Fil Hastalığı ( Lenfödem) Nedir? Fil Hastalığı Neden Olur?

Lenfödem, lenf sistemindeki tıkanıklık veya hasar sonucu vücutta sıvı birikmesine yol açan bir durumdur. Bu kronik ve ilerleyici durum, genellikle kollar veya bacaklarda meydana gelir ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Ancak doğru tanı ve uygun tedavi ile semptomlar yönetilebilir hatta kontrol altına alınabilir. Lenf sistemi, vücuttaki atık maddeleri fazla sıvıyı ve mikropları temizlemek için önemlidir. ancak lenf sistemindeki herhangi bir tıkanıklık veya hasar lenf sıvısının dolaşımını engeller ve lenfödem rahatsızlığına sebep olur. Lenfödem doğuştan gelen ya da başka bir durum sonucu yaşanabilir. Özellikle kanser tedavisi cerrahi müdahaleler enfeksiyonlar veya travma gibi faktörler bu rahatsızlığa sebep olabilir. Lenfödem, yaşam boyu devam edebilen bir durumdur ancak doğru yaklaşımda semptomları kontrol altına almak mümkündür. Erken tanı ve uygun tedavi ile lenfödemli bireyler yaşam kalitesini arttırır ve olası komplikasyonları önler.

Fil Hastalığı (Lenfödem) Nedir?

Lenfödem, lenf sisteminin işlev bozukluğu sonucu vücutta sıvı birikmesine yol açan bir rahatsızlıktır. Bu durum lenf sıvısının normal şekilde dolaşımını engellediği için dokularda şişme meydana gelir. Genellikle kol ve bacaklarda oluşan bu rahatsızlık halk arasında fil hastalığı olarak da bilinir. Lenf sistemindeki bir tıkanıklık ya da hasar sonucu oluşan rahatsızlık genellikle lenf bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması ışın tedavisi enfeksiyonlar veya travma gibi durumlar sonucunda yaşanır.

Bazı durumlarda lenfödem kalıtsaldır ve bunların nedeni tam olarak belirlenemeyebilir. Yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bu rahatsızlık erken tanı ve uygun tedavi ile hafifletilebilir. Bu sorunu yaşayan kişiler bir doktor ile işbirliği içinde hareket ederek lenfödem yönetim planı oluşturmalıdır.

Fil Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Vücuttaki atık maddeleri ve fazla sıvıyı dolaştırarak bağışıklık sisteminin bir parçası olarak önemli bir rol oynayan lenf sistemindeki bozukluk sebebiyle bazı belirtiler yaşanabilir. Fil hastalığı belirtileri şu şekilde açıklanabilir:

İlk olarak lenfödemin en net belirtisi kol veya bacakta şişlik yaşanmasıdır. Lenf sistemindeki tıkanıklık veya hasar nedeniyle kol ve bacakta belirgin bir şişlik olabilir Bu şişlik zamanla artış gösterir ve etkilenen uzun hacmini arttırır.
Lenfödemli bölgedeki cilt sertleşir ve gerilir. Dokunulduğunda ciltte sert bir his olabilir. Bu bölgedeki cilt normalden daha parlak veya kalın görünür. Bu durum lenf sıvısının doku altında birikmesi nedeniyle yaşanır.
Lenfödemli bölgedeki şişlik nedeniyle kıyafetler veya takılar vücuda Özellikle bilezik veya saatler normalden daha sıkı hissettirebilir ve iz bırakabilir.
Lenfödem bazen cilt enfeksiyonlarına da yol açar. Eğer lenf sıvısının dolaşımı yetersizse ciltte yaralar veya enfeksiyonlar gelişebilir.

Fil Hastalığı Neden Olur?

Lenf sisteminin işlev bozukluğu sonucu vücutta sıvı birikmesine yol açan bu rahatsızlık çeşitli nedenlerle ortaya çıkar. Lenf bezleri cerrahi olarak çıkarılmışsa bu durum yaşanabilir. Örneğin, meme kanseri ameliyatı sonrasında lenf nodlarının çıkarılması lenf sıvısının normal dolaşımını engeller. Ayrıca kanser tedavisinde kullanılan radyoterapi lenf damarlarına ve bezlerine zarar verebilir.

Lenf sisteminde yaşanan enfeksiyonlar, lenf bezlerinin şişmesine ve sıvının akışını engellenmesine neden olur. Örneğin, fil hastalığına neden olan lenfatik florial enfeksiyonu lenf sisteminin tıkanmasına yol açar.

Fil Hastalığı nedenleri arasında vücutta yaşanan travma daha etkili olur. Travma sonucunda lenf sıvısı normal dolaşımını gerçekleştiremez ve lenfödem yaşanır. Bazı kişilerde lenf sistemi doğuştan yetersiz ya da zayıf olabilir. Bu durum lenf ödeme yatkınlığı arttırır. Ayrıca bazı ilaçlar lenfödeme neden olur ve bu riski arttırabilir.

