Crohn Hastalığı Nedir? Crohn Hastalığında Neler Tüketilmemeli?

Crohn hastalığı bir tür inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Sindirim sistemindeki dokuların şişmesine ve iltihaplanmasına neden olur. Bu durum karın ağrısına, şiddetli ishale, yorgunluğa, kilo kaybına ve yetersiz beslenmeye yol açabilir. Crohn hastalığının neden olduğu iltihaplanma, farklı kişilerde sindirim sisteminin farklı bölgelerini, en yaygın olarak da ince bağırsağı etkileyebilir. Bu iltihaplanma genellikle bağırsağın daha derin katmanlarına yayılır. Crohn hastalığı hem ağrılı hem de güçten düşürücü olabilir ve bazen yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Crohn hastalığı için bilinen bir tedavi yoktur. Ancak, terapiler belirtilerini ve semptomlarını büyük ölçüde azaltabilir ve hatta uzun vadeli remisyon ve inflamasyonun iyileşmesini sağlayabilir. Tedavi ile Crohn hastalığı olan birçok kişi iyileşebilir.

Crohn Hastalığı Nedir?

“Crohn hastalığı nedir?” sorusuna “sindirim sistemini en sık olarak da ince ve kalın bağırsakları iltihaplandıran ve tahriş eden kronik bir otoimmün rahatsızlık” şeklinde cevap verilebilir. Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyebilir. En sık olarak, ince ve/veya kalın bağırsaklarınızda iltihaplanmaya neden olur. Crohn hastalığının türleri şunlardır:

• İleokolit :İnce bağırsağın alt kısmında ve kalın bağırsağın bir kısmında iltihaplanmadır. İleokolit, Crohn hastalığının en yaygın türüdür.
• Kolit: Kalın bağırsağın iç yüzeyindeki iltihaplanmadır.
• İleitis: İnce bağırsakta şişme ve iltihaplanmadır.
• Gastroduodenal: Midenin ve ince bağırsağın üst kısmını etkileyen iltihaplanma ve tahriş
• Jejunit: İnce bağırsağın üst yarısındaki düzensiz iltihaplı bölgelerdir.
• Perianal hastalık: İnsanların bir kısmında anüs çevresinde iltihap görülür ve bu durum fistül ve apselere neden olabilir.

Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Crohn hastalığında, ince veya kalın bağırsağın herhangi bir kısmı etkilenebilir. Birden fazla segmenti içerebilir veya sürekli olabilir. Bazı kişilerde hastalık yalnızca kalın bağırsağın bir parçası olan kolondadır.

Crohn hastalığının belirtileri ve semptomları hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Genellikle kademeli olarak gelişirler, ancak bazen uyarı olmadan aniden ortaya çıkabilirler. Ayrıca hiçbir belirti veya semptomun olmadığı dönemler de olabilir. Crohn hastalığı belirtileri şu şekildedir;

• İshal
• Ateş
• Tükenmişlik
• Karın ağrısı ve kramp
• Dışkıda kan
• Ağız yaraları
• İştah azalması ve kilo kaybı
• Anüs çevresinde veya yakınında, cilde açılan bir tünelden (fistül) kaynaklanan iltihaplanma nedeniyle ağrı veya akıntı

Şiddetli Crohn hastalığı olan kişilerde bağırsak yolu dışında da semptomlar görülebilir, bunlar arasında şunlar yer alır:

• Cilt, göz ve eklem iltihabı
• Karaciğer veya safra kanallarının iltihabı
• Böbrek taşı
• Demir eksikliği (anemi)
• Çocuklarda büyüme veya cinsel gelişimde gecikme

Crohn Hastalığı Neden Olur?

Crohn hastalığı nedenleri bilinmemekle beraber, işlevsiz bir bağışıklık tepkisiyle ilişkili olduğu düşünülmektedir Bağışıklık sistemin vücuda giren mikropları yok etmek için saldırı moduna geçer. İltihaplanma , vücudunuzun mikroplarla savaştığının bir işaretidir. Tehdit ortadan kalktığında bağışıklık sisteminiz sakinleşir ve iltihap kaybolur.

Otoimmün tepki, bağışıklık sisteminin aşırı hızlanıp vücudun kendi hücrelerine saldırdığında meydana gelir. Örneğin, bağışıklık sistemi normalde bağırsakta bulunan bakterilere uygunsuz bir saldırı başlatabilir ve bağırsaklarda Crohn'la ilişkili iltihaplanmaya neden olabilir. Bunun yanı sıra ailesinde bu hastalığa sahip kişiler bulunan kişilerde daha yaygındır, bu nedenle genler insanların bu hastalığa yakalanma olasılığını artırmada rol oynayabilir. Ancak, Crohn hastalığı olan çoğu kişinin ailesinde bu hastalığın geçmişi yoktur.

Crohn Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Crohn hastalığında beslenme ile daha bağırsak sağlığının durumu iyileştirilebilir. Beslenme şu şekilde olabilir;

• Meyveler: muz, ahududu, elma püresi, karışık meyve
• Sebzeler: kabak, çatalla ezilebilecek kadar pişmiş havuç, yeşil fasulye
• Omega 3 yağ asitleri açısından zengin besinler: Yağlı balıklar (somon, ton balığı, uskumru vb.), ceviz ezmesi, chia tohumu, keten tohumu yağı, keten tohumu unu
• Pişirilmiş ve soğutulmuş veya tekrar ısıtılmış nişastalar: patates, tatlı patates, pirinç, yulaf ezmesi
• Yapraklı yeşil sebzeler

Bunun yanı sıra yeterli ve düzenli su tüketilmelidir. Aktif hastalık sırasında protein ihtiyacı arttığından, gün boyunca protein içeren yiyecekleri tüketmeye odaklanmak gerekir. Aynı zamanda iştahınız azaldıysa, son zamanlarda çabalamadan kilo verdiyseniz veya dışkı enfeksiyonunuz varsa, sık sık, küçük, besin dolu öğünler veya atıştırmalıklar tüketmeniz faydalı olabilir.

Crohn Hastalığında Neler Tüketilmemelidir?

Herkesin hastalığını tetikleyen farklı yiyecekler olabilir ancak yaygın tetikleyici yiyecekler ve içecekler şu şekildedir;

• Çözünmeyen lif oranı yüksek olan yiyeceklerin sindirimi zor olabilir: Çiğ lahana, elma kabuğu, ayçiçeği çekirdeği
• Yüksek lifli besinler: Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kuşkonmaz
• Yüksek laktoz içeren besinler: İnek sütü, krema, dondurma, muhallebi
• Yapay tatlandırıcılar: Sorbitol, mannitol, ksilitol, sukraloz, aspartam, sakarin
• Şekerli yiyecekler: Kurabiyeler, hamur işleri, hindistan cevizi şekeri, bal, akçaağaç şurubu
• Yüksek yağlı yiyecekler: Tereyağı, peynirli yemekler, kızarmış yiyecekler
• Baharatlı yiyecekler: Sriracha, acı biber tozu
• Kafeinli kahve/çay, enerji içecekleri, diğer kafeinli içecekler
• Şekerle tatlandırılmış içecekler: Soda, şekerli/şuruplu kahve/espresso içecekleri, meyve suları

Crohn Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Sağlık uzmanı tıbbi geçmiş (belirtiler dahil) ve aile geçmişini dikkate alır. Karında şişlik veya hassasiyet gibi crohn belirtileri olup olmadığını görmek için fiziksel bir muayene yapılır. Tanı koymadan önce diğer rahatsızlıkları elemek için bir dizi test yapabilirler. Crohn hastalığı teşhisi için kullanılan yöntemler şu şekildedir;

• Kan testleri: Anemiyi veya enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için yapılır. İltihaplanma seviyeleri, karaciğer fonksiyonu veya tüberküloz gibi inaktif enfeksiyonların varlığını kontrol etmek için başka testler de yapılabilir.
• İshalin nedeninin enfeksiyonlar olup olmadığını belirlemek için dışkı örnekleri
• Görüntüleme testleri:

• MR: Bu, doktorun radyasyon kullanmadan vücudun iç kısmının net bir görüntüsünü gösterir.
• BT taraması: Bu test, iç organların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için X-ışınlarını kullanır.
• Kolonoskopi: Bu test, doktorun, ucunda kamera bulunan ince, esnek ve ışıklı bir tüp kullanarak tüm kolonu ve ileumu görüntülemesini sağlar.
• Endoskopi: Endoskopi, sindirim sisteminize ışık ve kamera (endoskop) ile ince bir tüp göndererek iltihaplı bölgelerin görüntülerini alır veya videolarını gösterir.
• Balon destekli enteroskopi: Bu test, ince bağırsaktan endoskop adı verilen esnek bir tüpü çekmek için şişen ve sönen balonlar kullanır. Bir ucundaki küçük bir kamera bağırsaklarınızın içini görüntüler.
• Kapsül endoskopisi: Doktorun ince bağırsağa daha yakından bakabilmesi için hap büyüklüğünde küçük bir kamera yutulur.
• Üst endoskopi: Yemek borusunun, midenin ve onikiparmak bağırsağının görülmesi için yapar.
• Kolonoskopi veya sigmoidoskopi: Bu, doktora bağırsakların net bir görüntüsünü verir ve incelemek için doku örneği almalarını sağlar.

Crohn Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Crohn hastalığı olan herkes için doğru olan tek bir tedavi yoktur. Tedaviniz, semptomlarınıza neyin sebep olduğuna ve ne kadar ciddi olduklarına bağlı olacaktır. Doktorunuz sindirim sisteminizdeki iltihabı azaltmaya ve komplikasyonlar yaşamanızı engellemeye çalışacaktır. Crohn hastalığı tedavisi çoğunlukla ilaçla yapılır. Diğer tedaviler yeterli olmadığında ameliyat ile komplikasyonlar tedavi edilebilir ve semptomlar azaltılabilir. Ameliyat, sindirim sisteminin hasarlı bir kısmını tedavi etmek için çıkarmayı içerir. Bunun yanı sıra crohn hastalığı olan kişilere ağızdan veya beslenme tüpünden verilen özel bir diyet veya damara verilen besinler ile beslenme önerilebilir. Bu, genel beslenmeyi iyileştirebilir ve bağırsağın dinlenmesini sağlayabilir. Bağırsak dinlenmesi kısa vadede iltihabı azaltabilir.