Uyuz Belirtileri Nelerdir? Uyuz Hastalığı Nedir?

Uyuz cilde yerleşip yumurta bırakan, şiddetli kaşıntıya ve kızarıklığa neden olan küçük akarların neden olduğu bir parazit istilasıdır. Cilt yaraları, septisemi (kan dolaşımı enfeksiyonu), kalp hastalığı ve böbrek sorunları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Ancak kremler veya oral ilaçlar kullanılarak kolayca tedavi edilir. Bulaşıcıdır ve ciltten cilde temasla yayılır.

Uyuz Belirtileri Nelerdir?

Sarcoptes scabiei adlı küçük bir yuva yapan akarın neden olduğu kaşıntılı bir cilt döküntüsüdür. Bu küçük akarlar cildin altında yaşamak, beslenmek ve yumurta bırakmak için tüneller (yuvalar) açar. Cildiniz akarlara kaşıntılı bir döküntü geliştirerek tepki verir. Uyuz, özellikle yakın yaşayan kişiler arasında kişiden kişiye kolayca yayılır.

Dünya çapında bir sorundur ancak çoğunlukla kalabalık, tropikal bölgelerde, özellikle de kaynakları yetersiz ülkelerde görülür. Ancak her yaştan, ırktan veya ekonomik statüden insanı etkileyebilir. Ne kadar temiz veya hijyenik olduğunuzla hiçbir ilgisi yoktur. Sağlık hizmeti sağlayıcıları uyuzu cildinize uyguladığınız ilaçlı kremlerle veya ağız yoluyla aldığınız ilaçlarla tedavi eder.

Uyuz, cildinizde aşırı kaşıntılı bir döküntüye neden olur. Ancak daha önce uyuz geçirmediyseniz, bu döküntünün gelişmesi altı haftaya kadar sürebilir. Daha önce uyuz geçirdiyseniz, birkaç gün içinde döküntü yaşama eğiliminde olursunuz. Döküntü haftalar veya aylar boyunca yavaşça yayılır. Döküntüye ek olarak uyuzun belirtileri ve semptomları şunlardır:

Geceleri daha da kötüleşen ve uykuyu zorlaştırabilen yoğun kaşıntı
Bazen kaşınma nedeniyle enfekte olan yaralar veya ağrılı şişlikler
Deri renginde kabarık çizgiler şeklinde görülen oyuk izleri veya çıkıntılar
Uyuz hastalığı olan çocuklarda vücudun her yerinde kaşıntı olabilir ve geceleri kaşıntı nedeniyle uykusuzluktan dolayı huysuz veya yorgun olabilirler

Uyuz belirtileri genellikle istiladan 4-6 hafta sonra başlar. Bazen belirtiler başlamadan önce görünür işaretler vardır.

Uyuz Nasıl Bulaşır?

Akarın yuva yaptığı bölgede yoğun kaşıntı meydana gelir. Kaşınma ihtiyacı geceleri daha güçlü olabilir. Bulaşıcı olan uyuz; ailede, çocuk bakım grubunda, okul sınıfında, huzurevinde veya hapishanede yakın temas yoluyla hızla yayılabilir. Çok kolay yayıldığı için sağlık hizmeti sağlayıcıları genellikle tüm ailenin veya yakın temasların tedavi edilmesini önerir.

Uyuz Neden Olur?

Uyuz, bir akar istilasıdır. Bu minik akarlar yaşamak, yemek, dışkılamak ve yumurta bırakmak için cildinizin altına girer. Cildiniz buna, cildinizin bir alerjiye tepki vermesi gibi, şişlik ve kaşıntıyla tepki verir. Uyuz genellikle deri kıvrımlarında bulunur. Ancak vücudun farklı yerlerinde de ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde ve büyük çocuklarda uyuz en sık şu alanlarda bulunur:

Parmaklar ve ayak parmakları arasında
Koltuk altlarında
Bel çevresi
Bileklerin iç kısımları boyunca
Dirseklerin iç kısmında
Ayak tabanlarında
Göğüste
Meme uçlarının çevresinde
Göbek deliği çevresinde
Genital bölge çevresinde
Kasık bölgesinde
Kalçalarda

Bebeklerde ve küçük çocuklarda uyuzun yaygın görüldüğü yerler genellikle şunlardır:

Parmaklar
Yüz, kafa derisi ve boyun
Ellerin avuç içleri
Ayak tabanları

Uyuz Nasıl Geçer?

Uyuz tedavisi doğrudan cildinize uyguladığınız veya yuttuğunuz ilaçları içerebilir. Tedavinin amacı akarları öldürmektir. Ancak sonrasında haftalarca kaşınmaya devam edebilirsiniz. İlaçlar, akar yumurtalarını öldüremez. Bu nedenle semptomlarınız devam ederse tedaviyi tekrarlamanız gerekebilir.

