Menopoz Nedir? Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Menopoz, bir kadının yumurtalıklarının işlevini yitirmesi sonucu hiç adet görmediği dönemdir. Yaşlılığın doğal bir parçası olarak bilinen bu durum üremenin sona erdiğinin göstergesidir. Belirtileri dönem dönem artıp azalabilir.

Menopoz Nedir? Aşamaları Nelerdir?

Menopoz adet kanamasının olmadığı zamana denir. Menopoza kadar yaşanan aşama perimenopozdur. Bu aşamaya menopoz geçişi adı da verilir ve menopozdan 8-10 yıl önce (genellikle 40’lı yaşlarda) başlayabilir. Yumurtalıklar bu aşama içerisinde giderek daha az östrojen hormonu üretir. Perimenopoz, yumurtalıklardan yumurta salınımı durana kadar, yani menopoz aşamasına kadar sürer. Menopoz aşamasına yaklaştıkça östrojen seviyelerindeki düşüş daha hızlı olur. Bu aşamada ya da bu aşamanın bitmesine yakın bazı kadınlarda menopoz belirtileri gözlenebilir, ancak adet döngüsü yaşanır ve hamile kalınabilir.  

Perimenopozdan sonraki aşama olan menopozda artık adet döngüsü olmaz. Östrojen hormonunun ciddi miktarı artık üretilmez. Postmenopoz ise menopozdan sonra hayatın geri kalan tüm kısmını içerir. Bu aşamada belirtiler azalabilir, ancak bazı kişiler postmenopoz aşamasında olsa bile 10 yıl veya daha fazla bir süre boyunca belirtileri yaşayabilir. 

Menopoz Neden Olur?

Menopoz, başka bir etken ile tetiklenmediği sürece yaşlılığın normal bir parçasıdır. Yaşlandıkça üreme döngüsü yavaşlar, östrojen hormonunun salınımı azalır ve durmaya hazırlanır. Bu durum ilk adet olunan günden itibaren olmaya başlar. Östrojen seviyeleri azaldıkça, adet döngüsünde aksamalar, farklılıklar meydana gelebilir. 

Fakat bu durumun daha erken olmasını sağlayabilecek bazı faktörler vardır. Bunlar doğum kontrol hapları, radyasyon veya kemoterapi tedavisi almak, yumurtalıkların ameliyat ile alınması, birincil yumurtalık yetmezliği şeklinde sıralanabilir. Menopozun normal yaşı 45 ile 55 yaşları arasındadır. 45 yaşından önce gerçekleşen menopoza erken menopoz adı verilir. Erken gelişen menopoza birincil yumurtalık yetmezliği adı verilir. 

Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Menopoz belirtilerinin şiddeti kişiden kişiye değişebileceği gibi bazı kadınlar dönem dönem belirti gösterirken bazıları ise 10 yıl gibi uzun süreler boyunca semptomları yaşayabilir. Menopozda görülebilecek belirtiler şunlardır: 

• Vücuda yayılan ani sıcak basmaları, 
• Geceleri terleme ya da üşüme, 
• Vajinal kuruluk, 
• Sık sık idrara çıkma isteği, 
• Uykuya dalmada güçlük, 
• Ani duygusal değişiklikler (sinirlilik vb.), 
• Gözde, ağızda, ciltte kuruluk, 
• Göğüslerde hassasiyet, 
• Adet olurken yaşanan belirtilerin görülmesi (şişkinlik, yorgunluk vb.), 
• Kalp çarpıntısı, 
• Baş ağrısı, 
• Kas ve eklemlerde ağrılar, 
• Cinsel isteksizlik, 
• Kilo alımı, 
• Saçların incelmesi veya dökülmesi. 

Bu belirtilerin yanı sıra zamanla vücuttaki kıllar çoğalabilir. Bunun nedeni östrojen hormonunun, testosteron hormonundan daha düşük seviyelerde olmasıdır. Bu tür belirtileri yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanına başvurmanız tavsiye edilir. 

Menopoz Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor tarafından 12 ay boyunca art arda adet olmayan bir kadına menopoz tanısı konulabilir. Genellikle herhangi bir teste ihtiyaç yoktur, ancak bazı durumlarda kan testi yapılarak şu hormonların seviyeleri izlenebilir: 

• FSH ve östrojen: Menopoz olunduğunda FSH’ın vücuttaki seviyesi artar ve östrojen azalır. Test yapılarak böyle bir durumun olup olmadığına bakılır. 
• TSH: Hipotiroidizm (tiroidin az çalışması) menopoz ile benzer belirtiler gösterir, bu iki hastalığın birbirine karışmasını önlemek için TSH seviyesine bakılabilir. 

Menopozun Tedavisi Var mı?

Menopoz yaşlılık ile gelen doğal bir süreç olduğu için çoğu durumda herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir. Yapılabilecek tedaviler menopoz belirtilerini azaltmaya yöneliktir. Bunlara yönelik hormon tedavisi ve hormonal olmayan tedaviler vardır. Hormonal olmayan tedavilerde bazı düşük dozdaki antidepresanlar ve belirtileri azaltabilen diğer ilaçlar vardır. Her bireyin ihtiyaçları farklı olduğu için size en uygun tedavi yöntemini doktorunuzla konuşarak belirleyebilirsiniz.  

