Akne (Sivilce) Nedir? Akne Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Akne (sivilce), tüm dünya çapında yaşamın parçası olarak görülen dermatolojik bir sorundur. Farklı vücut bölgelerinde oluşabilen bu durum sıklıkla deri altındaki kıl köklerinde ve yağ bezlerinde meydana gelir. Kesin derecelendirme üzerinde fikir birliği bulunmamakla beraber fotografik yöntemler ve lezyon sayımı ile derecelendirilebilir. Temelde inflamatuar ve inflamatuar olmayan lezyonlar olmak üzere morfolojisine bağlı olarak dört şiddet derecesine ayrılır. Bunlar komedojenik akne, hafif ya da orta şiddette papülopüstüler akne, şiddetli papülopüstüler akne ya da orta derecede nodüler akne ve şiddetli nodüler akne/konglobat aknedir. inflamatuar lezyon olmasına bağlı olarak şiddeti ve tedavisi belirlenir. Akne oluşumunda yağ bezi aktivitesinin bozulması, sebum üretiminin artması, foliküler kanalın tıkanarak bakteri kolonizasyonu ile bağışıklık sisteminin aktivasyonu etkilidir.

Akne (Sivilce) Nedir?

Akne, deri altındaki kıl köklerinde ve yağ bezlerinde tıkanma ile oluşan bir cilt sorunudur. Problemin temelinde androjenler (böbrek üstü bezinden salgılanan hormon) ve sebositleri (hormonların yağ bezlerini üreten hücreleri) uyarması ile yağ bezi salgısı üretimi artar. Yağ bezleri cilt hücrelerini çoğaltır ve bağışıklığı düzenleyen hücrelerden daha fazla üretir. İltihaplanmayı sağlayan, kıl kökleri ve yağ bezlerinde bulunan bakteriler, derideki gözenekleri tıkaması için uyarır. Ergenlik dönemindeki insanların yaklaşık yüzde 85’inde görüldüğü gibi hayatın her evresinde de görülebilen bir durumdur. 25 yaşının üstünde görülenleri ise ya ergenlikten itibaren devam edebilir ya da yetişkinlik zamanında akne tarda olarak ortaya çıkabilir. Akne tarda sıklıkla kadınlarda az sayıda ve yüksek iltihaplı şekilde çene bölgesinde görülür. Sivilce genellikle alın, çene, boyun, sırt, göğüs ve omuzlarda görülür. İltihaplı ya da iltihapsız olabilir. İltihaplı olanlarının iltihabı ucunda sarı renk şeklindedir. Kapalı komedon şeklinde olanların ucu da beyaz renkli iken açık komedon şeklindekilerin ucu siyah rengindedir.

Akne (Sivilce) Belirtileri Nelerdir?

Sivilce, halk arasında sıklıkla karşılaşılan bir problemdir. Akne belirtileri sivilcenizin durumuna göre değişir. Sivilce durumlar arasında şunlar yer alır:

Siyah noktalar
Ucu beyaz sivilceler
Derinin altındaki ağrılı, büyük, sert yumru şeklindeki sivilceler
Derinin altındaki ağrılı irin dolu sivilceler
Kırmızı renkli küçük sivilceler

Bu çeşitli sivilce durumlarının belirtileri genellikle bölgede kızarıklık ve ağrı ile başlar. Zamanla ağrı ve kızarıklık artabilir, koyu lekeler ve yara izleri oluşabilir.

Akne (Sivilce) Nedenleri

Sıklıkla ergenlik döneminde görülmeye başlayan sivilcelerin %15 ile % 20’si orta ya da şiddetli şekildedir. Ergenlik ve gençlik döneminde çıkan sivilcelerden 30 yaşına kadar süren kişilerin hayatlarının ilerleyen döneminde de sivilce lezyonları yaşamaları olasıdır. Akne oluşumunun temelinde yatan neden sıklıkla kalıtım olarak kabul edilse de beslenme şekli, çevresel faktörler ve yaşam tarzı da yüksek oranda etkilidir.

Derideki gözeneklerin içerisi tıkandığında burada bulunan bakteriler için üreme ortamı oluşur. Bakteriler üredikçe iltihaplanma gerçekleşir ve akne oluşur. Akne oluşumunun bazı nedenleri şu şekilde sıralanır:

Kalıtsal
Yağ bezi aktivitesinin bozulması ve cildin fazla yağ üretimi
Androjen metabolizmasındaki bozukluklar
Hormonal değişiklikler
Bazı ilaçlar
Sivilce sıkma, tahriş
Sağlıksız ve zararlı beslenme
Karbonhidrat ve yağ ağırlıklı beslenme
Uygunsuz kozmetik kullanımı
Cilt temizliğinde ihmalkarlık
Yağ ve ölü deri hücreleri tarafından tıkanmış gözenekler
Mekanik tahriş
Nemden ya da güneşe maruz kalmaktan kaynaklanan tahriş

Hormon seviyesindeki değişiklikler, hormonal sivilcelerin oluşmasını artırır. Bunu etkileyen birçok neden vardır. Düzensiz uyku, hareketsiz yaşam ya da az su içmek hormonları etkileyerek sivilce oluşumuna neden olur.

