Zerdeçal Nedir, Faydaları Nelerdir? Zerdeçal Neye İyi Gelir?

Bitkisel kaynaklı ürünler geçmişten günümüze çok çeşitli amaçlar için kullanılmışlardır. Bitkisel ürünlerden biri olan zerdeçal, zencefilgiller familyasına ait olan Curcuma Longa adlı bitkiden elde edilir. Zencefilin içerdiği kimyasal bileşiklerin miktarı ve kalitesi bitkinin yetiştiği ortamın koşullarına bağlı olarak değişse de zencefil biyoaktif bileşikler bakımından oldukça zengindir. Tüm bileşenler içerisinde ana aktif bileşik olarak adlandırılan ve sağlıkla ile ilgili faydalardan asıl sorumlu olan kimyasal kurkumindir. Kurkumin antioksidan, anti-inflamatuar, anti-bakteriyel özellikler göstermektedir.

Zerdeçal Nedir?

Zerdeçal zencefilgiller familyası üyelerinden olan sarı çiçeklere ve büyük yapraklara sahip yumrulu, otsu yapıdaki bitkidir. Asıl olarak zerdeçal ismiyle tanınsa da zerdeçöp, safran kökü, sarı boya, zerdeçav, hint safranı ve turmerik gibi isimlerle de bilinmektedir. Ham zerdeçal içerdiği polifenol denilen bileşenlerden dolayı acı bir tada sahiptir. Zerdeçalın sağlığa yönelik faydalarından sorumlu olan bileşik kurkumindir. Kurkumin doğal bir antienflamatuar bileşiktir.

Anavatanı Çin ve Hindistan olan zerdeçal hem gıda ve boya sanayinde hem de sağlık sektöründe oldukça sık kullanılmaktadır.

Zerdeçalın öksürük, soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu hastalıkları başta olmak üzere deri hastalıklarından eklem rahatsızlıklarına kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır. Farmakolojik özelliklere dayalı kullanım dışında baharat şeklinde, renklendirici ve koruyucu olarak da kullanımı mevcuttur.

Zerdeçal besin değeri oldukça yüksek olan bir gıdadır. Zerdeçalın 100 gramı,

390 kcal enerji,
3 gram doymuş yağ,
0 mg kolesterol,
0.2 gram kalsiyum,
0.26 gram fosfor,
10 miligram sodyum,
2500 miligram potasyum,
47.5 miligram demir,
0.9 miligram tiamin,
0.19 miligram riboflavin
4.8 miligram niasin,
50 miligram askorbik asit,
69.9 gram toplam karbonhidrat,
21 gram diyet lifi,
3 gram şeker,
8 gram protein içerir.

Zerdeçalın Faydaları Nelerdir?

Tıbbi özellikleriyle uzun zamandır tanınan bir baharat olan zerdeçal, içerdiği polifenoller ve diğer biyoaktif bileşiklerden dolayı hem tıp dünyasının hem de gıda sektörünün önemli bir bileşeni haline gelmiştir. Zerdeçalın bu denli önemli olmasını sağlayan faydaları arasında şunlar yer almaktadır:

Alzheimer hastalığı, protein plaklarının birikimine bağlı olarak beyin hücrelerinin ölümünden kaynaklanan ilerleyici bir bilişsel hastalıktır. Kurkumin hem oksidatif stresi azaltarak hem de protein birikimini önleyerek alzheimer hastalığının gelişimi ve ilerlemesini yavaşlatamaya yardımcı olabilmektedir.
Zerdeçal diyabet hastalarında insülini dengelemeye destek olmaktadır. Vücutta insülin duyarlılığını artıran kurkuminin, enzimatik tepkimeleri etkileyerek fayda sağladığı düşünülmektedir. Yapılan bir çalışmada kurkuminin antidiyabetik etkisinin onaylanmış bazı şeker ilacı gruplarıyla neredeyse karşılaştırılacak kadar kuvvetli olduğu ortaya konulmuştur.
Kurkumin kardiyovasküler hastalıklardan korunmada büyük faydalar sağlayabilmektedir. Yapılan çalışmalar zerdeçalın kalp yetmezliği, kalp kası hastalıkları, ilaca bağlı kalp toksisitesi, kalp krizi, inme ve şeker hastalığı ile ilişkili kardiyovasküler semptomlar gibi hastalıklara karşı korumada destekleyici olduğunu belirlemiştir.
Kurkumin, uçuk ve grip de dahil olmak üzere çeşitli virüslerle savaşmanıza yardımcı olabilir.
Zerdeçal, PMS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur.
Zerdeçal obeziteli kişiler için de önemli faydalara sahiptir. Kurkumin adipoz doku denilen yağ kaplı hücrelerden oluşan yapının inflamatuar salgılarını azaltarak obeziteden korunmayı destekleyebilir.
Zerdeçal büyüme faktörü ve nükleer faktör gibi birçok hücre yoluna müdahalede bulunarak prostat kanserinde hücrelerin kontrolsüz çoğalmasını önler ve kontrollü hücre ölümlerinin sağlanmasına yardımcı olabilir.
Kurkumin majör depresif bozukluk için faydalı bulunmuştur. Zerdeçalın bu etkiye nörobiyolojik maddelerin miktarlarını azaltarak, arttırarak veya metabolize olmalarını sağlayarak sebep olduğu düşünülmektedir.
Zerdeçal kas kramplarına yi gelmenin yanında adet öncesi semptomların hafifletilmesine de yardımcı olabilmektedir.
Zerdeçal, eklem ağrısını, sertliğini ve iltihaplanmayı hafifletme yeteneği bakımından umut vericidir. Ancak zerdeçalın eklem hastalıkları tedavisinde tam olarak kullanılmaya başlaması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Zerdeçal hazımsızlık semptomlarının giderilmesine yardımcı olmaktadır. Hazımsızlığı gidermenin yanında metabolizmayı düzenleme, proteinlerin sindirimini kolaylaştırma, midenin asitlere karşı dayanıklılığını sağlama, mide mukozasını kaplayan mukusu arttırma, mide suyunun asitlik derecesini ayarlama gibi olaylara da yardımcı olmaktadır.
Kurkuminin yara iyileşmesi üzerine olumlu etkilerde bulunduğu bilinmektedir.
Protein kinaz radyasyonla aktifleşen proteinlerin dönüşümünü sağlayan bir enzimdir. Zerdeçalın bu enzimin aktivitesini kısıtlamay yardımcı olduğu bilinmektedir. Buna bağlı olarak radyasyondan korunmaya yardımcı olmakta ve radyoprotektif etki göstermektedir.

Zerdeçal Neye İyi Gelir?

Zerdeçal vücutta, enfeksiyonun önlenmesinden doku ve sistemlerin sağlığının korunmasına kadar çok geniş bir yelpazede fayda sağlamaktadır. Zerdeçalın iyi geldiği diğer durumlar arasında ise şunlar yer almaktadır:

Zerdeçalın su ile karıştırılarak gargara olarak kullanımı ağız içi yaralarının iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olmaktadır. Ağızda meydana gelen enfeksiyonlar, şişlikler ve diş eti enfeksiyonları zerdeçal kullanımına bağlı hafifleyebilmektedir.
Zerdeçal gösterdiği antioksidan aktiviteden dolayı katarakt, multipl skleroz, karaciğer hasarı gibi hastalıkların önlenmesine destek olabilmektedir. Zerdeçalın suda ve yağda çözünen ekstreleri ve ana bileşeni olan kurkumin neredeyse C, E vitaminleri ve β-karoten ile kıyaslanabilecek derecede yüksek antioksidan aktiviteye sahiptir.
Zerdeçal sahip olduğu antienflamatuvar aktivite ile vücuttaki histamin seviyesini düşürebilme yeteneğine sahiptir. Aynı zamanda vücudun doğal yoldan kortizon salgılamasını sağlayarak ağrı, artrit gibi durumların düzelmesine yardımcı olmaktadır.
Zerdeçalın etanollü ekstresinin oldukça iyi bir antifungal ve antibakteriyel aktivite gösterdiği çalışmalarla ortaya konulmuştur. Ayrıca zerdeçal bağırsak mikrobiyatasını desteklemeye de yardımcı olmaktadır. Özellikle bağırsak Lactobacillusların büyümesi üzerine durdurucu etki göstermektedir.

