Fibroscan Nedir?

Karaciğer, vücudun en büyük organıdır ve vücudun metabolik fabrikası olarak kabul edilir. Karaciğer, karın boşluğu içinde sağ üst tarafta bulunur. Diyaframın altındadır ve birçok maddenin sentezlenmesinden sorumludur. Kronik karaciğer hastalıkları günümüzün önemli sağlık sorunlarından biridir. Kronik karaciğer hastalıklarının ilerleyen evresinde, karaciğer hücreleri zarar görür ve şişer (balonlaşır). Hastalığın ilerlemesi ile karaciğerde yara dokusu oluşur ve bu doku, fibrozis olarak tanımlanır.

Fibrozis dokusu arttıkça karaciğer düzgün çalışamaz ve işlevi zamanla bozulur. Fibrozisin şiddetlenmesi durumunda siroz, portal hipertansiyon ve karaciğer yetmezliği tablosu görülür. Bu sebeple kronik karaciğer hastalıklarında fibrozis evresinin doğru tanılanması, takip ve tedavi kararlarında önemlidir. Fibrozisi değerlendirmek için kullanılan karaciğer biyopsisi işlemi etkili bir yöntemdir. Ancak son zamanlarda yapılan çalışma sonuçlarına göre biyopsi kaynaklı komplikasyonlar, değerlendirme yapan kişiler arasında yorum farklılıkları, yetersiz numune ile tekrarlanması gereken biyopsi durumları gibi sebepler, biyopsinin kısıtlayıcı etkilerini oluşturur. Bu sebeplerden kaynaklanan sorunları en aza indirgeyebilmek için fibrozisinin değerlendirilmesinde doğruluğu güvenilir, tekrarlanabilir ve invaziv olmayan (girişimsel olmayan) bir yöntem olan FibroScan, son zamanlarda çok sık tercih edilen yöntemlerin başında gelir.

FibroScan Nedir?

Kronik karaciğer hastalıklarında karaciğer dokusu sertleşir. FibroScan, yumuşak dokuların esnekliğini rakamsal olarak ölçen teknolojik cihazdır. FibroScan ile veriler, kilopascal (kPa) cinsinden ölçülür ve karaciğerdeki fibrozis miktarını/evrelerini gösterir. FibroScan, karaciğer biyopsisi ile alınabilen dokunun en az 100 misli büyüklükte karaciğer alanını inceler. Dolayısıyla bu yöntem ile karaciğer parankiminin daha iyi görüntülenmesi sağlanır. FibroScan çalışma protokolü şöyledir:

FibroScan, bir prob, elektronik sistem ve kontrol ünitesinden oluşur.
Probta bulunan ultrasonik dönüştürücü, karaciğere 50 MHz gibi düşük frekanslı ve dalga boylu (amplitüd) titreşimler yollar.
Oluşturulan elastik dalga, doku içerisinde ilerler.
Dalganın iletim hızı içinden geçtiği dokunun esnekliği ile doğru orantılıdır.
Sertlik (stiffness) arttıkça dalganın yayılma hızı artar, bu hız prob üzerinde bulunan dedektör ile belirlenir.
FibroScan uygulaması ağrısızdır, rahatsızlık vermez ve işlem 1-2 dakika sürer.
Ölçüm yapılacak kişinin sırtüstü yatması ve sağ kolunu başının arkasına yerleştirmesi istenir. Böylece karaciğer görüntülenmesi daha kolay olur.

Fibroscan Testi Hangi Durumlarda Önerilir?

FibroScan testinin (Transient Elastografi) iki önemli kullanım alanı vardır. Karaciğer hastalarında fibrozis derecesinin belirlenmesi ve karaciğer hastalığı teşhisi. Bazı kronik karaciğer hastalıklarının varlığında hekim tarafından FibroScan testi önerilir. Bu hastalıkların bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

Metabolik ve Otoimmün Hepatit Hastalığı
Genetik Hastalıklar (Hemokromatoz ve Wilson Hastalığı gibi)
Siroz
Hepatit B
Hepatit C
Alkolik Karaciğer Hastalığı
Alkolsüz Steatohepatit (NASH)
Hepatosellüler karsinom

FibroScan (Karaciğer Hasar Ölçümü) Faydaları Nelerdir?

Fibrozisin evrelerinin belirlenmesinde kullanılan FibroScan yöntemi, diğer yöntemlere göre daha faydalıdır.FibroScan yönteminin faydaları şöyle listelenebilir:

FibroScan uygulamaları hızlı, ucuz ve ağrısızdır.
Uygulaması kolay ve tekrarlanabilir yöntemdir.
Non-invaziv (girişimsel olmayan) bir işlemdir.
İşlem süresi kısadır (1-5 dk).
Sonuçlara hemen ulaşılır. Sonuç güvenilirliği hekim ve cihaz tarafından değerlendirilir.
FibroScan, biyopsiye uygun hastaların seçilmesini sağlar. Bu da gereksiz biyopsi yapılmasının önüne geçilmesine katkı sağlar.

Teste Giderken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hastanın teste giderken, işlem öncesi dikkat etmesi gereken hazırlıklar şunlardır:

Hastanın en az 4-6 saat süre boyunca açlığı gerekir. (Herhangi bir şey yememesi ve içmemesi gerekir)
Kahve ve sigara kullanımına bir gün önceden ara verilmelidir.
Taşikardi (çarpıntı) oluşmasını engellemek amaçlı işlem öncesi fazla efordan kaçınılmalıdır. Örneğin, işleme giderken merdiven kullanmak yerine asansör kullanılmalıdır.
Mümkünse işlem öncesi yaklaşık 10-20 dakika boyunca dinlenilmelidir.
Rahat görüntülenme yapılabilmesi için uygun kıyafetler giyilmelidir.

