MS Hastalığı Nedir? MS Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Multipl skleroz (MS); merkezi sinir sisteminin uzun süreli (kronik) bir hastalığıdır. Vücudun yanlışlıkla kendisine saldırdığı bir durum olan otoimmün bir bozukluk olduğu düşünülür. MS, insanları farklı şekilde etkiler. Bazı kişilerde yalnızca hafif semptomlar olabilir. Bazıları ise beyin ile vücudun diğer bölümleri arasındaki iletişim bozulduğunda net görme, yazma, konuşma veya yürüme yeteneklerini kaybedebilirler. MS'te bağışıklık sistemi sinir liflerini kaplayan koruyucu kılıfa (miyelin) saldırır. Beyinle vücudun geri kalanı arasında iletişim sorunlarına neden olur. Sonunda hastalık sinir liflerinde kalıcı hasara veya bozulmaya neden olabilir. Multipl sklerozun bir tedavisi yoktur. Ancak iyileşmeyi hızlandırmaya, hastalığın seyrini değiştirmeye ve semptomları yönetmeye yardımcı olan tedaviler vardır.

MS Hastalığı (Multiple Skleroz) Nedir?

Beyni ve omuriliği etkileyen bir otoimmün rahatsızlıktır. MS'te bağışıklık sistemi yanlışlıkla miyelin hücrelerine saldırır. Bunlar, beyin ve omurilik sinirlerini çevreleyen koruyucu kılıflardır. Miyelin kılıfı hasarı; sinirlerin görme, duyum ve hareket gibi işlevleri yerine getirmek için vücudunuz boyunca gönderdiği mesajları kesintiye uğratır. Beyinde, omurilikte ve gözlerr kan sağlayan sinirlerde miyelin hasarı meydana gelebilir. MS için bir tedavi yoktur. Ancak devam eden hasarı en aza indirmeye ve semptomları yönetmenize yardımcı olmak için tedavi mevcuttur. MS hastalığının evreleri şöyle sıralanabilir:

• Klinik olarak izole sendrom (CIS): MS'i düşündüren semptomların ilk bölümünü geçirdiğinizde ancak MS'e sahip olmak için kriterleri karşılamadığınızda doktorlar bunu genellikle CIS olarak kategorize eder. Semptomlarınıza iltihap ve miyelin hasarı neden olur. CIS multipl skleroza dönüşebilir.
• Relapsing-remitting multipl skleroz (RRMS): MS tanısı konan kişilerin yaklaşık %85'inde bu tip vardır. MS, yeni veya eski semptomların alevlenmelerine neden olur. Bunu remisyon dönemleri izler
• İkincil ilerleyici multipl skleroz (SPMS): Çoğu vakada RRMS sonunda SPMS'ye ilerler. Multipl sklerozun ikincil ilerleyici evresinde sinir hasarı birikir ve semptomlar giderek kötüleşir. Hala bazı nüksler veya alevlenmeler yaşayabilirsiniz. Ancak remisyon dönemlerinin gerçekleşme olasılığı daha düşüktür.
• Primer ilerleyici multipl skleroz (PPMS): Bazı vakalarda MS semptomları yavaşça başlayabilir. Herhangi bir net relaps veya remisyon dönemi olmaksızın en başından itibaren zamanla kademeli olarak kötüleşebilir.

Nadir görülen üç MS varyantı ise şunlardır:

• Tumefaktif multipl skleroz: MS'in bu varyantının bir karakterizasyonu, beyninizde tümörlere benzer görünebilen büyük demiyelinizasyon alanlarının oluşmasıdır. Genellikle, bunu beyin kanserleri gibi diğer sorunlardan ayırt etmek için bir beyin dokusu örneği gerekir.
• Balo konsantrik sklerozu: MR'da miyelin hasarına bağlı konsantrik halka görünümünde lezyonlarla kendini gösterir.
• Marburg tipi multipl skleroz: Bu, MS'in çok nadir görülen ve agresif bir formudur. Hızlı ilerleme ile karakterizedir ve tedavi edilmediğinde ölüme yol açabilir.

MS Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Multipl skleroz (MS) hastalarının ilk semptomları genellikle 20 ila 40 yaşları arasında görülür. Başlangıçta semptomlar düzelir ancak daha sonra geri gelir. Belirti ve bulgular, etkilenen sinir liflerinin konumuna bağlı olarak kişiye ve hastalığın seyrine göre büyük farklılıklar gösterebilir. Ancak en temel MS hastalığı belirtileri şöyledir:

• Vücudun genellikle tek tarafında oluşan bir veya daha fazla uzuvda uyuşma veya güçsüzlük
• karıncalanma
• Özellikle boynun öne eğilmesi gibi bazı boyun hareketleriyle ortaya çıkan elektrik şoku hissi
• Koordinasyon eksikliği
• Dengesiz yürüyüş veya yürüyememe
• Genellikle bir gözde kısmi veya tam görme kaybı, sıklıkla göz hareketleri sırasında ağrı
• Uzun süreli çift görme
• Bulanık görüş
• Baş dönmesi
• Cinsel, bağırsak ve mesane fonksiyonlarıyla ilgili sorunlar
• Tükenmişlik
• Konuşma bozukluğu
• Bilişsel sorunlar
• Ruh hali bozuklukları