Zerdeçal Nasıl Tüketilir?

Zerdeçal sahip olduğu parlak sarı renk ile yemek ve tatlılarda pigment verici madde olarak dekorasyonda kullanılmaktadır. Bu amaçla genellikle toz şeklinde tüketimi tercih edilmektedir.

Ana pigment curcumin aynı zamanda süt ürünleri endüstrisinde muz aroması veya limon aroması rengi vermek amacıyla kullanılmaktadır. Zerdeçalın en sık kullanım şekillerinden biri de baharat olarak kullanımıdır. Tek başına veya körinin içerisinde dolaylı yoldan yemekleri lezzetlendirmektedir.

Zerdeçalın çok çeşitli tüketim şekilleri mevcuttur. Fakat zerdeçalın sağlık etkilerinin gözlemlenmesi her tüketim yolunda geçerli olmayabilir. Zerdeçaldan tıbbi anlamda faydalanabilmek için saklama ve hazırlama koşullarına dikkat edilmelidir. Zerdeçal serin ve kuru yerde muhafaza edilmelidir. Zerdeçalın etken maddesi kurkuminin daha iyi emilebilmesi ve sağlığı destekleyici etki gösterebilmesi için karabiber ve zeytinyağı ile beraber alınması önerilmektedir

Zerdeçalın tüketim yollarından en sık tercih edilenlerinden biri detoks suyu hazırlamaktır. Özellikle kırmızı biber, maydanoz, portakal suyu gibi diğer bileşenler kullanılarak hazırlanan detoks suyu metabolizmayı hızlandırmaya yardımcı olmaktadır.

Zerdeçal, çayı hazırlanarak içecek şeklinde de tüketilebilmektedir. Zerdeçal çayı için 2-3 bardak suya 2 çay kaşığı zerdeçal konularak kaynatılır. 5-10 dakika kaynayan çay süzülerek soğumaya bırakılır. İsteğe göre süt, taze sıkılmış limon veya portakal suyu, bal ile karıştırılarak tüketilebilir

Zerdeçalın antiinflamatuvar etkisinden yararlanabilmek için tonik şeklinde içecek formu hazırlanmaktadır. Genellikle sabah güne başlarken tercih edilen bu tonik canlandırıcı etkisi ile ön plana çıkmaktadır. Hem sindirim sistemini destekleyen hem de metabolizma üzerine etkileri olan bu toniğin hazırlanışı şu şekildedir:

2 fincan Hindistan cevizi suyu,
2 çay kaşığı rendelenmiş taze zerdeçal veya 1 çay kaşığı toz zerdeçal,
1 çay kaşığı rendelenmiş taze zencefil,
1 adet portakal veya limonun suyu,
1 orta boy havuç,
1 çay kaşığı bal veya akçaağaç şurubu,
1 tutam karabiber,
Aroma katmak amacıyla 1 tutam tarçın veya kırmızı biber derin bir kapta karıştırılır. Daha sonra blenderda çırpılarak içmeye hazır hale getirilir.

Zerdeçal tıbbi açıdan oldukça çeşitli faydalara sahip olan bir gıda olsa da kontrolsüz tüketiminden kaçınılması gerekir. Kronik hastalığı olan veya birden fazla çeşit ilaç kullanan kişiler yan etki ve ilaç etkileşimi açısından risk altında bulunurlar. Bu yüzden bu kişiler, zerdeçal tüketimi konusunda hekimlerine danışarak hareket edebilir.

Son güncellenme tarihi: 15 Ocak 2024

Yayınlanma tarihi: 15 Ocak 2024