Bartholin Kisti Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Kadın üreme sisteminde yer alan Bartholin bezleri, vajina girişinin her iki tarafında bulunan küçük salgı bezleridir. Bu bezler vajinanın kayganlığını sağlamak için mukus üretir. Bartholin bezlerinin çıkış kanalları tıkandığında içeride sıvı birikimi olur ve Bartholin kisti adı verilen şişlik meydana gelir. Küçük ve belirti vermeyen kistler fark edilmeyebilir. Ancak büyüdüklerinde rahatsızlık, ağrı ve enfeksiyon riski oluşturabilir. Bartholin kisti bazen kendi kendine düzelebilir. Bazı durumlarda enfekte olup Bartholin apsesi haline gelebilir. Bu durumda medikal müdahale gerekebilir.

Bartholin Kisti Nedir?

Bartholin bezlerinden birinin veya her ikisinin tıkanması sonucu oluşan sıvı dolu bir kesedir. Genellikle yavaş büyür ve belirti göstermeyebilir. Ancak kist büyüdükçe vajina girişinde hassasiyet, şişlik ve rahatsızlık hissi oluşabilir. Eğer hasta enfekte olursa içi irin dolarak Bartholin apsesi haline gelir. Bu durumda şiddetli ağrı, kızarıklık ve yürüme veya oturma sırasında rahatsızlık hissedilebilir. Bartholin kistleri genellikle iyi huyludur. Kanserle bağlantılı olmaz. Ancak tekrarlayan vakalarda doktor kontrolü gereklidir. Küçük ve belirti göstermeyen Bartholin kistleri herhangi bir tedavi gerektirmeden zamanla kaybolabilir. Ancak ağrılı, büyük veya enfekte olmuş kistler cerrahi drenaj veya ilaç tedavisi gerektirebilir.

Bartholin Kisti Neden Olur?

Bartholin bezlerinin salgı kanallarının tıkanması sonucu oluşur. Bu tıkanıklık, mukusun dışarı atılamamasına ve bez içinde birikmesine neden olur. Tıkanıklık genellikle enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, vajinal travmalar veya kronik irritasyon nedeniyle gelişebilir. Ayrıca Bartholin bezlerinin çevresinde meydana gelen iltihaplanmalar, cilt hastalıkları veya cerrahi işlemler sonrası skar dokusu oluşumu da kist oluşumuna katkıda bulunabilir. Bartholin kistleri genellikle küçük boyutta ve ağrısızdır. Ancak kist büyüdükçe rahatsızlık ve hassasiyet oluşturabilir. Eğer enfekte olursa içerisi irinle dolar ve Bartholin apsesi oluşur.

Her yaş grubundaki kadınlarda görülebilse de bazı faktörler riski artırabilir. Özellikle 20-30 yaş arasındaki kadınlarda daha yaygın görülür. Cinsel olarak aktif bireylerde Bartholin kanallarının tıkanması daha olasıdır, bu nedenle korunmasız cinsel ilişki veya sık partner değişikliği riski artırabilir. Kişisel hijyenin ihmal edilmesi, vajinal bölgedeki bakterilerin artmasına neden olarak enfeksiyon gelişimini kolaylaştırabilir. Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (şeker hastalığı, bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı) Bartholin kisti oluşumunu tetikleyebilir. Aynı zamanda, vajinal bölgeye uygulanan sert kimyasallar (sabun, duş jelleri) bez kanallarının tahriş olmasına ve tıkanmasına yol açabilir. Tekrarlayan Bartholin kistleri genellikle geçirilmiş enfeksiyonlara veya anatomik yapıya bağlı olabilir.

Bartholin Kisti Belirtileri Nelerdir?

Genellikle küçük ve belirti vermeyen şişlikler olarak kalabilir. Ancak büyüdüklerinde veya enfekte olduklarında ağrı, hassasiyet ve iltihaplanma gibi belirtiler ortaya çıkar. Kist enfekte olduğunda kızarıklık, ateş ve yürüme sırasında ağrı gibi semptomlar görülebilir. Büyüklüğüne ve enfekte olup olmamasına bağlı olarak Bartholin kistinin belirtileri şunlardır:

• Vajina girişinde tek taraflı veya çift taraflı şişlik
• Ağrısız veya hafif rahatsızlık hissi (küçük kistlerde)
• Enfeksiyon durumunda şiddetli ağrı ve hassasiyet
• Kızarıklık ve sıcaklık artışı
• Yürüme, oturma veya cinsel ilişki sırasında rahatsızlık
• Kist içi irin birikmesi durumunda kötü kokulu akıntı
• İleri vakalarda ateş ve genel halsizlik

Küçük ve belirti vermeyen Bartholin kistleri genellikle zararsızdır, ancak büyüyen veya enfekte olan kistler ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bartholin kistinin enfekte olması durumunda apse gelişebilir. Bartholin apsesi oldukça ağrılıdır, şişlik ve hassasiyet belirgindir. Apse geliştiğinde yürüme, oturma ve cinsel ilişki sırasında dayanılmaz ağrı oluşabilir. Ateş ve genel halsizlik gibi belirtiler de görülebilir. Eğer apse tedavi edilmezse, enfeksiyon yayılabilir ve selülit gibi daha ciddi cilt enfeksiyonlarına yol açabilir. Kronik olarak tekrarlayan Bartholin kistleri ise kist içi skar dokusu oluşmasına neden olabilir. Bu durum tekrarlayan tıkanıklıklara yol açarak yaşam kalitesini düşürebilir.