Uyuz Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Uyuz hastalığı tanısı, istilanın tipik özelliklerinin klinik olarak tanınmasına dayanır. Uyuz tanısı, dermatoskopi veya yuvalardan alınan deri kazıntılarının mikroskopisi gibi görsel görüntüleme teknikleriyle desteklenebilir. Ancak bu genellikle gerekli değildir. Özellikle de yüksek derecede endemik bölgelerde hastalar tipik olarak şiddetli kaşıntı, parmak araları, bilekler, üst ve alt ekstremiteler ve kemer bölgesi çevresinde doğrusal yuvalar ve papüller ile doktora başvurur.

Bebeklerde ve küçük çocuklarda avuç içleri, ayak tabanları, ayak bilekleri ve bazen kafa derisinin de dahil olduğu daha yaygın bir döküntü olabilir. İltihaplı uyuz nodülleri, özellikle yetişkin erkeklerin penisinde ve skrotumunda ve kadınların göğüsleri çevresinde görülebilir. İlk enfeksiyon ile semptomların gelişmesi arasındaki gecikme nedeniyle, henüz kaşıntı gelişmemiş yakın temaslarda uyuz lezyonları görülebilir.

Uyuz Türleri Nelerdir?

Klasik formun yanı sıra farklı türleri de bulunur. Uyuz türleri şöyle sıralanabilir:

Kabuklu (Norveç): Bu tür genellikle zayıf bağışıklık sistemine sahip kişilerde görülür. Geniş bir cilt alanını kaplayan kabuklu alanlar oluşturma eğilimindedir. Kabuklu uyuzunuz varsa klasik veya tipik uyuzlarda yaygın olan 10 ila 15 akar yerine milyonlarca akarınız olabilir.
Nodüler: Bu tip çocuklarda daha yaygındır. Genital bölgelerini, kasıklarını veya koltuk altlarını etkiler. Kabarık şişlikler akarlar gittikten uzun süre sonra bile orada olabilir.

Uyuz Nasıl Tedavi Edilir?

Uyuz, daha şiddetli vakalarda topikal kremler veya oral ilaçlarla tedavi edilebilir. Kaşıntı, tedavi başladıktan sonra genellikle 1-2 hafta boyunca kötüleşir. Tedaviler parazitin yumurtalarını öldürmez. Yeni yumurtadan çıkan akarları öldürmek için tedavi tekrarlanmalıdır. İnsanlar istilanın erken evrelerinde semptomlar yaşamazlar. Yayılmayı azaltmak için evdeki tüm kişiler, semptomları olmasa bile tedavi edilmelidir.

Uyuzun komplikasyonlarını tedavi etmek için başka tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Bakteriyel cilt enfeksiyonlarını veya impetigoyu tedavi etmek için antiseptikler veya antibiyotikler kullanılır. Kabuklu uyuz hastaları oldukça bulaşıcıdır. Bu hastalar hem topikal hem de oral ilaçlarla yoğun tedaviye ihtiyaç duyar.

Uyuz Nasıl Önlenir?

Uyuz salgınları kapalı, hastaneler, yatılı okullar veya uzun süreli bakım tesisleri gibi ortamlarda meydana gelebilir. Aşırı kalabalık olan yerler, özellikle yüksek risk altındadır. Uyuzun yayılmasını şu şekilde önleyebilirsiniz:

Yatak çarşaflarını, havluları ve giysileri sıcak suda yıkayıp kurutma makinesine koymak
Aile bireylerinin ve sizinle yakın temasta bulunan diğer kişilerin uyuz hastalığına karşı kontrol edilmesini sağlamak
Uyuz teşhisi konduğunda başkalarıyla yakın teması sınırlandırmak
Peluş hayvanlar, büyük yastıklar ve oyuncaklar gibi yıkanamayan eşyaları büyük çöp torbalarına koymak. Bu yüzeylerdeki akarlar insan derisi olmadan birkaç gün içinde ölür. Daha sonra eşyaları torbalardan çıkarabilir ve elle yıkayabilirsiniz.

Köpekler ve kediler de uyuz hastalığına yakalanırlar. Ancak köpek ve kedi uyuzları, insan uyuzunu tetikleyen aynı akar türü tarafından oluşmaz. Akarlar, istila edilmiş bir evcil hayvanı ellediğinizde bulaşabilir. Ancak bu akarlar, insan derisinde çoğalamaz. Bu, genellikle ciddi semptomlara neden olmadan öldükleri anlamına gelir.

Uyuz hastalığına yakalanmak önlenebilir mi?

Uyuz hastalığını önleyecek bir aşı yoktur. Uyuz hastalığını önlemenin tek yolu uyuz salgını olduğu bilinen kişilerden veya yerlerden uzak durmaktır. Hastalık aynı evde yaşayan veya aynı odayı paylaşan kişiler arasında kolayca yayılır.

Son güncellenme tarihi: 10 Eylül 2024

Yayınlanma tarihi: 22 Şubat 2023