Stres
Regl döngüsü
A ve E vitamininin düşüklüğü
B vitamini fazla alımı
Ergenlik dönemi
Doğum kontrol hapları
Hamilelik
Progesteron hormonu fazlalığı

Yaşam döngüsünde sivilcenin çıktığı ilk zamanlar ergenlik dönemi diye adlandırılır. Bu dönemde androjen hormonu yükselir ve duyarlılığı artar. Böylece deride üretilen yağ miktarı da artış gösterir. Yağ miktarının artmasıyla cilt yağlı bir görünüm alır ve buna ek olarak yağ bezlerinin dışarı açılan kısımlarında hücreler, toz ya da kozmetik malzemeler birikir, gözenekler tıkanır. Aknenin ilk oluşum evresi bu şekilde başlar. Bu durumun gözeneklerde siyah ya da beyaz nokta şeklinde kalabilirken orada bulunan bakterilerin üremesiyle iltihapta ortaya çıkabilir, iltihap nedeniyle büyük ya da küçük şişlikler oluşabilir ve orası kızarabilir. Bu tür olaylar sıklıkla yüz, sırt, alın, çene, burun ya da omuz gibi yağ oranı fazla bölgelerde olur.

Fazla stres altında kalmak doğrudan sivilce ile bağdaştırılamaz fakat kişi stresliyken bilinçsiz bir şekilde eliyle saç diplerini, yüzünü, sırtını ya da omuzlarını yolabilir, var olan sivilce ile oynayabilir ve bu sebepten ötürü küçük bir akneyi büyütebilir, yara yapabilir. Bunun sonucunda da tedavi alınsa bile ömür boyu geçmeyen akne izi ve lekeleri oluşur. Bu durum ciltte sorun yarattığı gibi psikolojik olarak da kişiyi kötü etkiler.

Adet dönemindeyken de aşırı androjen hormonu salgılanması nedeniyle sivilce artışı görülür. Bu genellikle yüz, alın, göğüs arası, çene ve boyun gibi yerlerde oluşur.

Ergenlik sonrasında görülen kalıcı sivilcelerin temel nedenlerinden biri olarak fazla kozmetik malzeme kullanımı kabul edilir. Bu malzemelerin kullanımından hemen ya da aylar sonra akne oluşumu gözlenebilir. Bu nedenle kozmetik malzeme seçerken cildinize en uygun olanı ve mümkün olduğu kadar en az akne yapıcı olanı tercih edilmelisiniz.

Ergenlik döneminde işlenmiş karbonhidrat ve yağ tüketimi de akne oluşumunu artırır.

Uzun süreli ağızdan alınarak kullanılan ilaçlar, antibiyotikler yan etki olarak sivilce çıkartır. Antibiyotiklerin sebep olduğu sivilceler tedaviye dirençli olur. Steroidleri ve B vitaminini fazla kullanmak da sivilce oluşumunu artırır ya da var olan sivilceyi şiddetlendirir.

Cilt yapısı da sivilce oluşumunda önemli bir etkendir. Kendiliğinden yağlı bir ciltte sivilce oluşumu daha yüksek olabileceği gibi geniş gözenekler de sivilce oluşumunu tetikler. Ergenlik döneminde sıklıkla erkeklerde sivilce çıkar, kadınlarda da erişkin aknesi oluşur. Erişkin aknesi daha çık iz ve iltihap bırakır.

Akne (Sivilce) Tedavisi

Her aknenin tedavisi ve tedavi süresi aynı olmamakla beraber akne tedavi edilebilir bir sorundur. Bu nedenle aknenin yapısına uygun tedavi yöntemi için bir uzman hekime başvurulmalıdır.

Tedavinin süresi ve şekli kişinin sağlık durumuna, kullandığı ilaçlara, yaşına ve sivilcenin durumuna bağlı olarak şekillenir. Akne tedavisi için oral ya da tropikal olarak kullanılan birçok ilaç vardır. Fakat bu ilaçlara kısıtlayıcı ya da tedavi eşiği düşük kullanım tavsiye edilir. Akne tedavisinden önce aknenin kişinin yaşam kalitesi üzerindeki psikolojik ve fiziksel etkisine bakılır. Akne tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şu şekildedir:

Antibiyotikler
İdame tedavisi
Retinoidler
Benzoil peroksit
Fototerapi
Drenaj
Lazer tedavisi
Adapalen
Azelaik asidi

Sivilce İzleri

Bu soruna sahip kişilerin çoğunda sivilce ve yara izleri kalıcıdır. Sivilce izlerinin tedavisi zordur ve bitirme garantisi vermez. Akne tedavisinde öncelikle bir doktorun görmesi gerekir. Erken tedavinin oldukça önemli olduğu bu durumda aknenin şiddeti, yayılımı ve süresi belirleyici bir faktördür. Sivilce izi tedavisinde hastanın bağışıklık sistemi önemli rol oynar. Sivilce izi tedavisinde kullanılan başlıca cilt yenileme yöntemleri şöyledir:

Dermabrazyon
Lazer
Kimyasal peeling

Eğer sizin de akne izleriniz varsa ve bundan rahatsız oluyorsanız uzman bir sağlık kuruluşuna başvurarak dermatoloji uzmanlarının muayenesinden geçebilirsiniz. Doktorunuzun önerisine göre cildinizin ihtiyacı olan tedavi yöntemine başlayabilirsiniz.

Son güncellenme tarihi: 17 Nisan 2024

Yayınlanma tarihi: 17 Nisan 2024