MS Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Demiyelinizasyon veya miyelinin yıkımı multipl skleroza neden olur. Miyelin, beyin ve omurilikteki sinir hücrelerinin (nöronların) etrafındaki koruyucu bir kılıftır. Görme, duyma ve hareket gibi işlevleri kontrol etmek için beyniniz ile vücudunuzun geri kalanı arasında mesajları taşır. Bağışıklık sisteminin görevi, vücudunuzu bakteri veya virüs gibi ona zarar verebilecek şeylerden korumaktır. MS'te bağışıklık sisteminiz aşırı aktif hale gelir. Sağlıklı miyelinleri (ve bazen miyelin altındaki sinir hücrelerini) vücudunuz için bir tehdit olarak algılar. Bağışıklık sisteminizin sağlıklı miyeline saldırısı ona zarar verir. Bu demiyelinizasyondur.

Görüntüleme testinde (MRI), doktorunuz miyelin hasarına dair kanıt bulabilir. Buna yara izi, lezyon veya plak diyebilirler. Miyelin hasarının olduğu sinir hücreleri arasında mesajlar kolayca geçmez. Bu da MS semptomlarının gelişmesine yol açar.

MS Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

MS hastalığı teşhisi için belirli bir test kullanılmaz. Teşhis, semptomlara ve işaretlere, görüntüleme ve laboratuvar testlerine dayanır. Doktor, diğer nedenleri ve hastalıkları ekarte etmek için dikkatli bir süreci izleyerek teşhis koyabilir. MS teşhisi koymak için iki şeyin doğru olması gerekir:

• En az 1 ay arayla 2 atak geçirmiş olmalısınız. Atak, herhangi bir MS semptomunun aniden ortaya çıkmasıdır. Bunun yanı sıra herhangi bir MS semptomunun en az 24 saat boyunca kötüleşmesidir.
• Merkezi sinir sistemi miyelininde 1'den fazla hasar alanınız olmalı. Miyelin, sinir liflerini çevreleyen ve koruyan kılıftır. Bu hasar 1'den fazla nokta başka bir hastalıktan kaynaklanmamış olmalıdır.

Bu noktada doktor aşağıdakileri de kontrol eden bir nörolojik muayene yapar:

• Zihinsel işlevler
• Duygusal işlevler
• Dil fonksiyonları
• Hareket ve koordinasyon
• Görüş
• Denge
• 5 duyunun işlevleri

Ayrıca aşağıdakileri de kontrol edebilir:

• MRI: Bu tanı testi, X-ışınları kullanılmadan vücuttaki organların ve yapıların ayrıntılı resimlerini oluşturmak için büyük mıknatıslar ve bir bilgisayarın birleşimini kullanır. MS'in neden olduğu plakları veya yara izlerini bulabilir. Genellikle, kontrastla yapılan bir beyin MRI taramasında görülen beyin dokusundaki belirli değişiklik desenleriyle birlikte tek bir atak, MS hastası olduğunuz anlamına gelebilir.
• Uyarılmış potansiyeller: Bu testler beynin görsel, işitsel ve duyusal uyaranlara verdiği elektriksel tepkiyi kaydeder. Bu testler beynin farklı bölgelerindeki mesajların yavaşlayıp yavaşlamadığını gösterir.
• Beyin omurilik sıvısı analizi: Buna spinal tap veya lomber ponksiyon da denir. Değerlendirme veya tanı koymak için omurgadan alınan sıvıya bakar. Bu test MS'te görülen hücresel ve kimyasal anormallikleri kontrol eder.
• Kan testleri: Bunlar çeşitli nörolojik semptomların diğer nedenlerini elemek için yapılır.

MS Hastalığı Tedavisi

MS hastalığı tedavisi hasarı en aza indirmeye, semptomları yönetmeye ve komplikasyonları önlemeye odaklanır. Tedavi planı şunları içerebilir:

• İlaçlar
• Konuşma terapisi
• Fizik tedavi

Diğer semptom yönetimi türleri, durumun sizi nasıl etkilediğine bağlı olarak değişir. Bunlara aşağıdakiler örnek verilebilir:

• Görme semptomları için gözlük takmak veya ilaç kullanmak
• Kas spazmları (titreme) için derin beyin stimülasyonu
• Baston, yürüteç veya tekerlekli sandalye gibi yardımcı hareketlilik cihazlarının kullanılması
• Akupunktur ve yoga gibi alternatif tedaviler

Vücudunuz bir MS atağının ortasında belirli ilaçlara iyi yanıt vermiyorsa sağlık uzmanınız plazma değişimi önerebilir. Bu, uzun vadede ek atakları önlemek yerine devam eden bir atağın verdiği hasarı en aza indirmede daha etkilidir.