FibroScan Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

FibroScan hakkında sıklıkla sorulan sorular şu şekildedir:

FibroScan nedir? Karaciğer FibroScan nedir?

FibroScan, karaciğerin fonksiyonlarını ileri teknoloji kullanarak ölçen tıbbi cihazın adıdır. Hızlı, kolay, vücuda girişim olmadan bir muayene sağlar. FibroScan, karaciğer sertliğini (esnekliğini) ölçmek için geçici elastografi adı verilen gelişmiş ultrason teknolojisini kullanır.

Hekim Hangi Durumlarda FibroScan Testi İster ?

FibroScan, hekim tarafından aşağıdaki hastalıkların varlığında ya da şüphesinde istenilir. Bu hastalıklar şunlardır:

Kronik karaciğer hastalığı,
Metabolik ve Otoimmün Hepatit Hastalığı,
Genetik Hastalıklar (Hemokromatoz ve Wilson Hastalığı gibi),
Hepatit B,
Hepatit C,
Siroz,
Alkolik Karaciğer Hastalığı,
Alkolsüz Steatohepatit (NASH),
Hepatosellüler karsinom varlığında ve/veya şüphesi.

FibroScan Testi Vücutta Ne Arar?

Karaciğer hastalıklarında doku esnekliği azalır ve sertleşir. FibroScan, karaciğer sağlığını ölçmede ve karaciğer hastalığının hangi aşamasında olduğunu belirlemek amacıyla kullanılır. Fibrozis olup olmadığını ve fibrozisin derecesini belirlemeye yardımcı olur.

FibroScan Karaciğer Yağlanmasını Ölçer Mi?

FibroScan cihazlarının hepsinde CAP özelliği bulunmayabilir. CAP özelliğine sahip aletler, karaciğerdeki yağlanma miktarını ultrasona kıyasla oldukça hassas bir biçimde ölçer. CAP sonucunun 300 db/m üzerindeki değerlerde olması, ciddi oranda karaciğer yağlanmasının işaretçisi olarak kabul edilir.

Normal bir FibroScan Sonucu Nedir?

Fibrozis Skoru, normal karaciğer elastisitesi yansıtan sonuç değer olarak 2,5- 75 kPa aralığındadır. Test sonucunda skorun düşük olması, sağlıklı bir karaciğeri gösterir. Cap Skoru, metre başına desibel (dB/m) olarak ölçülür ve steatoz derecesine (S1, S2 ve S3) karşılık gelir. FibroScan CAP puanı ve steatoz derecesi ne kadar düşük ise karaciğer o kadar sağlıklıdır. %5 veya daha düşük bir CAP skoru ile S1 steatoz derecesi, sağlıklı bir karaciğeri gösterir.

FibroScan Ultrason ile Aynı Mıdır?

FibroScan test yöntemi kullanarak, aslında bir nevi karaciğer ultrasonu olunur. Ancak FibroScan yöntemi gelişmiş teknoloji kullanarak dokuları çok daha büyüterek ölçer. FibroScan ile ultrason arasında benzerlikler vardır fakat birebir aynı işlem değildir.

FibroScan Testine Nasıl Hazırlanmalıyım?

FibroScan hazırlığı için en 3-4 saat açlık gerekir. Sağ kol, ensenin arkasında alınarak sırtüstü yatış pozisyonunda görüntülenme sağlanması için rahat kıyafetler tercih edilmelidir. İşlem öncesi dinlenmiş olmak önemlidir. Yeterli dinlenmenin sağlanması için işlem yapılacak alana 15-20 dk önce gelinmelidir.

FibroScan Ağrılı Mıdır?

Hayır, FibroScan ağrılı bir işlem değildir; anestezi uygulanması gerekmez. Prob, su bazlı jel ile uygulanarak karın boşluğunun sağ tarafına, cilt altına elektronik dalgalar gönderilir ve böylece görüntülenme sağlanır. Hasta bu dalgaları hafif titreşim gibi hisseder.

FibroScan Prosedürü Ne Kadar Sürer?

FibroScan testi ölçüm işlemi yaklaşık 1-5 dakika sürer. İşlem öncesi 15-20 dinlenme ile birlikle toplam muayene süresi yaklaşık 25-30 dakikadır. İşlem sonrası hasta, hızlı bir şekilde günlük yaşamına geri dönebilir.

FibroScan Kısıtlılıkları Nelerdir?

Fibroscan hızlı, ucuz, tekrarlanabilen ve ağrısız bir yöntem olmakla birlikte bazı kısıtlamaları mevcuttur. Karında sıvı varlığı (asit) elastik dalgaların yayılmasını değiştireceğinden asitli hastalarda kullanılması önerilmez. Gebelerde ve vücuda implante edilen tıbbi cihaz varlığında (kalp pili gibi) kullanılması tavsiye edilmez. Hastanın fiziksel özellikleri, FibroScan için bir diğer kısıtlayıcı durum olabilir. Örneğin, interkostal aralığı (kaburgalar arası mesafe) yakın olanlarda S boyut prob kullanılır, vücut kitle indeksi 28 kg/m2’den büyük olan kişiler için XL boyut prob kullanılır. Prob boyutları kişinin kilosuna göre tercih edilmesine rağmen obezite varlığı kısıtlayıcı etken olabilir.

Son güncellenme tarihi: 07 Haziran 2022

Yayınlanma tarihi: 07 Haziran 2022