Kansızlık Belirtileri Nelerdir? Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Kansızlık kanda yetersiz kırmızı kan hücre seviyesinden kaynaklanan bir kan hastalığıdır. Kansızlık anemi olarak da adlandırılmaktadır. Kırmızı kan hücre ve hemoglobini etkileyen kansızlık birden fazla faktöre bağlı oluşabilir. Anemi geliştiğinde kişi nefes darlığı, yorgunluk, halsizlik, soluk cilt, soğuk el ve ayaklar belirtilerini yaşayabilir. Kansızlık genellikle beslenme yetersizliğinden kaynaklı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle doktor sıklıkla vitamin takviyeleri reçete eder ve beslenme önerileri verir. Özellikle beslenme önerileri demir, folat, B12 ve C vitaminlerinden zengin besinlerin tükenmesine dayanır. Kansızlık riski altında olduğunuzu düşünüyorsanız doktora başvurmalısınız.

Kansızlık Belirtileri Nelerdir?

Kansızlık dolaşımda yeterli düzeyde oksijen taşıyamacak kırmızı kan hücresi olmadığı zaman ortaya çıkar. Oksijenin dokulara ulaşamadığı durumlarda vücutta bazı belirtiler ortaya çıkar. Kansızlığa bağlı görülen belirtiler şunlardır:

Yorgunluk
Halsizlik
Egzersiz toleransının azalması
Nefes darlığı
Tansiyon düşüklüğü
Soluk cilt
Düzensiz kalp atışı
Baş dönmesi
Göğüs ağrısı
Soğuk el ve ayaklar
Baş ağrısı
Besin dışı madde yemek isteği (pika)

Kansızlık Neden Olur?

Kansızlık nedenine göre farklı türleri vardır. Ancak kansızlıkta kanda yeterli kırmızı kan hücresi ve hemoglobin seviyelerini azalmasına sebep olacak temel nedenler vardır. Kansızlığın temel nedenleri şunlardır:

Akut kan kaybına bağlı meydana gelebilir.
Vitamin ve mineral eksikliği sonucunda anemi gelişebilir.
Kemik iliği ve kök hücrelerde meydana gelen bozukluklar sonucunda gelişir.
Kronik hastalığa bağlı kırmızı kan hücreler etkilenebilir.
Kırmızı kan hücrelerinde yıkıcı etkiye neden olacak patolojik durumlar sonucunda oluşabilir.

Kansızlık Türleri

Kansızlık oluşma nedenlerine göre farklı türlere ayrılmaktadır. Kansızlık türleri; beslenmeye bağlı, kalıtsal ve anormal kırmızı kan hücrelerin neden olduğu anemiler olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Beslenme Anemileri

Genellikle vitamin eksiklikleri sonucunda görülen kansızlık türleridir. Yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı oluşan kansızlık türleri şunlardır:

Demir eksikliği anemisi: Vücutta hemoglobinin yapısına katılamayacak kadar demir mineralinin bulunmadığı durumda ortaya çıkan anemi türüdür. En yaygın görülen anemi türüdür.
Pernisiyöz anemi: Kobalamin eksikliği veya B12 vitamin eksikliği anemisi olarak da adlandırılmaktadır. B12 vitamin eksikliğinde kemik iliğinde kan hücreleri üretimi etkilenir. Kan hücreleri normalden daha erken zamanda ölür ve kansızlık gelişimine neden olur.
Megaloblastik anemi: B12 ve B9 (folat) vitaminlerinin vücutta yeterli düzeyde olmadığı zaman ortaya çıkan bir durumdur. Kemik iliği normalden daha büyük kırmızı kan hücreleri üretmesine neden olur.

Kalıtsal Anemiler

Genetik veya kalıtsal olarak adlandırılan aileden geçen anemi türleridir. Kalıtsal anemi türleri şunlardır:

Orak hücreli anemi: Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin anormalliği sonucunda oluşur. Normal kan hücreleri yuvarlak ve esnektir. Bu özellikleri sayesinde kan damarlarında rahat bir şekilde hareket eder. Orak hücreli anemi geliştiğinde ise hemoglobinin anomalisi sonucunda kırmızı kan hücreleri sert, yapışkan ve orak şeklinde olmasına neden olur. Orak hücreler erken ölür ve kırmızı kan hücresi yetersizliği oluşur.
Fanconi anemisi: Kemik iliğini etkileyen nadir bir hastalıktır. Kemik iliğinin etkilenmesi kan hücre ve trombosit üretimini etkiler. Bu nedenle fanconi anemisi kanser gelişme riskini artıran bir durumdur.
Diamond-Blackfan anemisi: Kemik iliğini etkileyen ve alyuvar üretimini bozan kronik kalıtsal bir anemi türüdür.

