Liken Planus Nedir: Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

Liken planus genellikle deride bazen de ağız ve genital bölge mukozaları gibi mukoza tabakasında ortaya çıkan bir çeşit kronik deri hastalığıdır. Genellikle kaşıntılı, kırmızı veya mor renkte lezyonlarla kendisini gösteren liken planus en sık 30-60 yaş aralığında görülmekle birlikte her yaşta ortaya çıkabilen yaygın rastlanan bir sağlık problemidir. Liken planus bulaşıcı bir hastalık değildir. Bununla birlikte bazı araştırmalar liken planusun ortaya çıkışında Hepatit C gibi enfeksiyon hastalıklarının etkili olabileceğini göstermektedir. “Liken planus nedir, nedenleri, belirtileri, tanı ve tedavi yöntemleri nelerdir* gibi liken planus hakkında merak edilenler yazının devamında yer almaktadır. Dermatolojik sağlık sorunlarının yaklaşık %1’ini oluşturan liken planus toplumda her yaşta ve cinsiyette yaygın olarak görülebilen enflamatuar (iltihaplı) bir deri hastalığıdır. Genellikle bileklerde, sırtta, kollarda, ayaklarda, ağız içinde menekşe moru renginde lezyonlarla karakterize olan liken planus kızarıklıklara çoğu zaman kaşıntının da eşlik ettiği bir cilt hastalığıdır.

Liken Planus Belirtileri Nelerdir?

Ciltte, ağız içinde veya genital bölgede kırmızı, mor renkte lezyonlar liken planusun başlıca belirtileri arasındadır. Bununla birlikte liken planus semptomları kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Başlıca liken planus belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Ciltte ve genital bölgede küçük, yüzeyi pürüzsüz, parlak, mor veya pembe renkte 3-5 mm boyutlu küçük kabarcıklar,
Genellikle vücudun küçük bir alanında başlayan zamanla vücudun diğer alanlarına da yayılan lezyonlar,
Çoğunlukla simetrik yerleşimli lezyonlar,
Genellikle bilekler, sırtın alt kısmında, ayak bilekleri gibi bölgelerde ortaya çıkan kaşıntılı kabarcıklar,
Ağız içinde beyaz, çoğu zaman ağrılı lezyonlar,
Bazı durumlarda lezyonların patlayarak üzerinin kabuklanması,

Yukarıda sayılanların yanı sıra lezyonların üzerinde ağa benzeyen beyaz çizgiler liken planusun başlıca semptomları arasındadır.

Liken Planus Neden Olur?

Liken planus bağışıklık sisteminin bir hata sonucunda cilde veya mukoza tabakasına saldırmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir deri hastalığıdır. Bununla birlikte bilim insanları liken planusun bir otoimmün hastalık olmadığını ifade etmektedir. Liken planusun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik yatkınlığın liken planus gelişmesinde rolü olduğu söylenebilir. Hastaların yaklaşık %1-2’sinde aile öyküsünde liken planus olduğu görülebilir. Liken planusun başlıca nedenleri aşağıdaki gibidir:

Genetik faktörler: Genetik yatkınlık liken planusun ortaya çıkmasında önemli etkenlerden bir tanesidir. Araştırmalar kalıtsal olarak aktarılan bazı bağışıklık sistemi hücrelerinin liken planusa neden olabileceğini göstermektedir.
Viral enfeksiyon hastalıkları: 2021 yılında yapılan bir araştırma liken planusun en önemli nedenlerinden bir tanesi olarak Hepatit C virüsünü göstermektedir. Buna göre liken planus hastalarında toplumun geri kalanına kıyasla Hepatit C enfeksiyonuna rastlanma oranı yaklaşık 5 kat daha fazladır.
Alerjik reaksiyon: Bazı çalışmalar ağız içerisinde liken planus lezyonlarının ortaya çıkmasında diş tedavisinde kullanılan altın, bakır, dolgu gibi metallerin etkisi olabileceğini göstermektedir.
Kullanılan bazı ilaçlar: Yüksek tansiyonu düşürmek için kullanılan idrar söktürücü özelliği bulunan bazı ilaçların kullanılması liken planusa neden olabilir.

Liken Planus Nasıl Teşhis Edilir?

Liken planus tanısı için alanında uzman bir dermatolog öncelikle hastanın tıbbi geçmişini ve semptomlarını değerlendirir. Ardından fiziki muayene ile lezyonları inceler. Doktorun gerek görmesi halinde hastaya bazı tetkikler uygulanabilir. Tanı sürecinde kullanılan başlıca tanı yöntemleri şu şekildedir:

Biyopsi: Lİken planus hastalarının büyük çoğunluğu hastalığın cilt kanserine dönüşmesinden endişe duyarlar. Liken planus kanserle bir ilişkisi olmamakla birlikte uzman doktorlar kanser ihtimalini ortadan kaldırmak için gerekirse lezyonlardan parça alarak labaratuar ortamında incelenmesini isteyebilirler.
Alerji testi: Lİken planus bazı alerjenlere bağlı olarak ortaya çıkabileceğinden doktorlar tanıyı doğrulamak için çeşitli alerji testlerinden faydalanabilirler.
Enfeksiyon tarama testleri: Liken planusun nedeni enfeksiyon hastalıkları olabileceğinden doktorlar liken planusun tanı sürecinde Hepatit C gibi virüslerin varlığını araştırmak için kan tahlillerinden faydalanabilirler.

