Tırnak Mantarı : Nedir, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi

Tırnak mantarı, halk arasında sıklıkla görülen bir enfeksiyon çeşididir. Tırnak mantarı el tırnaklarında olabildiği gibi ayak tırnaklarında da görülebilir. Tırnaklarda mantar problemi olmasının sebebi genellikle el ve ayak hijyeninin yeterki kadar sağlanamıyor olmasıdır. Diğer yandan çok sıkı ayakkabılar da tırnak mantarına sebep olabilir. Tedavi edilmediği durumlarda diğer tırnaklara yayılabilme ihtimali vardır. Tırnak mantarı gibi bir durumla karşılaşıldığında en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak en kısa sürede tedaviye başlanmalıdır.

Tırnak Mantarı Nedir?

Tırnak mantarı tıp literatüründeki ismiyle onikomikoz; dermatofit ve küf mantarı türlerinin tırnaklarda veya tırnak diplerinde yer edinmesiyle oluşan bir enfeksiyon türüdür. Bu mantar türü genellikle kırık tırnaklardan, tırnak ile deri arasındaki kesiklerden girerek yerleşebilir. Mantarın üremesi için nemli, sıcak, havasız ortamlar gerekir. Bu yüzden genellikle ıslak olan ortak kullanım alanlarının yeteri kadar temiz olmaması ya da sıkı, hava almayan ayakkabıların uzun süre giyilmesi de bu probleme sebep olabilir.

Tırnaklarda mantar enfeksiyonu genellikle AIDS, HIV hastaları; diyabet hastaları, kanser tedavisi alan kişiler gibi bağışıklık sistemi baskılanmış veya kronik bir hastalığı olan bireylerde daha sık görülür. Aynı zamanda yaş itibariyle yaşlı bireylerde genç bireylere oranla daha sık tırnak mantarı görülür.

Tırnak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Tırnak mantarının belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

Mantar olan tırnakta beyaz, sarı, kahverengi veya siyah renkte lekeler veya çizgiler görülebilir.
Tırnak kalınlaşabilir veya şekil değiştirebilir.
Tırnak kırılgandır veya kolayca kırılabilir.
Tırnak yüzeyinde pürüzlü veya çukurlu yapılar gözlenebilir.
Tırnak normal seyrinde yeterince büyüme göstermeyebilir.
Tırnak plağı tırnak yatağından ayrılabilir.
Tırnak mantarı olan tırnak veya parmakta ağrı görülebilir.

Bu belirtiler varsa tırnak mantarı enfeksiyonu olabilir. Bu durumda diğer tırnaklara yayılmaması için en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna giderek alanında uzman bir doktordan uygun bir tedavi alınmalıdır.

Tırnak Mantarı Neden Olur?

Tırnak mantarı enfeksiyonun çeşitli sebepleri vardır. Enfeksiyonun temelinde bağışıklığın düşük olması, el veya ayakların yeteri kadar kanlanmaması ve özellikle toplu ortamlarda hijyen yetersizliği olarak sıralanabilir.

Bağışıklığın düştüğü durumlarda veya hastalık hallerinde mantarın genellikle tırnak kenarlarındaki dokulardan vücuda girerek faaliyet gösterme durumu sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Aynı zamanda yaş itibariyle zamanla tırnaklar elastikiyetini kaybeder ve daha sık kırılmaya başlar. Bağışıklıkla beraber zamanla dokulara giden kanlanmanın da azalmasıyla mantar enfeksiyonunun yaşlı bireylerde görülme ihtimali genç bireylere göre daha yüksektir. Öte yandan küçük, hava almayan ayakkabıların uzun süre giyilmesi veya ayakların terlemesi ile mantarın üremesi için uygun ortam oluşabilir.

Tırnak mantarı oluşumunun bir diğer temel nedeni ise hijyen eksikliğidir. Genellikle toplu ortamlarda ortak kullanılan manikür, pedikür aletlerinin yeteri kadar sterilize edilmemesi mantar enfeksiyonunun oluşumunda sıklıkla görülen durumlardandır. Ek olarak havuz, soyunma odaları, ortak tuvaletler gibi ortak kullanım alanlarında kullanılan terlik, havlu gibi özellikle ıslak ya da nemli eşyalar ile yeteri kadar hijyen sağlanamayabilir. Bu durumda bir kişide mantar varsa aynı eşyayı kullanan bir diğer kişiye mantar bulaşabilir. Aynı zamanda kişide bir tırnakta mantar enfeksiyonu varsa tedavi edilmediği durumda diğer tırnaklara yayılma ihtimali de vardır. Bu yüzden tırnak mantar enfeksiyonu olduğunda en kısa zamanda tedavi edilmelidir.

Tırnak Mantarı Nasıl Teşhis Edilir?

Tırnak mantarından şüpheleniliyorsa teşhiş için sağlık kuruluşlarının dermatoloji bölümündeki dermatoloji uzmanına gidilmelidir. Dermatoloji doktoru tarafından öncelikle fiziksel muayene yapılır. Tırnak mantarı belirtilerinden olan renk veya şekil değişimi, tırnağın kalınlaşması, kolay kırılması veya ağrı, acı gibi durumlar değerlendirilir. Daha sonra gerekli görülürse tırnaktan parça alınarak ayrıntılı mikrobiyolojik inceleme için laboratuvara gönderilir. Fizyolojik muayene ve mikrobiyolojik analiz sonuçları değerlendirilerek tırnak mantarı tanısı konulabilir.