Fil Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Kendini küçük belirtilerle gösteren fil hastalığı teşhisi semptomların gözlemlenmesi hastanın tıbbi geçmişinin incelenmesi gibi tipik muayenelerle başlar. İlk olarak doktor hastanın lenfödem belirtilerini geçmiş cerrahi müdahaleleri radyoterapi ve enfeksiyonları değerlendirir. Ardından fiziksel muayene ile etkilenen bölgelerdeki şişlik ve cilt değişikliklerini inceler. Lenfödem sınıflandırılabilir ve derecelendirilebilir. Ödemin şiddetini ve etkilenen uzuvdaki değişiklikleri değerlendirmeye yardımcı olacağı için doktor gerekli sınıflandırmayı yapar. Ayrıca lenfödem teşhisi için lenf sıvısı analizi gerekli olabilir.

Etkilenen bölgeden bir iğne ile alınarak incelenen bu sıvı enfeksiyon varlığı ya da diğer olası nedenleri tespit etmeye yarar. Bilgisayarlı tomografi ya da MR gibi görüntüleme testleri ile bölgedeki değişiklikler değerlendirilir. Lenfödemin şiddetini ve etkisini değerlendirmek için özel ölçüm ve değerlendirme araçları da tercih edilebilir. Teşhis süreci hastanın belirtileri ve semptomlarına dayanarak yapılır ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.

Fil Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

Lenf sisteminin tıkanması ve hasar görmesi sonucu çeşitli rahatsızlıklar yaşanabilir. Fil hastalığı çeşitleri arasında Primer Lenfödem denilen ve doğuştan gelen bir durum yer alır. Bu durum lenf sisteminin yapısal bir bozukluğu sonucu yaşanır. Lenf damarları veya bezlerinin normalden daha küçük ve etkisiz olması sonucu yaşanan bu rahatsızlık çocukluk veya genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Cerrahi müdahale ve travma gibi sebeplerle ortaya çıkan sekonder lenfödem genellikle daha yaygın görülen bir türdür. Parazit ve enfeksiyon gibi rahatsızlıklarla yaşanan lenfatik flariyaz fil hastalığına neden olan parazitlerin insan vücuduna bulaşması sonucu yaşanır.

Lenf damarlarının ve benzerinin bir enfeksiyon sonucu şişmesi ile ortaya çıkan inflamatuar lenfödem herhangi bir yaşta yaşanabilir. Postrambotik lenfödem ise kan damarlarının içinde pıhtı oluşması sonucu yaşanır. Lenf ödem çeşitleri nedenleri ve ortaya çıkış biçimlerine göre değişiklik gösterir ve tedavi de çeşitlere bağlı olarak değişir.

Fil Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Semptomların yönetilmesi ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması için Multidisipliner bir yaklaşım gerektiren fil hastalığı tedavisi genellikle hastalığın nedenine şiddetine ve semptomlarına bağlı olarak değişir. Örneğin, lenf önemli bölgedeki şişliği azaltmak için sıkıştırma uygulamasını içeren kompresyon terapisi, elastik sargı, bant, özel giysi ve korse kullanılarak yapılır. Lenf drenaj masajı ise lenf sıvısının dolaşımını arttırmak için özel teknikler kullanarak yapılan bir masaj türüdür. Ayrıca yapılabilecek belirli egzersizler lenfödemli bölgedeki şişliği azaltabilir ve eklem hareketliliğini sağlar.

Lenfödemli bölgedeki cilt bakımı oldukça önemlidir çünkü lenfödem cilt enfeksiyonlarına karşı duyarlılığı arttırır. Cilt bakımı, nemlendirme, temizlik ve düzenli olarak lenf drenaj masajı yapılmalıdır. Nadiren ileri derecede lenfödem tedavisinde cerrahi müdahaleler gerçekleştirilebilir. Ayrıca bazı durumlarda semptomları kontrol altına almak için ilaçlar kullanılır. Lenfödem tedavisi uzun vadeli bir süreçtir ve sıklıkla yaşam boyu devam eder.

Fil Hastalığı Kimlerde Görülür?

Her yaşta ve cinsiyette görülebilen fil hastalığı bazı kişilerde daha yaygın bir şekilde görünme riskine sahiptir. Örneğin, kanser tedavisi görenler lenf damarlarının ya da bezlerinin cerrahi olarak çıkarılmasını gerektiren bazı cerrahi operasyonları geçirenler bu hastalığa yakalanma riskini taşırlar. Ayrıca lenf sistemi enfeksiyonu geçirenler veya vücutta travma ve yaralanma yaşayanlar lenfödem hastalığına sahip olabilir. Bunun dışında bazı kişilerde lenf sistemi doğuştan ve sayısız yetersiz olabileceği için kalıtsal faktörler etkilidir. Lenfödem gelişme riskini artırabilecek faktörler şunlardır: