Prolaktin Nedir? Prolaktin Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Prolaktin, beyindeki bir bez olan ön hipofiz bezi tarafından üretilen ve salgılanan bir hormondur. Kadınlarda üreme ve emzirme fonksiyonlarının düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Kanınızdaki normalden yüksek prolaktin seviyeleri, düzensiz adet dönemleri, kısırlık ve erektil disfonksiyon gibi belirli semptomlara neden olabilir.

Prolaktin Nedir?

Prolaktin, beynin alt kısmında bulunan hipofiz beziniz tarafından üretilen bir hormondur. Kadının göğüslerinin büyümesine ve gelişmesine yardımcı olur. Bu hormon sayesinde bebek doğduktan sonra süt üretimi başlar. Hem erkeklerin hem de kadınların kanında normalde az miktarda prolaktin bulunur. Prolaktin seviyeleri, dopamin gibi prolaktin inhibe edici faktörler (PIF'ler) adı verilen diğer hormonlar tarafından kontrol edilir. Hamilelik sırasında prolaktin seviyeleri yükselir.

Hamilelik döneminde prolaktin, östrojen ve progesteron hormonları meme dokusunun gelişimini ve süt üretimini uyarır.

Prolaktin, süt üretiminin gerçekleştiği meme bezinin bileşenleri olan meme alveolleri adı verilen belirli bir meme dokusu türünün büyümesini destekler. Prolaktin ayrıca meme alveolar hücrelerini süt bileşenleri üretmeye teşvik eder, bunlara şunlar dahildir:

Laktoz (sütün karbonhidrat bileşeni)
Kazein (sütün protein bileşeni)
Lipitler (enerji sağlayan bileşenler, esansiyel yağ asitleri ve kolesterol)

Bebeğinizin doğumundan sonra progesteron seviyeleri düşer. Bu da meme alveolar hücrelerindeki prolaktin reseptörlerinin sayısını artırır. Bu, meme ucunuzdan süt salgılanmasına olanak tanıyan sistemdir. Yaygın olarak laktasyon olarak bilinir.

Doğumdan sonra prolaktin seviyeleri sürekli yüksek kalmaz. Prolaktin seviyeleri yalnızca bebeğinizin emme yoluyla meme ucu uyarımı dönemlerinde yükselir. Bebeğiniz emmeye devam ettiği sürece prolaktin seviyeleri yüksek kalır. Emzirmediğiniz dönemlerde prolaktin seviyeleriniz düşer ve süt üretimi azalır. Bir kişi bebeğini emzirmezse, prolaktin seviyeleri bir ila iki hafta sonra hamile olmayan seviyelere düşer.

Prolaktin Kaç Olmalı?

Prolaktin düzeyleri için normal değer aralıkları, farklı laboratuvarlar arasında biraz değişiklik gösterebilir. Laboratuvar raporunuzda listelenen normal değer aralığına baktığınızdan emin olun veya sonuçlarınız hakkında sorularınız varsa mutkala doktonuza danışın. Prolaktin için normal değerler genellikle şunlardır:

Erkekler: 20 ng/mL'den (mililitre başına nanogram) az.
Kadınlar ve gebe olmayan veya emzirmeyen kişiler: 25 ng/mL'den az.
Hamile veya emziren kişiler: 80 ila 400 ng/mL.

Prolaktin Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Hamilelik ve emzirme dışında yüksek prolaktin seviyeleri endokrin bozukluğu veya başka bir sağlık sorununa işaret edebilir. Yüksek prolaktin semptomları arasında göğüs büyümesi, düzensiz adet dönemleri, sinirlilik ve düşük cinsel istek bulunur. Hiperprolaktinemi olarak da bilinen prolaktin yüksekliği, kandaki prolaktin seviyelerinin yükseldiğini gösterir. Kadınlarda düzensiz adet görme, amenore (adet görmeme), galaktore (istenmeyen süt üretimi), kısırlık ve cinsel isteğin azalmasına yol açabilir. Erkeklerde hiperprolaktinemi erektil disfonksiyona, cinsel isteğin azalmasına ve jinekomastiye (genişlemiş göğüsler) neden olabilir.

Prolaktin Yüksekliği Neden Olur?

Hipofiz bezinin prolaktin salgılaması iki hormon tarafından düzenlenir:

Dopamin: Böbrek üstü bezleri tarafından üretilen ve prolaktin üretimini yavaşlatanbir hormondur.
Tirotropin salgılatıcı hormon (TRH): Bu, hipotalamus tarafından üretilen ve prolaktin üretimini artıranbir hormondur.

Prolaktin düzeyleri anormal derecede yüksek olduğunda bunun nedeni dopamin üretimini azaltan, TRH üretimini artıran veya her ikisi birden olan durumlardır. Bu, HPA ekseninin işlevini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen hastalıklar veya bozukluklardan kaynaklanabilir. Hiperprolaktineminin en yaygın nedeni, prolaktinoma olarak bilinen bir tür hipofiz tümörüdür. Bu iyi huylu tümör, bilinen bir neden olmaksızın ortaya çıkma eğilimindedir. Ancak ebeveynden kalıtım yoluyla alınabilen birkaç türü vardır. Prolaktin yüksekliği nedenlerinden bazıları şöyle sıralanabilir:

İyi huylu beyin tümörleri: Bunlara hipofiz adenomları , kraniofarenjiom ve menenjiom gibi kanserli olmayan tümörler dahildir.
Travma: Hipofiz bezi, böbrek üstü bezleri veya hipotalamusun ameliyatı veya ışınlanması sırasında oluşan yaralanmaları içerir.
Hipotiroidizm: Bu durum, tiroid bezinin yeterli tiroid hormonu üretmemesi sonucu ortaya çıkar ve TRH'de artışa neden olur.
Cushing sendromu: Bu, stres hormonu kortizolün anormal derecede yüksek düzeylerde olmasından kaynaklanan bir rahatsızlıktır.
Sistemik hastalıklar: Kronik böbrek hastalığı (KBH) ve karaciğer hastalığı gibi endokrin (hormonal) sistemi doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen tüm vücut hastalıklarıdır .
İlaçlar: Bunlara prolaktin salgısını artıran ilaçlar, bazı antidepresanlar, antipsikotikler, opioidler, östrojen, H2 blokerleri ve yüksek tansiyon ilaçları dahildir.
Akromegali: Bu, hipofiz bezinin çok fazla büyüme hormonu (GH) üretmesi ve diğer hormonların dengesini bozulmasıyla oluşan hormonal bir bozukluktur
Lenfositik hipofizit: Hipofiz bezinin iltihaplanmasına neden olan bir otoimmün hastalıktır .
Rathke kisti: Hipofiz bezinin bölümleri arasında gelişen sıvı dolu büyümedir.
Kanser: Bunlara dysgerminoma (bir tür yumurtalık kanseri) veya beyin metastazları (beyne yayılmış kanserler) dahildir.

Prolaktin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Kadınlar hiperprolaktinemiden erkeklerden daha sık etkilenirler. Çalışmalar üreme bozukluğu olan her beş kadından üçünün yüksek prolaktine sahip olacağını göstermektedir. Kadınlarda prolaktin yüksekliği belirtileri şunlardır:

Adet düzensizliği
Libidonun (cinsel dürtünün) kaybı
Galaktore(hamile olmadığınız veya emzirmediğiniz halde anne sütü üretimi)
Kısırlık (yumurtlamanın olmaması nedeniyle)
Sıcak basmaları
Vajinal kuruluk
Kilo alımı
Göğüs hassasiyeti
Akne
Hirsutizm (vücut ve yüzde aşırı kıllanma)

Erkeklerde prolaktin yüksekliği aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

Libido kaybı
Erektil disfonksiyon
Kısırlık (sperm üretiminin azalması nedeniyle)
Jinekomasti (anormal meme büyümesi)
Galaktore (nadir ancak olası)

Asdlkjalskdjaslkj

asdasdas

Prolaktin Yüksekliğinde Neler Tüketilmemelidir?

Prolaktin yüksekliği, hipofiz bezi tümörlerinden hormon dengesizliklerine kadar çeşitli sebeplerden kaynaklanabilir. Bu durumu yönetmek için beslenme düzenine dikkat etmek önemlidir. Prolaktin seviyelerini olumsuz etkileyebilecek bazı gıdalar ve maddelerden kaçınmak, hormon dengesinin sağlanmasında yardımcı olabilir.

Kafein tüketimi, prolaktin seviyelerini artırabilir ve bu durum hormon dengesizliği yaşayan kişiler için zararlı olabilir. Prolaktin yüksekliği yaşayan bireylerin kafein alımını sınırlamaları veya tamamen kesmeleri tavsiye edilir. Özellikle günlük kafein tüketimi yüksek olan kişilerin bu alışkanlıklarını gözden geçirmeleri faydalı olabilir.
Soya, bitkisel östrojenler olarak bilinen fitoöstrojenler içerir. Fitoöstrojenler, vücutta östrojen hormonuna benzer bir etki yaratabilir. Bu durum, prolaktin seviyelerinin artmasına neden olabilir.
Yüksek yağ içeren gıdalar, vücutta genel olarak hormonal dengesizliklere yol açabilir ve prolaktin seviyelerini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle doymuş yağlar ve trans yağlar, hormonların üretimini ve salgılanmasını etkileyebilir.
Yüksek şekerli gıdalar ve rafine karbonhidratlar, kan şekeri seviyelerinde ani yükselmelere neden olabilir. Bu durum da hormonal dengesizliklere yol açabilir.