Anormal Kırmızı Kan Hücrelerin Neden Olduğu Anemiler

Kırmızı kan hücrelerinin şekli, yaşama süresi ve seviyesindeki anomaliler sonucunda oluşan kansızlık çeşitleridir. Anormal kan hücreleri sonucunda oluşan anemi türleri:

Hemolitik anemi: Kırmızı kan hücreleri normale kıyasla daha hızlı yenilenir ve ölür. Bunun sonucunda ise kemik iliği kırmızı kan hücresi üretiminde yetersiz kalır ve anemiye neden olur. Bu durumu otoimmün hastalıklar ve enfeksiyonlar neden olabilir.
Aplastik anemi: Kemik iliği yetmezliği olarak da adlandırılır. Kemik iliğinin vücut fonksiyonlarının normal şekilde çalışmasını sağlayacak kan hücresi üretmemesi sonucunda gelişir.
Sideroblastik anemi: Aşırı demir yüklemesine veya kalıtsal olarak kırmızı kan hücresi eksikliği sonucunda oluşur.
Normositik anemi: Normalden daha az ve hemoglobin olmayan kırmızı kan hücreleri üretilmesi sonucunda görülür.
Makrositik anemi: Kemik iliğinin anormal derecede büyük kan hücresi ürettiği durumlarda ortaya çıkar.
Mikrositik anemi: Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin bulunmamasına bağlı daha küçük kan hücreleri üretilmesi durumudur. B6, B12 ve folat eksikliklerinde gelişir.

Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Kansızlık nedenine ve ciddiyetine göre farklı yöntemler uygulanarak iyileştirilebilir. Kansızlık tedavisinde anemiye neden olan faktöre yönelik tedavi uygulanır. Kansızlık hafif ise ilaç ve tıbbi müdahaleye gerek olmaksızın beslenme müdahalesi ile iyileştirilebilir. Ancak anemi kronik bir hastalıktan kaynaklanıyorsa hastalığın tedavi edilmesi demir eksikliğini iyileştirebilir. Kansızlık geliştiğinde doktorun uygulayacağı prosedürler şunlardır:

Kan nakli: Anemi kan kaybından kaynaklanıyorsa tercih edilen bir yöntemdir. Eğer bir iç kanama varsa onu durdurmak için cerrahi müdahale gerekebilir.
Kemik iliği nakli: Aplastik anemi gibi kemik iliği sorunlarından kaynaklı kansızlık geliştiği durumlarda kök hücre veya kemik iliği nakline başvurulur.
Vitamin takviyeleri: B12, demir, folat ve C vitamini eksikliklerine bağlı kansızlık geliştiği durumlarda doktor vitamin takviyesi reçete edebilir. Hafif ve orta anemilerde kullanılabilecek bir yöntemdir. Tolere edilemeyen durumlarda intravenöz olarak verilebilir.
İlaç tedavisi: Kronik bir hastalıklar sonucunda kansızlık gelişebilir. Bu nedenle hastalığı iyileştirip kansızlık nedeni ortadan kaldırılması sağlanır. Ayrıca doktor bu ilaçlara ek vitamin takviyelerini de reçete edebilir.

Kansızlığa İyi Gelen Besinler Nelerdir?

Kansızlık sıklıkla yetersiz ve dengesiz beslenme sonucunda meydana gelmektedir. Bu nedenle özellikle beslenmede kansızlığı tetikleyebilecek vitaminlerden zengin besinlerin yeterli düzeyde tüketilmesi önemlidir. Kansızlıkta önemli vitaminler ve besinler şunlardır:

Demir: Demir kansızlığı etkileyen önemli bir mineraldir. Bu nedenle demirden zengin besinler diyette bulunmalıdır. Besinlerden demir hem ve hem olmayan olmak üzere iki farklı formda bulunur. Hem demiri vücut kolayca emebilir ve vücutta kullanabilir. Hem olmayan demir ise vücuttan tarafından daha zor emilir. Diyetteki hem demir; et, tavuk, balık ürünleri ve karaciğer açısından zengindir. Hem olmayan demir kaynakları ise bitkisel demir kaynaklarıdır. Bitkisel demir kaynakları; kuruyemişler, kurutulmuş meyveler, tam tahıllı besinler, kuru baklagiller ve koyu yeşil yapraklı yeşilliklerdir.
Folat: Çoğu besinde bulunan suda çözünür bir vitamindir. Ancak ısıya ve metale karşı karşı hassas olmasından dolayı yemek hazırlama aşamasında büyük kayıplar olmaktadır. Folat bakımından zengin besinler:
- Ispanak, marul ve kuşkonmaz gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Fasulye, mercimek, fasulye ve barbunya gibi kuru baklagiller
- Fındık, ceviz ve badem gibi kuruyemişler
- Yumurta
- Et, tavuk ve balık ürünleri
- Folat açısından zenginleştirilmiş besinler
B12 Vitamini: B12 vitamini et, süt, balık, peynir, yumurta ve zenginleştirilmiş besinler gibi protein içeren her besin B12 vitamini içerir. Bu nedenle yeterli protein tüketmek b12 vitamini alımını destekler.
C vitamini: C vitamini demir emilimini kolaylaştırır. Bu nedenle demir açısından zengin besinlerin yanına C vitaminden zengin besinler tüketilmesi demir emilimini artırır. C vitamini açısından zengin besinler; turunçgiller, meyveler ve sebzelerdir.

Kansızlık belirtileri yaşıyorsanız uzman bir sağlık hekimine başvurarak kansızlık tedavisi hakkında bilgi alınız. Bununla beraber bir diyetisyene giderek anemiye uygun bireysel beslenme tedavisi alınız.

Son güncellenme tarihi: 17 Nisan 2024

Yayınlanma tarihi: 17 Nisan 2024