenme alışkanlığına dikkat edilmesi, kilo verilmesi ve gerekli görüldüğünde mide asidini düzenleyici ilaçların kullanılması faydalıdır.