Yumurtalıklar artık yeterince östrojen ve progesteron hormonu üretemediğinde, hormon tedavisi yapılabilir. Bu sayede hormonların seviyesi yükseltilir ve sıcak basması ya da vajinal kuruluk gibi belirtilerin giderilmesine yardımcı olunabilir. Aynı zamanda ortaya çıkabilecek risk faktörlerinin de önlenmesi sağlanabilir. Hormon tedavileri ikiye ayrılır. Bunlar östrojen tedavisi ve östrojen progesteron tedavisi şeklindedir. Östrojen tedavisinde sadece östrojen hormonu vücuda verilir, ancak diğer tedavide her iki hormonunda alınması sağlanır. Hormon tedavisinin bazı riskleri vardır. Bu riskler şunlardır: 

• Endometrial kanser, 
• Safra taşı oluşumu veya diğer safra kesesi hastalıkları, 
• Kan pıhtısı oluşumu, 
• Derin ven trombozu, 
• Pulmoner emboli (akciğer pıhtısı), 
• Felç. 

Menopozdan sonraki 10 yıl içerisinde hormon tedavisi yapılırsa bu risklerin gerçekleşme olasılığı daha düşüktür. 

Menopoz Döneminde Neler Yapılmalıdır?

Menopoz olan bir kadının yaşamında değişikliklere gitmesi önerilir. Bu değişikliklere, diyet, tetikleyicilerden kaçınmak, egzersiz, reçeteli ilaçlar ve başkalarıyla konuşmak örnek olarak verilebilir. 

• Diyet: Bazı durumlarda belirtileri azaltabilmek için tüketilen yiyecek ve içeceklere dikkat edilmesi gerekebilir. Günlük tüketilen kafein miktarını sınırlayarak, baharatlı besinlerden uzak durarak belirtilerin şiddetini azaltmayı deneyebilirsiniz. 
• Tetikleyicilerden kaçınmak: Sürekli sıcak basması yaşıyorsanız, bulunduğunuz ortamı serin tutmaya çalışabilirsiniz. Kilo vermeniz de sıcak basmalarını önlemek için iyi bir yol olabilir. 
• Egzersiz: Egzersiz yapmak, geceleri daha rahat bir uyku çekmenizi sağlar. Bu yüzden uykuya dalmada güçlük çeken hastalara önerilir. Yorucu egzersizler yerine yoga gibi ruh halini düzeltecek seçenekleri de deneyebilirsiniz. 
• Reçeteli ilaçlar: Yaşanan belirtilerin hafifleyebilmesi için doktorunuz bazı ilaçlar yazabilir. Örneğin vajinal kuruluk yaşıyorsanız buna uygun bir krem reçete edilebilir. Aynı zamanda sıcak basmalarını önleyebilecek ilaçlar da vardır. Belirtilerinizi uzman doktorunuzla en iyi şekilde paylaşarak, daha etkili çözümleri elde edebilirsiniz. 
• Başkalarıyla konuşmak: Menopoza giren diğer kişilerle konuşmak, sizi rahatlatabilir. Konuşmak sadece duygularınızı başkalarının anlamasına değil, aynı zamanda bilmediğiniz noktaları da öğrenmenize yardımcı olabilir. 

Menopoz Döneminin Risk Faktörleri Nedir?

Menopoza girdikten sonra bazı durumlara ya da hastalıklara yakalanma olasılığı artar. Bu risk genetik, menopoz öncesi sağlık veya yaşam tarzı gibi pek çok faktöre bağlıdır. Menopoz gelişince osteoporoz (kemik hastalığı) ve koroner arter hastalığı riski artabilir. 

Osteoporoz, kemiklerin iç bölgelerindeki yoğunluğun azalmasıyla daha kırılgan hale geldiği bir kemik hastalığıdır. Bu hastalığın gelişmesinin sebebi östrojen hormonu seviyesinin azalmasıdır. Çünkü östrojen hormonu kemiklerin korunmasında etkin rol alır. Menopoz olana kadar östrojen seviyeleri azaldığı için, yaklaşık 60 yaşına kadar kemik kütlesinin %25’i kaybedilmiş olur. Zamanla yoğunluğu azalan kemiklerin kolayca kırılması mümkün hale gelir. Koroner arter hastalığı, kalp kasına kanı getiren atardamarın daralması veya tıkanmasıdır. Atardamarın iç duvarlarında plak oluşumu (ateroskleroz) olarak da bilinir. Koroner arter hastalığının menopozda ortaya çıkmasının sebepleri östrojen riski, fiziksel aktivite azlığı olabilir. Bu hastalıkların yanı sıra idrarını tutamama ve kilo alma gibi durumların riskleri de artabilir.  

Vajina ve idrar yolu yaş ilerledikler elastikiyetini kaybettiği için ani bir şekilde idrara çıkma istekleri yaşanabilir. Bu yüzden gülme, öksürme veya bir şey kaldırılmak istendiğinde idrar kaçırmaları yaşanabilir. İdrar kaçırmaları sık sık idrar yolu enfeksiyonu gelişmesine neden olabilir. Bu durumun önüne geçebilmek için kegel egzersizleri ile bölgedeki kasları güçlendirmeyi deneyebilirsiniz. Menopozda metabolizma yavaşlaması sebebiyle kilo alınabilir. Kiloyu korumak için daha az besin tüketilmesi veya egzersiz yapılması önerilir. 

Menopoz tüm kadınlarda görülen, cinsiyet karakterinin ve cinsiyet hormonlarının sonucu olan bir süreçtir ve tamamen fizyolojik bir durumdur. Ancak menopozun psikolojik etkileri ve ardından gelen ek sağlık sorunları olması da görülebilen durumlardır. Bu konuda destek almak için uzman kadın hastalıkları ve doğum kliniğinden hekim seçimi ile bilgi edinilebilir.