Tırnak Mantarı Tedavi Yöntemleri?

Tırnak mantarı enfeksiyonu kişide fiziksel bir problem oluşturduğu gibi sosyal ve psikolojik olarak da bireyi olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden tırnak mantarı tanısı alındığında en kısa zamanda tedaviye başlanmalıdır. Çünkü tırnak mantarı tedavisi genellikle uzun sürmektedir. Tırnak mantarının birkaç çeşit tedavi yöntemi vardır. Bu tedavilerden hangisinin kişiye daha uygun olacağı alanında uzman doktor tarafından belirlenir.

Tırnak mantarı tedavi çeşitlerinden ilki yalnızca tırnak üzerine uygulanan krem, merhem gibi topical uygulamalardır. Bu tedavi çeşidi genellikle tırnak mantarının hafif seyrettiği ya da çok ilerlemediği durumlarda tek başına etkisini gösterebilir. Çünkü tırnak mantarının ilerlediği durumlarda tırnak kalınlaştığında topikal olarak uygulanan krem, merhem gibi uygulamalar tırnak altına tam etki etmeyebilir. Krem ve merhem dışında topikal uygulama olarak tırnak cilası da önerilen tedaviler arasındadır. Genellikle krem ve merhem ile karşılaştırıldığında topikal tedavide tırnak cilası daha etkili bir iyileşme gösterebilir. Topical uygulamalarda tedavi süreci diğer tedavi çeşitlerine göre daha uzundur. Bu yüzden genellikle alanında uzman doktor tarafından reçete edilen antifungal ilaçlar ile beraber oral (ağızdan alınan) ve topikal tedavi birlikte götürülebilir. Bu şekilde iki tedavi aynı anda uygulandığında daha etkili iyileşme görüldüğüne dair çalışmalar vardır.

Diğer bir tedavi çeşidi ise lazer ışını, fotodinamik tedavi ve ultraviyole (UV) ışınının kullanıldığı tedavilerdir. Bu tedavi çeşidinde mantar enfeksiyonu görülen tırnak veya dokuya direk uygulama yapılır. Lazer uygulamasının hasta tarafından tolere edilebilmesi, ağrıya veya dokuda herhangi bir hasara neden olmaması için lazerin seviyesi hastaya göre ayarlanır. Mantar enfeksiyonunun ilerleme durumuna göre lazer uygulama sıklığı doktor tarafından belirlenir. Bu yüzden bu süreç kişiden kişiye göre değişebilir. Lazer ile tırnak mantarı enfeksiyonu tedavisi; İlaç ve topical tedaviye göre daha kısa sürede iyileşme gösterebilir. İlaç tedavilerinde yan etki ihtimali göz önünde bulundurulduğunda genellikle hastalar tarafından lazer tedavisi daha fazla tercih edilebilir.

Tırnaklarda mantar enfeksiyonu durumunda kullanılan eşyalar terlik, ayakkabı, havlu gibi eşyalar tedavi sonrasında bu eşyaların ya tamamen sterilize edilmesi gerekir ya da tekrar kullanılması önerilmez. Çünkü eşyalardaki mantarın tam sterilize edilmediği durumda tekrar bulaşma ihtimali vardır.

Tırnak Mantarından Korunma Yolları Nelerdir?

Tırnak mantarından korunmak için öncelikle bağışıklığın genel enfeksiyon hastalıklarına karşı yükseltilmesi önemlidir. Diğer yandan tırnak mantarı oluşmasının temel nedenlerinden birisi olan hijyenin sağlanması mantar enfeksiyonuna karşı bireyi koruyabilir. Bu açıdan elleri ve ayakları ıslak bırakmamak, mümkün olduğunca terlemeyi önlemek, tırnakların kırılmasına karşı önlem almak tırnak mantarından korunmada birinci adımdır. Aynı zamanda ortak kullanılan manikür, pedikür aletlerinin sterilize edildiğinden emin olmak veya kişisel manikür seti kullanılabilir. Toplu ortamlarda terlik, havlu gibi eşyalar kişiye özel tercih edilmelidir.

Ek olarak her gün el ve ayakların düzenli yıkanması, çorapların günlük değiştirilmesi ve ayakkabıların değiştirilerek kullanılması tırnak mantarından korunmak için önemlidir. Ayrıca kişiye özel tırnak makasıyla tırnakların düzenli kesilmesi ve tırnak çevresinin temizlenmesi gereklidir. Uzun süre ayakkabı içinde kalan ayaklar için hava alan, ayağa uygun ayakkabı seçimi de mantar enfeksiyonuna karşı önemli basamaklardan biridir.

Tırnak mantarı toplumda sık görülen enfeksiyonlardan birisidir. Tırnak mantarı belirtileri görüldüğünde en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak kişiye en uygun tedavi alınmalıdır. Mantar enfeksiyonundan korunmak için çeşitli önlemler alınmalı, kişisel eşyalara özen gösterilmeli ve dikkat edilmelidir.

Son güncellenme tarihi: 06 Temmuz 2023

Yayınlanma tarihi: 06 Temmuz 2023