Prolaktin Yüksekliği Tedavisi

Belirtisiz yüksek prolaktin düzeyleri tedavi gerektirmeyebilir. Hiperprolaktinemi tedavisinin amacı normal prolaktin düzeylerini geri kazandırmak ve belirtileri hafifletmektir. Bu genellikle altta yatan nedenin tedavi edilmesiyle yapılabilir. İlaç kaynaklı hiperprolaktinemi, dozun düşürülmesi veya farklı bir ilacın reçete edilmesiyle tedavi edilir. Hipotiroidiye bağlı prolaktin yüksekliği ise sentetik tiroid hormonu ile tedavi edilir. Bu sebeple prolaktin yüksekliğine neden olan durum belirlenir ve tedavi bu duruma uygun olacak şekilde planlanır.

Prolaktin Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Düşük prolaktin değeri, hiperprolaktinemi olarak da bilinir, kandaki prolaktin seviyelerinin normal referans aralıklarının altında olduğu anlamına gelir. Ancak, hiperprolaktinemi nispeten nadirdir. Bir araştırma, üreme çağındaki kadınlarda 5 ng/mL'den düşük prolaktin düzeyinin bir kadının metabolik sendrom riskini artırabileceğini bulmuştur. Metabolik sendrom, yüksek tansiyon ve yüksek kan trigliseritleri de dahil olmak üzere, toplu olarak kalp hastalığı, felç ve diyabet riskinizi artıran bir grup tıbbi rahatsızlıktır.

Prolaktin Düşüklüğü Tedavisi

Prolaktin seviyeleriniz normal aralığın altındaysa, bu hipofiz bezinizin normalde ürettiği hormonlardan bir veya birkaçını üretmediği anlamına gelebilir. Prolaktin düşüklüğü genellikle tıbbi tedavi gerektirmez.

Prolaktin Testi Hangi Hastalıkların Tanısı için Yapılır?

Prolaktin (PRL) kan testi, kanınızda prolaktin adı verilen bir hormondan ne kadar bulunduğunu ölçer. Hormon, beyninizin hemen altında bulunan hipofiz bezinizde üretilir. Prolaktin testi aşağıdaki hastalıkların tanısında kullanılır:

Hipofiz Bezi Tümörleri (Prolaktinoma)

Prolaktin testinin en yaygın kullanım alanlarından biri, hipofiz bezinde oluşabilecek tümörlerin, özellikle prolaktinoma adı verilen prolaktin salgılayan tümörlerin tanısıdır. Prolaktinoma, hipofiz bezinin iyi huylu bir tümörüdür ve kadınlarda adet düzensizliklerine, erkeklerde ise cinsel işlev bozukluklarına yol açabilir. Yüksek prolaktin seviyeleri, bu tümörlerin varlığını gösterebilir ve prolaktin testi, bu durumun erken teşhisi için kritik öneme sahiptir.

Hormon Dengesizlikleri

Hormon dengesizliklerinin tanısında da kullanılır. Kadınlarda yüksek prolaktin seviyeleri, adet döngüsünün bozulmasına ve hatta kısırlığa yol açabilir. Erkeklerde ise yüksek prolaktin seviyeleri, testosteron üretiminin azalmasına ve cinsel işlev bozukluklarına neden olabilir. Prolaktin testleri, bu tür hormonal dengesizliklerin tanısında önemli bir rol oynar.

Hipotiroidizm

Test, hipotiroidizm gibi tiroid bezinin yetersiz çalıştığı durumlarda da tanıya yardımcı olabilir. Hipotiroidizm, tiroid hormonlarının düşük üretimi ile karakterizedir ve bu durum prolaktin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Prolaktin testi, hipotiroidizmin tanısında tiroid hormon testleriyle birlikte kullanıldığında daha kapsamlı bir değerlendirme sağlar.

Polikistik Over Sendromu (PCOS)

Polikistik Over Sendromu (PCOS), kadınlarda yaygın olarak görülen bir hormonal bozukluktur. Bu durum, yumurtalıkların düzgün çalışmaması ve hormon dengesizlikleri ile karakterizedir. PCOS'lu kadınlarda prolaktin seviyeleri normalden yüksek olabilir ve bu durum, adet düzensizliklerine, kısırlığa ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Prolaktin testi, PCOS'un tanısında diğer hormon testleriyle birlikte kullanılır.

Akromegali

Akromegali adı verilen ve büyüme hormonunun aşırı üretimiyle karakterize edilen nadir bir hastalığın tanısında da kullanılabilir. Akromegali, vücut dokularının anormal büyümesine yol açar ve bu durum genellikle hipofiz bezindeki bir tümörden kaynaklanır. Prolaktin seviyelerinin yüksek olması, bu tür bir tümörün varlığına işaret edebilir ve bu durumda prolaktin testi, akromegalinin erken teşhisi için önemli bir araçtır.