Bartholin Kisti Evde Tedavisi

Küçük ve ağrısız Bartholin kistleri genellikle herhangi bir tıbbi müdahale gerektirmez ve zamanla kendiliğinden kaybolabilir. Bazı yöntemler, kistin küçülmesine ve iltihaplanma riskinin azalmasına yardımcı olabilir. Ancak her durumda doktor muayenesini ihmal etmemek gerekir. Bartholin kisti tedavisi için destekleyici olarak yapılabilecek şu şekildedir:

• Sıcak Su Oturma Banyoları: Bartholin kistini tedavi etmek için en yaygın kullanılan yöntemlerden biri sıcak su oturma banyosudur. Günde 2-3 kez 15-20 dakika boyunca ılık suya oturmak, kistin drenajını kolaylaştırabilir ve rahatlama sağlayabilir. Suya epsom tuzu veya antiseptik özelliklere sahip doğal bitkisel çaylar (papatya, adaçayı) eklemek iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Hijyen ve Temizlik: Bölgenin temiz ve kuru tutulması, enfeksiyon riskini azaltarak kistin iyileşme sürecini hızlandırabilir. Sabun içermeyen, pH dengeli temizleyiciler kullanarak vajinal bölgeyi yıkamak ve sıkı iç çamaşırlarından kaçınmak Bartholin kistinin tahriş olmasını önleyebilir.
• Doğal Antiseptik Uygulamalar: Hafif iltihap belirtileri olan kistler için çay ağacı yağı, aloe vera jeli veya hindistancevizi yağı gibi doğal antiseptikler, bölgedeki bakterileri azaltarak iyileşme sürecine katkı sağlayabilir. Ancak bu tür doğal ürünleri doğrudan uygulamadan önce bir taşıyıcı yağ ile seyreltilmesi önerilir.
• Sıcak Kompres Uygulamak: Kistin olduğu bölgeye temiz bir havluyla sıcak kompres uygulamak, dolaşımı artırarak kistin yumuşamasını ve kendi kendine boşalmasını sağlayabilir. Bunun için 10-15 dakika boyunca sıcak bir havlu veya ısıtılmış bir termofor uygulanabilir.
• Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek: Vücut direncinin artırılması, enfeksiyon riskini düşürerek kistin kendiliğinden iyileşmesine yardımcı olabilir. Bol su içmek, antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeleri tüketmek ve yeterli uyku almak bağışıklık sistemini destekleyerek kistin büyümesini engelleyebilir.

Genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmasa da büyüyen, ağrılı hale gelen veya sık tekrarlayan kistlerin doktor kontrolünde değerlendirilmesi önemlidir. Ayrıca evde yapılabilecekleri uygulamadan önce de doktora danışmanız gerekir.

Bartholin Kisti Nasıl Geçer?

Küçük ve asemptomatik kistler zamanla kendiliğinden kaybolabilir. Büyük veya enfekte olan kistlerde medikal müdahale gerekebilir. Bazı küçük Bartholin kistleri, düzenli sıcak su banyoları ve sıcak kompres uygulamaları ile kendi kendine drenaj sağlayarak kaybolabilir. Eğer kist patlarsa, bölgenin temiz tutulması ve hijyenik önlemler alınması gerekir. Enfekte olan Bartholin kistleri ise ağrı, kızarıklık ve şişlik ile kendini gösteren apselere dönüşebilir. Böyle bir durumda doktor tarafından reçete edilen ilaçlar, enfeksiyonu kontrol altına almak için kullanılabilir. Ayrıca büyük ve ağrılı kistler için doktor tarafından lokal anestezi altında kistin içindeki sıvı boşaltılabilir. Tekrarlayan Bartholin kistleri için ise cerrahi drenaj sonrası kist duvarı dikilerek kistin tekrar oluşması önlenebilir. Sık sık tekrarlayan veya kronik enfeksiyonlara yol açan Bartholin kistlerinde de tükürük bezi tamamen cerrahi olarak çıkarılabilir. Ayrıca aşağıdaki ipuçları bartholin kistinin iyileşmesine destek verebilir:

• Sıkı giysiler yerine pamuklu iç çamaşırları tercih edilmelidir.
• Kistin tahriş olmasını önlemek için bölgenin hijyenine dikkat edilmelidir.
• Bol su tüketmek ve dengeli beslenmek bağışıklık sistemini güçlendirebilir.

Bartholin kistleri genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmasa da büyüyen, ağrılı hale gelen veya sık tekrarlayan kistlerin doktor kontrolünde değerlendirilmesi önemlidir.

Kaynaklar:

• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17737-bartholin-cyst
• https://www.nhs.uk/conditions/bartholins-cyst/
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bartholin-cyst/diagnosis-treatment/drc-20369981
• https://www.nhs.uk/conditions/bartholins-cyst/treatment/
• https://www.webmd.com/women/bartholins-gland-cyst
• https://medlineplus.gov/ency/article/001489.htm