Liken Planus Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde liken planus için kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır, çoğu zaman birkaç ay veya birkaç yıl içerisinde semptomlar kendiliğinden iyileşir. Bununla birlikte bazı vakalarda semptomlar kaşıntılı ve rahatsızlık verici olabildiğinden bazı tedavi yöntemleri kaşıntı gibi semptomların hafiflemesine ve hastanın kendisini daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Bu yöntemler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilecek alerji karşıtı ilaçlar,
Kızarıklık ve şişlik gibi lezyonları hafifletmeye yardımcı kremler,
Doktor tarafından reçete edilen bağışıklık sistemini baskılayıcı bazı ilaçlar,
Doktor tarafından reçete edilen retinoid gibi vücudun daha fazla kolajen ve kan damarı üretmesine yardımcı olan ilaçlar

Yukarıda sayılanların yanı sıra günümüzde liken planusun tedavisinde ultraviyole ışınlarından faydalanılan fototerapi de yaygın olarak kullanılmaktadır. Fototerapi yöntemiyle liken planus tedavisinde lezyonlara birkaç hafta boyunca haftada iki veya üç kez ultraviyole ışınları uygulanır. Alanında uzman bir doktor tarafından uygulanması gereken bu tedavi yöntemlerine ek olarak liken planus hastalarında evde uygulanabilecek bazı yöntemler de semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Liken planus hastalarında semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı öneriler şu şekildedir:

Ilık duş almak semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
Lezyonların üzerine yumuşak ve nemli bir bez uygulamak kaşıntı hissinin azalmasını sağlayabilir.
Lezyonları kaşımak semptomların şiddetlenmesine neden olabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca kaşımamaya özen gösterilmesi önerilir.
Stres liken planus semptomları üzerinde olumsuz etki yaratabileceğinden stresi kontrol altında tutmak, mümkünse rahatlatıcı aktiviteler yapmak faydalı olabilir.
Liken planus bazı durumlarda rutin bir ağız-diş muayenesi sırasında tespit edilebilir. Düzenli ağız ve diş muayenesi yaptırmak erken dönemde tanı konulmasına yardımcı olabileceği gibi düzenli yapılan ağız ve diş temizliği liken planusu ortaya çıkmadan önlemeye de yardımcı olabilir.

Bunlara ek olarak bazı yiyecek ve içecekler, ilaçlar alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle liken planusu tetikleyen çevresel faktörlerden uzak durulması da semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.

Liken Planus Hastası Nasıl Beslenmeli?

Liken planus hastalarında beslenme alışkanlıklarında yapılan değişiklik semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. Liken planus bağışıklık sistemi hücrelerinin herhangi bir sebeple cilde ve mukozaya saldırması sonucunda ortaya çıkan bir deri hastalığıdır. Bu nedenle liken planus hastalarının beslenme listelerinde bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilecek sebze ve meyvelere ağırlık vermesi önerilir. Ek olarak, düzenli olarak su içmek ağızdaki ağrı gibi semptomları hafifletmeye yardımcı olabileceği gibi vücuttan toksinlerin atılmasını da kolaylaştırabilir. Bunların yanı sıra liken planus hastalarının antienflamatuar ve antioksidanlar bakımından zengin besinleri daha fazla tüketmeye özen göstermesi de bağışıklık sistemini güçlendirmeye, buna bağlı olarak semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.

Liken Planus Hastası Neleri Tüketmemeli?

Liken planus hastalığının sebeplerinden bir tanesi bazı besinlere karşı gelişen alerjik reaksiyondur. Bu nedenle hastaların semptomları tetikleyen besinler hakkında bilgi sahibi olması önemlidir. Bu nedenle uzman doktorlar tanı aşamasında liken planusa neden olabilecek alerjenleri belirlemek için hastaya alerji testleri uygulayabilir. Bunların yanı sıra özellikle acı biber, salça, domates, turunçgiller gibi besinler liken planus semptomlarının alevlenmesine neden olabileceğinden hastaların bunlar gibi besinlerden uzak durması da faydalı olabilir.

Liken planus çoğu zaman kendiliğinden iyileşen bir deri hastalığı olmakla birlikte özellikle ağızda ve genital bölgede çıkan lezyonlar ağrılı ve rahatsızlık verici olabilir. Bu nedenle siz de kırmızı-mor renkte, pürüzsüz lezyonlar fark ederseniz vakit kaybetmeden uzman bir doktordan randevu almayı ve gerekli kontrolleri yaptırmayı ihmal etmeyin.

Son güncellenme tarihi: 09 Ağustos 2023

Yayınlanma tarihi: 09 Ağustos 2023